สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม

สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (อังกฤษ: Agricultural Land Reform Office) หรือย่อว่า ส.ป.ก. เป็นส่วนราชการระดับกรม สังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีหน้าที่จัดการจัดการที่ดินทำกินให้กับเกษตรกรและเพิ่มศักยภาพให้กับพื้นที่เกษตรกรรมให้เกษตรกรสามารถทำกินบนพื้นที่นั้นได้ โดยมีวิสัยทัศน์ว่า "องค์การด้านการบริหารจัดการพื้นที่ปฏิรูปที่ดิน เพิ่มศักยภาพพื้นที่เกษตรกรรม ยกระดับคุณภาพชีวิตเกษตรกร สู่ความผาสุก" ก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2518

สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
ตราสำนักงาน
ที่ทำการ
1 ถนนราชดำเนินนอก แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร 10200 166 ถนนประดิพัทธ์ แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพมหานคร 10400
ภาพรวม
วันก่อตั้ง	6 มีนาคม พ.ศ. 2518
ผู้บริหารหลัก	วิณะโรจน์ ทรัพย์ส่งสุข, เลขาธิการ สุริยน พัชรครุกานนท์, รองเลขาธิการ วุฒิพงศ์ เนียมหอม, รองเลขาธิการ เอกพงศ์ น้อยสร้าง, รองเลขาธิการ
ต้นสังกัด	กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
เว็บไซต์
http://www.alro.go.th

ประวัติ

ในอดีตเกิดปัญหาเกี่ยวกับที่ดินทำกินและการถูกเอารัดเอาเปรียบจากนายทุน ภายหลังเหตุการณ์ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 จึงมีกลุ่มเกษตรกร นักศึกษา นักการเมือง เดินขบวนเรียกร้องหลายครั้ง รัฐบาลในสมัย นายสัญญา ธรรมศักดิ์ จึงได้แก้ไขปัญหาดังกล่าว โดยประกาศใช้พระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ซึ่งมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 6 มีนาคม พ.ศ. 2518

ความหมายของสัญลักษณ์

เครื่องหมายเป็นรูปกลม ลายกลางเป็นภาพพระวรุณถือพระขรรค์ หมายถึง อำนาจบริหารอันทรงไว้ซึ่งความสุจริตยุติธรรม และการตัดสินแก้ไขปัญหาอุปสรรคต่างๆ เสด็จลีลามาบนหลังพญานาค หมายถึง สังกัดกับกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ด้านขวาเป็นภาพเกษตรกรชายกำลังขุดดินเพื่อปรับปรุงพื้นที่ให้เหมาะสม ด้านซ้ายเป็นภาพเกษตรกรหญิงถือรวงข้าวอันเป็นผลิตผลทางเกษตรกรรม และมีลายเมฆกับระลอกน้ำ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของความชุ่มชื้นอุดมสมบูรณ์ประกอบอยู่ด้วย เบื้องล่างนอกขอบเครื่องหมายมีอักษรข้อความชื่อสำนักงานเป็นวงโค้งรองรับ

ภารกิจ

ส.ป.ก.กำหนดภารกิจการดำเนินงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมไว้ 3 ประการ ประกอบไปด้วย

 

รถยนต์ที่มีตราสัญลักษณ์และอักษร ส.ป.ก. ใช้สำหรับปฏิบัติหน้าที่ทั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค

