เซลล์ต้นกำเนิด หรือ เซลล์ต้นตอ (อังกฤษ : stem cell ) เป็นเซลล์ ไม่จำเพาะซึ่งสามารถเจริญ (differentiate) ไปเป็นเซลล์ที่ทำหน้าที่เฉพาะและสามารถแบ่งตัวแบบไมโทซิส เพื่อสร้างเซลล์ต้นกำเนิดเพิ่มได้ เซลล์ต้นกำเนิดพบในสิ่งมีชีวิต หลายเซลล์ ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม แบ่งเซลล์ต้นกำเนิดออกกว้าง ๆ ได้เป็นสองชนิด คือ เซลล์ต้นกำเนิดจากตัวอ่อน (embryonic stem cell) ซึ่งแยกจากมวลเซลล์ชั้นในของตัวอ่อนระยะบลาสโตซิสท์ (blastocyst) และเซลล์ต้นกำเนิดเต็มวัย (adult stem cell) ซึ่งพบในเนื้อเยื่อหลายชนิด ในสิ่งมีชีวิตเต็มวัย เซลล์ต้นกำเนิดและโปรเจนิเตอร์เซลล์ (progenitor cell) ทำหน้าที่เป็นระบบซ่อมแซมของร่างกาย โดยทดแทนเนื้อเยื่อเต็มวัย ในตัวอ่อนที่กำลังเจริญ เซลล์ต้นกำเนิดสามารถเจริญไปเป็นเซลล์ที่ทำหน้าที่เฉพาะได้ทุกชนิด ทั้งเอ็กโทเดิร์ม เอ็นโดเดิร์มและเมโซเดิร์ม ทว่า ยังคงการหมุนเวียนปกติของอวัยวะที่สร้างใหม่ได้ (normal turnover of regenerative organ) เช่น เลือด ผิวหนังและเนื้อเยื่อลำไส้ได้อีกด้วย
เซลล์ต้นกำเนิด ลักษณะโครงสร้างดูจากกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนทั่วไปของเซลล์ต้นกำเนิดเต็มวัย
รายละเอียด ตัวระบุ ภาษาละติน Cellula praecursoria MeSH D013234 TH H1.00.01.0.00028, H2.00.01.0.00001 FMA 63368 อภิธานศัพท์กายวิภาคศาสตร์ [แก้ไขบนวิกิสนเทศ]
แหล่งที่เข้าถึงได้ของเซลล์ต้นกำเนิดเต็มวัยตัวเอง (autologous) ในมนุษย์มีสามแหล่ง คือ
ไขกระดูก ซึ่งต้องอาศัยการสกัดโดยการเก็บ นั่นคือ การเจาะเข้าไปในกระดูก (มักเป็นกระดูกต้นขา หรือสันกระดูกปีกสะโพก) เซลล์ไขมัน ซึ่งอาศัยการสกัดโดยการดูดไขมัน และ เลือด ซึ่งอาศัยการสกัดโดยการเจาะเอาเฉพาะส่วนประกอบหนึ่งของเลือด (apheresis) คือ เป็นการดึงเลือดจากผู้บริจาค (ทำนองเดียวกับการบริจาคเลือด ) และผ่านเข้าเครื่องซึ่งแยกเซลล์ต้นกำเนิดและคืนเลือดส่วนอื่นคืนให้ผู้บริจาค เซลล์ต้นกำเนิดยังได้มาจากเลือดสายสะดือไม่นานหลังคลอด ในบรรดาเซลล์ต้นกำเนิดทุกชนิด การเก็บจากตัวเองมีความเสี่ยงน้อยที่สุด ตามนิยาม คือ เก็บเซลล์จากร่างกายของตนเอง แบบเดียวกับที่เก็บสำรองเลือดของตนไว้ตามกระบวนการผ่าตัดแบบไม่เร่งด่วน
เซลล์ต้นกำเนิดเต็มวัยใช้ในการรักษาทางการแพทย์บ่อยครั้ง ตัวอย่างเช่นในการปลูกถ่ายไขกระดูก ปัจจุบัน มนุษย์สามารถเพาะเลี้ยงเซลล์ต้นกำเนิดได้และให้เจริญเปลี่ยนเป็นเซลล์ที่ทำหน้าที่เฉพาะโดยมีคุณสมบัติเข้ากันกับเซลล์ของเนื้อเยื่อหลายชนิด อย่างกล้ามเนื้อหรือเส้นประสาท มีการเสนอว่าเซลล์ไลน์ตัวอ่อนและเซลล์ต้นกำเนิดตัวอ่อนของตนเองที่ถูกสร้างผ่านการโคลน เพื่อการรักษาเป็นทางเลือกที่มีโอกาสสำหรับการรักษาในอนาคต การวิจัยเรื่องเซลล์ต้นกำเนิดมีที่มาจากการค้นพบโดย Ernest A. McCulloch และ James E. Till แห่งมหาวิทยาลัยโตรอนโตในคริสต์ทศวรรษ 1960
ประเภท เซลล์ต้นกำเนิดตัวอ่อนแบบ pluripotent เกิดขึ้นเป็นมวลเซลล์ชั้นใน (ICM) ภายในบลาสโตซิสต์ เซลล์ต้นกำเนิดเหล่านี้สามารถกลายเป็นเนื้อเยื่อใดในร่างกายก็ได้ ยกเว้น
