ราชวงศ์สจวต

ราชวงศ์สจวต (อังกฤษ: House of Stuart หรือ Stewart) เป็นราชวงศ์ที่ปกครองราชอาณาจักรสกอตแลนด์ ซึ่งภายหลังได้ปกครองราชอาณาจักรอังกฤษ และได้ปกครองราชอาณาจักรบริเตนใหญ่ สมเด็จพระราชินีนาถแมรีที่ 1 แห่งสกอตแลนด์ได้ทรงรับเอาการสะกดชื่อพระราชวงศ์ว่า Stuart มาจากภาษาฝรั่งเศส ในขณะที่ในฝรั่งเศสยืนยันว่าในภาษาสกอต Stewart นั้นออกเสียงได้ถูกต้องแล้ว ชื่อราชวงศ์มาจากพระอิสสริยยศโบราณของสกอตแลนด์ สจวตสูงแห่งสกอตแลนด์ (High Steward of Scotland)

ราชวงศ์สจวต

พระราชอิสริยยศ	ไฮสจวตแห่งสกอตแลนด์ เอิร์ลแห่งเลนนอก ดยุคแห่งออบิกนี เอิร์ลแห่งมอร์เรย์ มาร์ควิสแห่งบิวต์ กษัตริย์แห่งสกอตแลนด์ กษัตริย์แห่งอังกฤษ กษัตริย์แห่งไอร์แลนด์ สมเด็จพระราชินีแห่งบริเตนใหญ่
ปกครอง	ราชอาณาจักรสกอตแลนด์, ราชอาณาจักรอังกฤษ, ราชอาณาจักรไอร์แลนด์, ราชอาณาจักรฝรั่งเศส, ราชอาณาจักรบริเตนใหญ่
เชื้อชาติ	เบอร์ตัน, อังกฤษ, สกอตแลนด์
ประมุขพระองค์แรก	โรเบิร์ตที่ 2 แห่งสกอตแลนด์
ผู้นำสกุลองค์ปัจจุบัน	สิ้นสุด
ประมุขพระองค์สุดท้าย	สมเด็จพระราชินีนาถแอนน์แห่งบริเตนใหญ่
สถาปนา	ค.ศ. 1371
สิ้นสุด	ค.ศ. 1714
ด ค ก

ตราประจำพระองค์สมเด็จพระเจ้าเจมส์ที่ 1 แห่งอังกฤษ กษัตริย์พระองค์แรกของราชวงศ์สจวต

ราชวงศ์สจวตปกครองราชอาณาจักรสกอตแลนด์เป็นเวลานาน 336 ปี ระหว่างปี พ.ศ. 1914 ถึงปี พ.ศ. 2250 องค์รัชทายาทที่ใกล้ชิดกับสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 1 แห่งราชอาณาจักรอังกฤษคือสมเด็จพระเจ้าเจมส์ที่ 1 แห่งอังกฤษโดยผ่านทางสมเด็จพระเจ้าเฮนรีที่ 7 แห่งอังกฤษซึ่งเป็นผู้ก่อตั้งราชวงศ์ทิวดอร์ เจมส์ สจวตสืบทอดราชบัลลังก์ทั้งราชอาณาจักรอังกฤษและราชอาณาจักรไอร์แลนด์ พระองค์ทรงครองราชบัลลังก์ของทั้ง 3 ชาติ (Home Nations) (และยังสืบทอดการอ้างสิทธิในราชบัลลังก์ฝรั่งเศสของกษัตริย์อังกฤษด้วย) ในระหว่างปี พ.ศ. 2146 ถึง พ.ศ. 2250 ในระยะหลังราชวงศ์สจวตได้สถาปนาตนเองเป็น กษัตริย์แห่งบริเตนใหญ่ (Kings/Queens of Great Britain) จนถึงรัชสมัยของราชินีองค์สุดท้ายของราชวงศ์สจวตคือสมเด็จพระราชินีนาถแอนน์ ราชวงศ์ฮาโนเวอร์ได้สืบทอดราชบัลลังก์ต่อเนื่องจากพระราชบัญญัติการสืบสันตติวงศ์ พ.ศ. 2244 (Act of Settlement 1701) ที่กำหนดให้ผู้ที่สามารถขึ้นครองราชย์ต่อไปต้องเป็นโปรเตสแตนต์เพื่อประโยชน์ในการรวมไอร์แลนด์ให้อยู่ภายใต้รัฐบาลลอนดอน ในปัจจุบันยังคงมีสมาชิกของราชวงศ์ที่สืบเชื้อสายราชวงศ์สจวตมีชีวิตอยู่ และยังคงมีผู้ที่ยังคงสนับสนุนราชวงศ์สจวตอยู่ เรียกขานกันว่า พวกจาโคไบท์ (Jacobite) โดยขบวนการนี้ถือเอา ฟรานซ์ ดยุคแห่งบาวาเรีย เป็นพระมหากษัตริย์อังกฤษ สกอตแลนด์ ไอร์แลนด์ และ ฝรั่งเศสโดยชอบธรรม