1. งานจัดที่ดิน
   1. ที่ดินของรัฐ เจ้าหน้าที่จะสำรวจและสอบสวนสิทธิในที่ดิน กระจายสิทธิและแบ่งแยกที่ดินเพื่อนำมาจัดสรรให้เกษตรกรได้เข้าประโยชน์ตามที่ได้ยืนคำรองไว้ที่ ส.ป.ก. จังหวัด จากนั้นจะได้รับหนังสือรับมอบที่ดิน (ส.ป.ก. 4-28) และหนังสืออนุญาตเข้าทำประโยชน์ในเขตปฏิรูปที่ดิน (ส.ป.ก. 4-01) และมีโอกาสเป็นเจ้าของที่ดินต่อไป ซึ่งที่ดินของรัฐประกอบด้วย ป่าสงวนแห่งชาติที่เสื่อมสภาพ ที่จำแนกเป็นที่จัดสรรตามมติคณะรัฐมนตรี ที่สาธารณประโยชน์ที่ราษฎรเลิกใช้ร่วมกัน ที่สาธารณสมบัติแผ่นดิน และที่รกร้างว่างเปล่าที่อยู่นอกเขตป่าไม้ถาวร
   2. ที่ดินเอกชน ได้จากการเวนคืนหรือซื้อมาจัดสรรให้กับเกษตรกรผู้ไร้ที่ทำกิน ผู้เช่า หรือผู้มีที่ดินไม่เพียงพอแก่การครองชีพตามที่ได้ขึ้นทะเบียนไว้ที่ ส.ป.ก. จังหวัดที่อาศัยอยู่
2. งานพัฒนา เข้าไปดำเนินการในส่วนที่ไม่ทับซ้อนกับหน่วยงานอื่นๆ ในกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ทั้งด้านสาธารณูปโภค เส้นทางคมนาคม เพื่อยกระดับความเป็นอยู่และอำนวยความสะดวกในการประกอบการเกษตร
3. งานเพิ่มรายได้ ดำเนินการส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกรให้ดีขึ้น ตามสภาพพื้นที่ของท้องถิ่นนั้นๆ ช่วยเหลือในการจัดตั้งสหกรณ์ในเขตปฏิรูปที่ดิน จัดหาสินเชื่อและปัจจัยการผลิตต่างๆ ให้เป็นไปตามระเบียบและมติของ คปก. ด้วยการดำเนินการเองและประสานงานกับหน่วยราชการที่เกี่ยวข้องให้เข้ามาช่วยพัฒนาในพื้นที่

อำนาจและหน้าที่

อำนาจและหน้าที่ของ ส.ป.ก. ตามพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาจาก 2 คณะกรรมการด้วยกันคือ

คณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม

มีอำนาจหน้าที่และความรับผิดชอบในการกำหนดนโยบาย มาตรการ ข้อบังคับหรือระเบียบเกี่ยวกับการปฏิบัติงานการปฏิรูปที่ดินของ ส.ป.ก. ตลอดจนการควบคุมการบริหารงานของ ส.ป.ก. รวมทั้งอำนาจหน้าที่และความรับผิดชอบดังต่อไปนี้

