วิทยาการลำดับเวลา

วิทยาการลำดับเวลา (อังกฤษ: chronology) เป็นวิทยาศาสตร์ว่าด้วยการบ่งบอกเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นตามเวลา เป็นการจัดลำดับเหตุการณ์จากเก่าแก่ที่สุดไปยังเวลาปัจจุบัน หรือในทางกลับกัน โดยเฉพาะที่เกี่ยวการแสดงลำดับเวลาเชิงเรขนิเทศ เช่น "เส้นทางเวลา" (timeline) ซึ่งภาษาไทยนิยมใช้ว่า "ลำดับเวลา"

วิทยาการลำดับเวลารูปภาพของงานสืบราชการลับของหน่วยสืบราชการลับ ซีไอเอ

นิยาม

คำคล้ายในภาษาอังกฤษที่ว่า "chronometry" (ไทย: เวลามิติ) ซึ่งเกี่ยวกับการรักษาเวลานั้นเกี่ยวข้องกับสาขาวิชาฟิสิกส์ ส่วนลับดับเวลาวิทยาจะเกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์

วิทยาการลำดับเวลาอาจเป็นได้ทั้งในเชิงสัมพัทธ์ เช่นบ่งบอกเวลาของเหตุการณ์ในลักษณะเชิงสัมพันธ์กันก็ได้ หรืออาจบ่งบอกลักษณะเป็นเชิงสัมบูรณ์ก็ได้ เช่นบ่งบอกวันเวลาในลำดับของยุคในประวัติศาสตร์ที่ตายตัวลงไป ในกรณีนี้ วันที่ที่บ่งชี้ก็จะเป็นเหตุการณ์ได้ในตัวของมันเอง ความแตกต่างที่ทับซ้อนและไม่ชัดในส่วนนี้มีอยู่ว่า ลำดับเวลาสัมบูรณ์เป็นการรวมเหตุการณ์ที่เป็นสื่งที่เรียกว่า "วันที่" ซึ่งเป็นเหตุการณ์ทั่วไปที่ตกอยู่ในช่วงของลำดับเวลาสัมบูรณ์เวลาหนึ่ง เช่น "วันนี้ในอดีต" นอกจากนี้ความคลุมเครือยังอาจเกิดจากการเลือกใช้ปฏิทินที่แตกต่างกัน เช่นความสับสนจากการใช้ปฏิทินจูเลียนและปฏิทินเกรกอเรียน ในปฏิทินไทยก็มีสับสนในช่วงการประกาศวันขึ้นปีใหม่ เช่นก่อนปี พ.ศ. 2482 วันเปลี่ยนจุลศักราช รัตนโกสินทรศก หรือพุทธศักราชใช้วันที่ 1 เมษายน แต่ในปี พ.ศ. 2482 เปลี่ยนมาใช้วันที่ 1 มกราคม ช่วงระหว่างวันที่ 1 มกราคม - วันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2482 จึงอาจเกิดการใช้ที่คลาดเคลื่อนได้

ลำดับพระมหากษัตริย์ไทย เป็นตัวอย่างของลำดับเวลาวิทยาเชิงสัมพัทธ์และ "วันนี้ในอดีต" ในวิกิพีเดีย เป็นตัวอย่างของลำดับเวลาวิทยาเชิงสัมบูรณ์

ปฏิทินและยุคสมัย