รก เฉพาะเซลล์จากตัวอ่อนระยะมอรูลาที่มีคุณสมบัติ totipotent คือ สามารถกลายเป็นเนื้อเยื่อทุกชนิดในร่างกายและรกนอกตัวอ่อนได้
เซลล์ต้นกำเนิดจัดตามแหล่งที่ได้มาเป็น 2 ชนิดคือ
เซลล์ต้นกำเนิดจากตัวอ่อนมนุษย์ (Embryonic Stem Cell) คือ เซลล์ต้นกำเนิดที่เก็บส่วนของ inner cell mass จากตัวอ่อนของมนุษย์หรือสัตว์ที่ยังอยู่ในครรภ์ ในระยะ blastocyst เซลล์ต้นกำเนิดในระยะนี้จะมีอายุเพียง 3-5 วัน หลังการปฏิสนธิ แต่สามารถเจริญเปลี่ยนแปลงไปเป็นเซลล์ที่ทำหน้าที่เฉพาะได้ทุกชนิด เซลล์ต้นกำเนิดจากเนื้อเยื่อที่โตเต็มวัย (Adult Stem Cell) คือเซลล์ต้นกำเนิดที่เก็บจากเนื้อเยื่อที่โตเต็มวัย เช่นจาก ไขกระดูก เลือด ผิวหนัง ฟันน้ำนม เป็นต้น และมีการจำแนกตามความสามารถในการนำไปพัฒนาได้อีก 3 ชนิด คือ
Totipotent cell คือ เซลล์ที่พัฒนาไปได้แบบไม่จำกัด เช่น เซลล์ตัวอ่อนมนุษย์ Pluripotent cell คือ เซลล์ที่พัฒนาไปได้หลายแบบ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นเนื่อเยื่อต่างๆของสิ่งมีชีวิต Unipotent cell คือ เซลล์ที่พัฒนาไปเป็นเซลล์จำเพาะชนิดใดชนิดหนึ่งเท่านั้น
การรักษา โรคและสภาพซึ่งการรักษาด้วยเซลล์ต้นกำเนิดมีโอกาสหรือกำลังเกิดขึ้น อย่างไรก็ดี จนถึงปี 2552 การปลูกถ่ายไขกระดูกยังเป็นการใช้เซลล์ต้นกำเนิดที่ได้รับการยอมรับเพียงอย่างเดียว
นักวิจัยทางการแพทย์เชื่อว่าการรักษาด้วยเซลล์ต้นกำเนิดมีศักยภาพเปลี่ยนแปลงการรักษาโรคของมนุษย์อย่างสำคัญ มีการรักษาด้วยเซลล์ต้นกำเนิดเต็มวัยหลายชนิดแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งการปลูกถ่ายไขกระดูกซึ่งใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว ในอนาคต นักวิจัยทางการแพทย์คาดว่าจะสามารถใช้เทคโนโลยีที่มาจากการวิจัยเซลล์ต้นกำเนิดเพื่อรักษาอีกหลายโรค รวมถึง มะเร็ง , โรคพาร์กินสัน , การบาดเจ็บของไขสันหลัง, โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงเอแอลเอส , โรคมัลติเพิล สเกลอโรซิส และการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อ ตลอดจนความบกพร่องและสภาพอื่นอีกจำนวนหนึ่ง อย่างไรก็ดี ยังมีความไม่แน่นอนทางสังคมและวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับการวิจัยเซลล์ต้นกำเนิดอยู่มาก ซึ่งต่อไปอาจเอาชนะได้ด้วยการถกเถียงสาธารณะ การวิจัยในอนาคตและการศึกษาของสาธารณะเพิ่มเติม
ความกังวลหนึ่งของการรักษา คือ ความเสี่ยงที่เซลล์ต้นกำเนิดที่ได้รับการปลูกถ่ายอาจเกิดเป็นเนื้องอกและกลายเป็นมะเร็งหากเซลล์ยังแบ่งตัวอย่างควบคุมไม่ได้
อ้างอิง Tuch BE (2006). "Stem cells—a clinical update". Australian Family Physician . 35 (9): 719–21. PMID 16969445. Becker AJ, McCulloch EA, Till JE (1963). "Cytological demonstration of the clonal nature of spleen colonies derived from transplanted mouse marrow cells". Nature . 197 (4866): 452–4. Bibcode :1963Natur.197..452B. doi :10.1038/197452a0. PMID 13970094. CS1 maint: uses authors parameter (link) Siminovitch L, McCulloch EA, Till JE (1963). "The distribution of colony-forming cells among spleen colonies". Journal of Cellular and Comparative Physiology . 