1. จัดหาที่ดินของรัฐเพื่อนำมาใช้ในการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
2. พิจารณากำหนดเขตปฏิรูปที่ดินตามมาตรา ๒๕ การจัดซื้อหรือเวนคืนที่ดินตามมาตรา ๒๙ และการกำหนดเนื้อที่ที่ดินที่จะให้เกษตรกรหรือสถาบันเกษตรกรเช่าระยะยาว หรือเช่าซื้อตามมาตรา ๓๐
3. พิจารณาการกำหนดแผนผังและการจัดแบ่งแปลงที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดิน
4. พิจารณาอนุมัติแผนงานและโครงการการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ตลอดจนงบค่าใช้จ่ายของ ส.ป.ก. เสนอรัฐมนตรี
5. พิจารณากำหนดแผนการผลิตและการจำหน่ายผลิตผลเกษตรกรรมในเขตปฏิรูปที่ดิน เพื่อยกระดับรายได้ และคุ้มครองผลประโยชน์ของเกษตรกร หรือสถาบันเกษตรกร
6. พิจารณากำหนดแผนการส่งเสริม และบำรุงเกษตรกรรมในเขตปฏิรูปที่ดิน รวมถึงการจัดรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ปรับปรุงประสิทธิภาพในการผลิตและคุณภาพผลิตผลเกษตรกรรม ตลอดจนสวัสดิการ การสาธารณูปโภค การศึกษาและการสาธารณสุขของเกษตรกร
7. กำหนดหลักเกณฑ์ วิธีการและเงื่อนไขในการคัดเลือกเกษตรกรและสถาบันเกษตรกร ซึ่งจะมีสิทธิได้รับที่ดินจากการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ตลอดจนแบบสัญญาเช่าและเช่าซื้อที่จะทำกับเกษตรกร หรือสถาบันเกษตรกรผู้ได้รับที่ดิน
8. กำหนดระเบียบการให้เกษตรกรและสถาบันเกษตรกร ผู้ได้รับที่ดินจากการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมปฏิบัติเกี่ยวกับการเข้าทำประโยชน์ในที่ดินและปฏิบัติตามแผนการผลิต และการจำหน่ายผลิตผลเกษตรกรรม
9. กำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการว่าด้วยการให้เกษตรกรและสถาบันเกษตรกรในเขตปฏิรูปที่ดินกู้ยืมจาก ส.ป.ก. ตลอดจนเงื่อนไขของการกู้ยืมโดยอนุมัติรัฐมนตรี
10. กำหนดระเบียบเกี่ยวกับการจัดการทรัพย์สินและหนี้สินของเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรผู้ได้รับที่ดินจากการ ปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมตลอดจนการควบคุมดูแลกิจการอื่น ๆ ภายในเขตปฏิรูปที่ดิน
11. ติดตามการปฏิบัติงานของ ส.ป.ก. ให้เป็นไปตามแผนงานและโครงการที่ได้รับอนุมัติ ตลอดจนกำหนดมาตรการแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติงาน
12. กำหนดกิจการและระเบียบการอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงานของ ส.ป.ก. หรือสนับสนุนหรือเกี่ยวเนื่องกับวัตถุประสงค์ของการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม

คณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัด

มีอำนาจหน้าที่และความรับผิดชอบในการกำหนดมาตรการและวิธีปฏิบัติงานของสำนักงาน การปฏิรูปที่ดินจังหวัด และให้มีอำนาจหน้าที่และความรับผิดชอบดังต่อไปนี้

1. พิจารณาให้ความเห็นชอบแผนงาน โครงการและค่าใช้จ่ายของสำนักงานการปฏิรูปที่ดินจังหวัด เพื่อเสนอคณะกรรมการ
2. ติดตามการปฏิบัติงานของสำนักงานการปฏิรูปที่ดินจังหวัด ให้เป็นไปตามแผนงานและโครงการที่ได้รับอนุมัติ ตลอดจนดำเนินการแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติงาน
3. พิจารณาผลการปฏิบัติงาน เพื่อปรับปรุงแผนงาน โครงการ งบค่าใช้จ่ายและวิธีปฏิบัติงานของสำนักงานการปฏิรูปที่ดินจังหวัด
4. จัดทำงบประมาณค่าใช้จ่ายตามโครงการการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมแต่ละโครงการเพื่อเสนอต่อคณะกรรมการ
5. ดำเนินการเกี่ยวกับเงินและกิจการอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมตามระเบียบหรือข้อบังคับหรือมติของคณะกรรมการหรือตามที่คณะกรรมการมอบหมาย
6. วางระเบียบหรือข้อบังคับเกี่ยวกับการปฏิบัติงานของสำนักงานการปฏิรูปที่ดินจังหวัดเท่าที่ไม่ขัดหรือแย้งกับระเบียบ หรือข้อบังคับหรือมติของคณะกรรมการ

หน่วยงานในสังกัด

สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมดำเนินงานปฏิรูปที่ดินภายใต้การกำกับดูแลของคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (คปก.) ในส่วนราชการบริหารส่วนกลาง และในส่วนราชการบริหารส่วนภูมิภาค บริหารจัดการในรูปแบบคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัด (คปจ.) กำกับดูแลการปฏิบัติงานของสำนักงานการปฏิรูปที่ดินจังหวัด (ส.ป.ก.จังหวัด) แต่ละจังหวัด ประกอบไปด้วย