ประวัติ

สมาชิกคนแรกสุดของราชวงศ์เท่าที่ทราบคือ ฟลาอัลด์ที่ 1 (Flaald I, Flaald the Seneschal) ชาวเบรตันผู้ติดตามลอร์ดแห่งดอลและคอมบูร์ก (ชุมชนในแคว้นเบรอตาญ ในประเทศฝรั่งเศส) ฟลาอัลด์และทายาทสืบทอดตำแหน่งดาปิเฟอร์ (Dapifer; พนักงานผู้ดูแลอาหาร) ในบ้านของลอร์ดแห่งดอล หลานชายของฟลาอัลด์ที่ 1 คือฟลาอัลด์ที่ 2 เป็นผู้สนับสนุนพระเจ้าเฮนรีที่ 1 แห่งอังกฤษ และได้ย้ายจากบริตตานี (ปัจจุบันคือแคว้นเบรอตาญ) ไปยังหมู่เกาะอังกฤษ วอลเตอร์ สจวต (ถึงแก่กรรม พ.ศ. 1720) หลานชายของฟลาอัลด์ที่ 2 เกิดที่เมืองออสเวสทรี (ชรอปไชร์) เขาสนับสนุนจักรพรรดินีมาทิลดา (Empress Matilda) ในระหว่างยุคอนาธิปไตย (the Anarchy) เช่นเดียวกับพี่ชายของเขา วิลเลียม บรรพบุรุษของครอบครัวฟิทซาแลน (Fitzalan family) (เอิร์ลแห่งอรันเดล Earls of Arundel) จักรพรรดินีมาทิลดาทรงได้รับการช่วยเหลือโดยพระปิตุลาของพระนางคือ พระเจ้าเดวิดที่ 1 แห่งสกอตแลนด์ และวอลเตอร์ได้ติดตามพระเจ้าเดวิดไปทางเหนือในปี พ.ศ. 1684 หลังจากที่จักรพรรดินีมาทิลดาถูกแย่งชิงราชบัลลังก์โดยพระเจ้าสตีเฟน แห่งอังกฤษ (Stephen of England) วอลเตอร์ได้รับดินแดนในเรนฟริวไชร์ (Renfrewshire) และได้รับการแต่งตั้งให้เป็นลอร์ดสจวตสูง (Lord High Steward) พระเจ้ามัลโคมที่ 4 แห่งสกอตแลนด์ ได้ทรงกำหนดให้ตำแหน่งนี้สามารถสืบทอดไปยังลูกชายของวอลเตอร์ผู้มีนามสกุล สจวต ได้ สจวตสูงคนที่ 6 แห่งสกอตแลนด์คือ วอลเตอร์ สจวต (พ.ศ. 1836-พ.ศ. 1869) ได้สมรสกับมาร์จอรี บรูซ (Marjorie Bruce) ผู้เป็นพระราชธิดาในพระเจ้าโรเบิร์ทที่ 1 แห่งสกอตแลนด์ (Robert the Bruce) และมีส่วนสำคัญในการรบที่แบนน็อคเบิร์น (Battle of Bannockburn) ลูกชายของวอลเตอร์ สจวต คือโรเบิร์ท สจวต ได้เป็นรัชทายาทในราชวงศ์บรูซ และในที่สุดพระองค์ก็ได้ขึ้นครองราชบัลลังก์สกอตแลนด์เมื่อพระราชปิตุลาของพระองค์คือ พระเจ้าเดวิดที่ 2 แห่งสกอตแลนด์ สวรรคตโดยไม่มีพระราชโอรสหรือธิดาในปี พ.ศ. 1914