62 (3): 327–36. doi :10.1002/jcp.1030620313. PMID 14086156. CS1 maint: uses authors parameter (link) Gahrton G, Björkstrand B (2000). "Progress in haematopoietic stem cell transplantation for multiple myeloma". J Intern Med . 248 (3): 185–201. doi :10.1046/j.1365-2796.2000.00706.x. PMID 10971785. Lindvall O (2003). "Stem cells for cell therapy in Parkinson's disease". Pharmacol Res . 47 (4): 279–87. doi :10.1016/S1043-6618(03)00037-9. PMID 12644384. Goldman S, Windrem M (2006). "Cell replacement therapy in neurological disease". Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci . 361 (1473): 1463–75. doi :10.1098/rstb.2006.1886. PMC 1664668 . PMID 16939969. "Stem-cell therapy: Promise and reality." Consumer Reports on Health 17.6 (2005): 8–9. Academic Search Premier. EBSCO. Web. 5 Apr. 2010.
แหล่งข้อมูลอื่น ทั่วไป Nature Reports Stem Cells: Introductory material, research advances and debates concerning stem cell research วารสารที่มีการทบทวน Cytotherapy Cloning and Stem Cells Journal of Stem Cells and Regenerative Medicine Stem Cells and Development Regenerative Medicine Stem Cell Research StemBook
เซลล, นกำเน, บทความน, งต, องการเพ, มแหล, งอ, างอ, งเพ, อพ, จน, ความถ, กต, อง, ณสามารถพ, ฒนาบทความน, ได, โดยเพ, มแหล, งอ, างอ, งตามสมควร, เน, อหาท, ขาดแหล, งอ, างอ, งอาจถ, กลบออก, หร, เซลล, นตอ, งกฤษ, stem, cell, เป, นเซลล, ไม, จำเพาะซ, งสามารถเจร, differentiat. bthkhwamniyngtxngkarephimaehlngxangxingephuxphisucnkhwamthuktxng khunsamarthphthnabthkhwamniidodyephimaehlngxangxingtamsmkhwr enuxhathikhadaehlngxangxingxacthuklbxxkeslltnkaenid hrux eslltntx xngkvs stem cell epnesllimcaephaasungsamarthecriy differentiate ipepnesllthithahnathiechphaaaelasamarthaebngtwaebbimothsisephuxsrangeslltnkaenidephimid eslltnkaenidphbinsingmichiwithlayesll instweliynglukdwynm aebngeslltnkaenidxxkkwang idepnsxngchnid khux eslltnkaenidcaktwxxn embryonic stem cell sungaeykcakmwlesllchninkhxngtwxxnrayablasotsisth blastocyst aelaeslltnkaenidetmwy adult stem cell sungphbinenuxeyuxhlaychnid insingmichiwitetmwy eslltnkaenidaelaoprecnietxresll progenitor cell thahnathiepnrabbsxmaesmkhxngrangkay odythdaethnenuxeyuxetmwy intwxxnthikalngecriy eslltnkaenidsamarthecriyipepnesllthithahnathiechphaaidthukchnid thngexkothedirm exnodedirmaelaemosedirm thwa yngkhngkarhmunewiynpktikhxngxwywathisrangihmid normal turnover of regenerative organ echn eluxd phiwhnngaelaenuxeyuxlaisidxikdwyeslltnkaenidlksnaokhrngsrangducakklxngculthrrsnxielktrxnthwipkhxngeslltnkaenidetmwyraylaexiydtwrabuphasalatinCellula praecursoriaMeSHD013234THH1 00 01 0 00028 H2 00 01 0 00001FMA63368xphithansphthkaywiphakhsastr