ส่วนกลาง ในส่วนราชการบริหารส่วนกลาง ส.ป.ก. แบ่งที่ตั้งของสำนักงานออกเป็นสองส่วน คือ ส.ป.ก. ถนนราชดำเนินนอก ประกอบด้วย สำนักบริหารกลาง กองการเจ้าหน้าที่ ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร สำนักกฎหมาย สำนักจัดการปฏิรูปที่ดิน สำนักบริหารกองทุน สำนักวิชาการและแผนงาน ส.ป.ก. ถนนประดิพัทธ์ ประกอบด้วย สำนักจัดการแผนที่และสารบบที่ดิน สำนักพัฒนาพื้นที่ปฏิรูปที่ดิน สำนักพัฒนาและถ่ายทอดเทคโนโลยี

ส่วนภูมิภาค สำนักงานการปฏิรูปที่ดินจังหวัด 72 จังหวัด ยกเว้นจังหวัด กรุงเทพมหานคร นนทบุรี สมุทรปราการ สมุทรสาคร และ สมุทรสงคราม

หนังสือแสดงสิทธิในเขตปฏิรูปที่ดิน

ส.ป.ก. 4-01

หนังสืออนุญาตให้เข้าทำประโยชน์ในเขตปฏิรูปที่ดิน (ส.ป.ก. 4-01) เป็นหนังสือแสดงสิทธิให้ประชาชนเข้าทำประโยชน์ในเขตปฏิรูปที่ดิน เริ่มขึ้นเมื่อมีพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มีหลักการสำคัญว่า ที่ดินในเขตปฏิรูปนั้นใช้ทำเกษตรกรรมได้อย่างเดียวเท่านั้น ทำประโยชน์อย่างอื่นไม่ได้ และผู้ครอบครองทำประโยชน์ในที่ดิน ส.ป.ก. 4-01 จะต้องมีฐานะยากจน เขตปฏิรูปที่ดินหมายถึง ที่ดินที่เป็นชุมชนเต็มรูปแบบมาก่อน ที่ดินที่เป็นไร่สวนทำกินของราษฎรตั้งแต่บรรพบุรุษ และที่ดินป่าเสื่อมโทรม หมดสภาพป่าและไม่สามารถฟื้นสภาพป่าได้อีก ไม่รวมถึงป่าในเขตอนุรักษ์เช่นอุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ หรือเขตต้นน้ำลำธาร

เอกสารสิทธิ ส.ป.ก. 4-01 ไม่อนุญาตให้ทำการซื้อขายที่ดิน หากมีการซื้อขายในขณะที่เอกสารสิทธินี้ยังมีผลอยู่จะเป็นโมฆะ แต่สามารถโอน แบ่งแยก และตกทอดทางมรดกให้แก่บุคคลในครอบครัวได้แก่ สามีภรรยา บุตร บิดามารดา พี่น้องร่วมบิดามารดา พี่น้องร่วมบิดาหรือร่วมมารดา และหลาน สามารถเช่าหรือเช่าซื้อเพื่อเกษตรกรรม (ไม่อนุญาตให้เช่าเพื่อจุดประสงค์อื่น) ไม่สามารถจดทะเบียนจำนองได้ เว้นแต่เป็นโครงการของรัฐบาลที่อนุญาตให้ใช้เอกสารสิทธิเป็นประกัน สิทธิในที่ดินยังคงเป็นของรัฐ ประชาชนสามารถคืนที่ดินให้รัฐหากไม่ต้องการ และรัฐสามารถเรียกคืนที่ดินได้หากตรวจสอบพบว่าประชาชนมิได้ใช้ทำการเกษตร