ในปี พ.ศ. 2046 พระเจ้าเจมส์ที่ 4 แห่งสกอตแลนด์ ทรงพยายามที่จะรักษาความสงบในราชอาณาจักรอังกฤษ โดยพระองค์ทรงอภิเษกสมรสกับพระราชธิดาในสมเด็จพระเจ้าเฮนรีที่ 7 แห่งอังกฤษ คือมาร์กาเร็ต ทิวดอร์ (Margaret Tudor) พระประสูติกาลในพระราชโอรสผู้ซึ่งต่อมาคือ พระเจ้าเจมส์ที่ 5 แห่งสกอตแลนด์ ทำให้ราชวงศ์สจวตเข้าอยู่ในเชื้อสายของราชวงศ์ทิวดอร์และราชบัลลังก์อังกฤษ มาร์กาเร็ต ทิวดอร์ ผู้ซึ่งต่อมาสมรสกับอาร์คิบาลด์ ดักลาส เอิร์ลคนที่ 6 แห่งอังกุส (Archibald Douglas, 6th Earl of Angus) ธิดาของท่านคือ มาร์กาเร็ต ดักลาส (Margaret Douglas) เป็นมารดาของเฮนรี สจวต ลอร์ดดาร์นลีย์ ในปี พ.ศ. 2108 ดานเลย์ได้อภิเษกสมรสกับสมเด็จพระราชินีนาถแมรีที่ 1 แห่งสกอตแลนด์ พระราชธิดาในพระเจ้าเจมส์ที่ 5 แห่งสกอตแลนด์ บิดาของลอร์ดดานเลย์คือแมทธิว สจวต เอิร์ลคนที่ 4 แห่งเลนน็อกซ์ (Matthew Stewart, 4th Earl of Lennox) สมาชิกของราชวงศ์สจวตสายสจวตแห่งดานเลย์ (Stewart of Darnley) เลนน็อกซ์เป็นทายาทสายตรงของอเล็กซานเดอร์ สจวต สจวตสูงคนที่ 4 แห่งสกอตแลนด์ (Alexander Stewart, 4th High Steward of Scotland) และยังเป็นสืบเชื้อสายมาจากพระเจ้าเจมส์ที่ 2 แห่งสกอตแลนด์ ท่านเป็นอดีตองค์รัชทายาทในราชบัลลังก์ต่อจากพระราชินีนาถแมรีที่ 1 ดังนั้นดานเลย์จึงเป็นพระญาติในพระราชินีนาถแมรีที่ 1 ทางฝั่งบิดาและเมื่อเขาแต่งงานทำให้เขาได้เป็นองค์รัชทายาทอันดับที่ 2 ที่จะครองราชบัลลังก์สกอตแลนด์ จากความสัมพันธ์นี้รัชทายาทในพระราชินีนาถแมรีที่ 1 จึงเป็นส่วนหนึ่งของราชวงศ์สจวต เนื่องมาจากลอร์ดดานเลย์พำนักอาศัยอยู่ในโอบิกนี-ซูร์-แนร์ (Aubigny-sur-Nère) ในประเทศฝรั่งเศสเป็นเวลานาน นามสกุลของราชวงศ์จึงเปลี่ยนจาก Steward เป็น Stuart

หัวหน้าราชวงศ์สจวต

ดาปิเฟอร์แห่งดอล (Dapifers of Dol)

ดาปิเฟอร์ เป็นตำแหน่งเจ้าหน้าที่ในตระกูลขุนนางในยุคกลาง

• แฟลธรีที่ 1 (Flaithri I) (ถึงแก่กรรมประมาณปี พ.ศ. 1623)
• อลันที่ 1 (Alan I) (ไม่ทราบวันถึงแก่กรรม)
• อลันที่ 2 (Alan II) (ถึงแก่กรรม พ.ศ. 1638)
• แฟลธรีที่ 2 (Flaithri II) (ถึงแก่กรรมระหว่างปี พ.ศ. 1644-พ.ศ. 1645)
• อลันที่ 3 (Alan III) (ถึงแก่กรรมประมาณ พ.ศ. 1664)