aekikhbnwikisneths aehlngthiekhathungidkhxngeslltnkaenidetmwytwexng autologous inmnusymisamaehlng khux ikhkraduk sungtxngxasykarskdodykarekb nnkhux karecaaekhaipinkraduk mkepnkraduktnkhahruxsnkradukpiksaophk esllikhmn sungxasykarskdodykardudikhmn aela eluxd sungxasykarskdodykarecaaexaechphaaswnprakxbhnungkhxngeluxd apheresis khux epnkardungeluxdcakphubricakh thanxngediywkbkarbricakheluxd aelaphanekhaekhruxngsungaeykeslltnkaenidaelakhuneluxdswnxunkhunihphubricakheslltnkaenidyngidmacakeluxdsaysaduximnanhlngkhlxd inbrrdaeslltnkaenidthukchnid karekbcaktwexngmikhwamesiyngnxythisud tamniyam khux ekbesllcakrangkaykhxngtnexng aebbediywkbthiekbsarxngeluxdkhxngtniwtamkrabwnkarphatdaebbimerngdwneslltnkaenidetmwyichinkarrksathangkaraephthybxykhrng twxyangechninkarplukthayikhkraduk pccubn mnusysamarthephaaeliyngeslltnkaenididaelaihecriyepliynepnesllthithahnathiechphaaodymikhunsmbtiekhaknkbesllkhxngenuxeyuxhlaychnid xyangklamenuxhruxesnprasath mikaresnxwaesllilntwxxnaelaeslltnkaenidtwxxnkhxngtnexngthithuksrangphankarokhlnephuxkarrksaepnthangeluxkthimioxkassahrbkarrksainxnakht 1 karwicyeruxngeslltnkaenidmithimacakkarkhnphbody Ernest A McCulloch aela James E Till aehngmhawithyalyotrxnotinkhristthswrrs 1960 2 3 enuxha 1 praephth 2 karrksa 3 xangxing 4 aehlngkhxmulxunpraephth aekikh eslltnkaenidtwxxnaebb pluripotent ekidkhunepnmwlesllchnin ICM phayinblasotsist eslltnkaenidehlanisamarthklayepnenuxeyuxidinrangkaykid ykewnrk echphaaesllcaktwxxnrayamxrulathimikhunsmbti totipotent khux samarthklayepnenuxeyuxthukchnidinrangkayaelarknxktwxxnid eslltnkaenidcdtamaehlngthiidmaepn 2 chnidkhux eslltnkaenidcaktwxxnmnusy Embryonic Stem Cell khux eslltnkaenidthiekbswnkhxng inner cell mass caktwxxnkhxngmnusyhruxstwthiyngxyuinkhrrphinraya blastocyst eslltnkaenidinrayanicamixayuephiyng 3 5 wn hlngkarptisnthi aetsamarthecriyepliynaeplngipepnesllthithahnathiechphaaidthukchnid eslltnkaenidcakenuxeyuxthiotetmwy Adult Stem Cell khuxeslltnkaenidthiekbcakenuxeyuxthiotetmwy echncak ikhkraduk eluxd phiwhnng fnnanm epntnaelamikarcaaenktamkhwamsamarthinkarnaipphthnaidxik 3 chnid khux Totipotent cell khux esllthiphthnaipidaebbimcakd echn eslltwxxnmnusy Pluripotent cell khux esllthiphthnaipidhlayaebb sungswnihyepnenuxeyuxtangkhxngsingmichiwit Unipotent cell khux esllthiphthnaipepnesllcaephaachnididchnidhnungethannkarrksa aekikh orkhaelasphaphsungkarrksadwyeslltnkaenidmioxkashruxkalngekidkhun xyangirkdi cnthungpi 2552 karplukthayikhkradukyngepnkaricheslltnkaenidthiidrbkaryxmrbephiyngxyangediyw nkwicythangkaraephthyechuxwakarrksadwyeslltnkaenidmiskyphaphepliynaeplngkarrksaorkhkhxngmnusyxyangsakhy mikarrksadwyeslltnkaenidetmwyhlaychnidaelw