สจวตสูงแห่งสกอตแลนด์ (High Stewards of Scotland)

• วอลเตอร์ สจวต สจวตสูงคนที่ 1 แห่งสกอตแลนด์ (Walter the Steward) (ถึงแก่กรรม พ.ศ. 1720)
• อลัน สจวต สจวตสูงคนที่ 2 แห่งสกอตแลนด์ (Alan Stewart) (ถึงแก่กรรม พ.ศ. 1747)
• วอลเตอร์ สจวต สจวตสูงคนที่ 3 แห่งสกอตแลนด์ (Walter Stewart) (ถึงแก่กรรม พ.ศ. 1789)
• อเล็กซานเดอร์ สจวต สจวตสูงคนที่ 4 แห่งสกอตแลนด์ (Alexander Stewart) (ถึงแก่กรรม พ.ศ. 1826)
• เจมส์ สจวต สจวตสูงคนที่ 5 แห่งสกอตแลนด์ (James Stewart) (ถึงแก่กรรม พ.ศ. 1852)
• วอลเตอร์ สจวต สจวตสูงคนที่ 6 แห่งสกอตแลนด์ (Walter Stewart) (ถึงแก่กรรม พ.ศ. 1869)
• โรเบิร์ท สจวต สจวตสูงคนที่ 7 แห่งสกอตแลนด์ (Robert Stewart) (ต่อมาทรงเป็น พระเจ้าโรเบิร์ทที่ 2 แห่งสกอตแลนด์)

ผู้ปกครองสกอตแลนด์

• พระเจ้าโรเบิร์ทที่ 2 แห่งสกอตแลนด์ (Robert II) (พ.ศ. 1914-พ.ศ. 1933)
• พระเจ้าโรเบิร์ทที่ 3 แห่งสกอตแลนด์ (Robert III) (พ.ศ. 1933-พ.ศ. 1949)
• พระเจ้าเจมส์ที่ 1 แห่งสกอตแลนด์ (James I) (พ.ศ. 1949-พ.ศ. 1980)
• พระเจ้าเจมส์ที่ 2 แห่งสกอตแลนด์ (James II) (พ.ศ. 1980-พ.ศ. 2003)
• พระเจ้าเจมส์ที่ 3 แห่งสกอตแลนด์ (James III) (พ.ศ. 2003-พ.ศ. 2031)
• พระเจ้าเจมส์ที่ 4 แห่งสกอตแลนด์ (James IV) (พ.ศ. 2031-พ.ศ. 2056)
• พระเจ้าเจมส์ที่ 5 แห่งสกอตแลนด์ (James V) (พ.ศ. 2056-พ.ศ. 2085)
• สมเด็จพระราชินีนาถแมรีที่ 1 แห่งสกอตแลนด์ (Mary) (พ.ศ. 2085-พ.ศ. 2110)
• พระเจ้าเจมส์ที่ 6 แห่งสกอตแลนด์ (James VI) (พ.ศ. 2110-พ.ศ. 2168)

ผู้ปกครองบริเตนใหญ่ ฝรั่งเศส และไอร์แลนด์

ดูเพิ่มที่ รายพระนามกษัตริย์แห่งหมู่เกาะอังกฤษ

• พระเจ้าเจมส์ที่ 1 แห่งอังกฤษหรือ เจมส์ที่ 6 แห่งสกอตแลนด์ (James VI of Scotland and I of England) (พ.ศ. 2146-พ.ศ. 2168) - เรียกว่ายุค Jacobean
• พระเจ้าชาร์ลส์ที่ 1 แห่งอังกฤษและสกอตแลนด์ (Charles I of England and Scotland) (พ.ศ. 2168-พ.ศ. 2192) - เรียกว่ายุค Carolean
• ในระหว่างรัชสมัยพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 1 และพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 2 อังกฤษปกครองแบบสาธารณรัฐ มีผู้ปกครองคือเจ้าผู้อารักขา (Lord Protector) คือ โอลิเวอร์ ครอมเวลล์ และ ริชาร์ด ครอมเวลล์
• สมเด็จพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 2 แห่งอังกฤษและสกอตแลนด์ (Charles II of England and Scotland) (พ.ศ. 2203-พ.ศ. 2228) - การฟื้นฟูระบอบกษัตริย์
• สมเด็จพระเจ้าเจมส์ที่ 2 แห่งอังกฤษหรือ เจมส์ที่ 7 แห่งสกอตแลนด์ (James II of England and VII of Scotland) (พ.ศ. 2228-พ.ศ. 2231) (ทรงอ้างสิทธิในราชบัลลังก์อังกฤษและสกอตแลนด์ตั้งแต่พระองค์ถูกถอดจากราชบัลลังก์ในปี พ.ศ. 2231 จนสวรรคตในปี พ.ศ. 2244)
• สมเด็จพระราชินีนาถแมรีที่ 2 แห่งอังกฤษและสกอตแลนด์ (Mary II of England and Scotland) (พ.ศ. 2232-พ.ศ. 2237) - ทรงครองราชสมบัติเคียงคู่กับพระราชสวามี สมเด็จพระเจ้าวิลเลียมที่ 3 แห่งอังกฤษหรือ วิลเลียมที่ 2 แห่งสกอตแลนด์ แห่งราชวงศ์ออเรนจ์-นัสเซา รัชทายาทในพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 1
• สมเด็จพระราชินีนาถแอนน์แห่งบริเตนใหญ่ (Anne of Great Britain) (พ.ศ. 2245-พ.ศ. 2257) - เรียกว่ายุค Augustan

ผู้อ้างสิทธิในราชบัลลังก์ต่อจากพระเจ้าเจมส์ที่ 2 (Jacobite Claimants)

กลุ่มบุคคลที่เรียกว่า Jacobite มีความเชื่อว่าผู้ที่จะครองราชย์หลังจากการฟื้นฟูระบอบกษัตริย์ที่ถูกต้องตามกฎหมายต้องเป็นสมเด็จพระเจ้าเจมส์ที่ 2 แห่งอังกฤษหรือ เจมส์ที่ 7 แห่งสกอตแลนด์ มิใช่สมเด็จพระราชินีนาถแมรีที่ 2 แห่งอังกฤษและสกอตแลนด์ กลุ่มบุคคลเหล่านี้สืบเชื้อสายมาจากสมเด็จพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 2 และสืบเชื้อสายในการอ้างสิทธิในราชบัลลังก์ต่อมา

• เจมส์ ฟรานซิส เอ็ดเวิร์ด สจวต (James Francis Edward Stuart; มีฉายาว่าในกลุ่มผู้สนับสนุนว่า the King Across the Water และ Old Pretender ในกลุ่มผู้คัดค้าน) อ้างสิทธิในราชบัลลังก์เป็นสมเด็จพระเจ้าเจมส์ที่ 3 แห่งอังกฤษหรือ เจมส์ที่ 8 แห่งสกอตแลนด์ (พ.ศ. 2244-พ.ศ. 2309)
• ชาร์ลส์ เอ็ดเวิร์ด สจวต (Charles Edward Stuart) (ในอังกฤษมีฉายาว่า Young Pretender และรู้จักกันในในหมู่ชาวสกอตว่า Bonnie Prince Charlie) อ้างสิทธิในราชบัลลังก์เป็นสมเด็จพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 3 (พ.ศ. 2309-พ.ศ. 2331)
• เฮนรี เบเนดิกต์ สจวต (Henry Benedict Stuart) อ้างสิทธิในราชบัลลังก์เป็นสมเด็จพระเจ้าเฮนรีที่ 9 (พ.ศ. 2331-พ.ศ. 2350)

ดูเพิ่ม

• รายพระนามกษัตริย์แห่งหมู่เกาะอังกฤษ
• รายพระนามพระมหากษัตริย์แห่งอังกฤษ
• รายพระนามกษัตริย์ และจักรพรรดิฝรั่งเศส
• รายพระนามกษัตริย์สเปน

หนังสืออ่านประกอบ

• Addington, Arthur C. The Royal House of Stuart: The Descendants of King James VI of Scotland (James I of England) . 3v. Charles Skilton, 1969-76. (อังกฤษ)
• Cassavetti, Eileen. The Lion & the Lilies: The Stuarts and France. Macdonald & Jane’s, 1977. (อังกฤษ)

แหล่งข้อมูลอื่น

• Stewart Scotland (อังกฤษ)
• Stuart Britain (อังกฤษ)
• Jacobites (อังกฤษ)