odyechphaaxyangyingkarplukthayikhkraduksungichrksamaerngemdeluxdkhaw 4 inxnakht nkwicythangkaraephthykhadwacasamarthichethkhonolyithimacakkarwicyeslltnkaenidephuxrksaxikhlayorkh rwmthung maerng orkhpharkinsn karbadecbkhxngikhsnhlng orkhklamenuxxxnaerngexaexlexs orkhmltiephil seklxorsis aelakarbadecbkhxngklamenux tlxdcnkhwambkphrxngaelasphaphxunxikcanwnhnung 5 6 xyangirkdi yngmikhwamimaennxnthangsngkhmaelawithyasastrekiywkbkarwicyeslltnkaenidxyumak sungtxipxacexachnaiddwykarthkethiyngsatharna karwicyinxnakhtaelakarsuksakhxngsatharnaephimetimkhwamkngwlhnungkhxngkarrksa khux khwamesiyngthieslltnkaenidthiidrbkarplukthayxacekidepnenuxngxkaelaklayepnmaernghakesllyngaebngtwxyangkhwbkhumimid 7 xangxing aekikh Tuch BE 2006 Stem cells a clinical update Australian Family Physician 35 9 719 21 PMID 16969445 Becker AJ McCulloch EA Till JE 1963 Cytological demonstration of the clonal nature of spleen colonies derived from transplanted mouse marrow cells Nature 197 4866 452 4 Bibcode 1963Natur 197 452B doi 10 1038 197452a0 PMID 13970094 CS1 maint uses authors parameter link Siminovitch L McCulloch EA Till JE 1963 The distribution of colony forming cells among spleen colonies Journal of Cellular and Comparative Physiology 62 3 327 36 doi 10 1002 jcp 1030620313 PMID 14086156 CS1 maint uses authors parameter link Gahrton G Bjorkstrand B 2000 Progress in haematopoietic stem cell transplantation for multiple myeloma J Intern Med 248 3 185 201 doi 10 1046 j 1365 2796 2000 00706 x PMID 10971785 Lindvall O 2003 Stem cells for cell therapy in Parkinson s disease Pharmacol Res 47 4 279 87 doi 10 1016 S1043 6618 03 00037 9 PMID 12644384 Goldman S Windrem M 2006 Cell replacement therapy in neurological disease Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci 361 1473 1463 75 doi 10 1098 rstb 2006 1886 PMC 1664668 PMID 16939969 Stem cell therapy Promise and reality Consumer Reports on Health 17 6 2005 8 9 Academic Search Premier EBSCO Web 5 Apr 2010 aehlngkhxmulxun aekikhthwipNature Reports Stem Cells Introductory material research advances and debates concerning stem cell researchwarsarthimikarthbthwnCytotherapy Cloning and Stem Cells Journal of Stem Cells and Regenerative Medicine Stem Cells and Development Regenerative Medicine Stem Cell Research StemBook bthkhwamekiywkbaephthysastrniyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodyephimkhxmul duephimthi sthaniyxy aephthysastrekhathungcak https th wikipedia org w index php title eslltnkaenid amp oldid 9021598, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ , อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