โครงการในพระราชดำริ

ศูนย์ศิลปาชีพบางไทร ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ

ศูนย์ศิลปาชีพบางไทรฯ ตั้งอยู่ในพื้นที่ ต.ช้างใหญ่ อ.บางไทร จ.พระนครศรีอยุธยา อยู่ภายใต้การดำเนินงานของ ส.ป.ก. ในชื่อ ศูนย์พัฒนาและส่งเสริมศิลปาชีพ สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม โดยคณะรัฐมนตรีได้มีมติให้จัดตั้งเมื่อวันที่ 3 มิถุนายน พ.ศ. 2523 ตามพระราชประสงค์ของ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงในขณะนั้น ที่ต้องการจัดสร้างศูนย์ศิลปาชีพเพิ่มขึ้นจากแห่งแรกที่พระตำหนักจิตรลดา เพื่อช่วยเหลือเกษตรกรและประชาชนให้มีรายได้เพิ่มขึ้นจากการศึกษาวิชาชีพและทักษะต่าง ๆ นอกเหนือจากอาชีพเกษตรกรรม อีกทั้งยังอนุรักษ์ศิลปหัตถกรรมจากทุกภาคไว้เพื่อไม่ให้องค์ความรู้ต่าง ๆ สูญหายไป ซึ่งทรงคัดเลือกพื้นที่ที่เหมาะสมซึ่งอยู่ในเขตปฏิรูปที่ดิน โดยคณะรัฐมนตรีได้มอบหมายให้ ส.ป.ก. เป็นผู้ดำเนินการก่อสร้างเนื่องจากเป็นเจ้าของพื้นที่ รวมถึงดูแลรักษา และเป็นหน่วยงานกลางในการประสานงานกับหน่วยงานอื่น ๆ ให้การดำเนินงานเป็นไปตามวัตถุประสงค์

ปัจจุบันศูนย์ศิลปาชีพบางไทรฯ เปิดฝึกอบรมศิลปาชีพรวมกว่า 30 แผนก มุ่งเน้นทักษะผ่าน 4 หลักสูตรฝึกอบรม คือ ศิลปกรรม คหกรรม อุตสาหกรรมศิลป์ และช่างอุตสาหกรรม อบรมโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย และยังได้รับเบี้ยเลี้ยงตลอดหลักสูตรวันละ 130 บาทต่อคน โดยเปิดคัดเลือกบุคคลเข้ารับการฝึกอบรม 2 รูปแบบ ประกอบด้วย

• การฝึกอบรมศิลปาชีพเพื่อวิสหากิจชุมชน พิจารณาจากวิสาหกิจชุมชนในเขตปฏิรูปที่ดิน ฝึกฝนทักษะด้านศิลปหัตถกรรมและผลิตภัณฑ์ชุมชนให้ตรงกับความต้องการเพื่อสร้างอาชีพและรายได้ให้กับสมาชิกวิสาหกิจชุมชน
• การฝึกอบรมศิลปาชีพเพื่อบุคคลทั่วไป พิจารณาคัดเลือกจากบุตรหลานของเกษตรกรในเขตปฏิรูปที่ดิน และผู้ยากไร้ ฝึกอบรมพัฒนาทักษะและอนุรักษ์ศิลปหัตถกรรมไทย ปีละ 2 รุ่น รุ่นที่ 1 เริ่มเดือนตุลาคมของทุกปี และรุ่นที่ 2 เริ่มเดือนเมษายนของทุกปี

ประเด็นทางการเมือง

ในปี พ.ศ. 2537 นายสุเทพ เทือกสุบรรณ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ในขณะนั้น ได้มอบเอกสารสิทธิตามนโยบายในขณะนั้น และเกิดกรณีการมอบเอกสารสิทธิให้กับบุคคลใกล้ชิตของนายสุเทพ รวมถึงบุคคลที่ไม่มีคุณสมบัติในการได้รับการจัดที่ดิน ในพื้นที่จังหวัดภูเก็ต ส่งผลให้ฝ่ายค้านได้ยืนญัตติขอเปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจเป็นรายบุคคล ทำให้นายสุเทพ เทือกสุบรรณ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และนายนิพนธ์ พร้อมพันธุ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ในขณะนั้น ยื่นลาออกจากตำแหน่ง

ในปี พ.ศ. 2562 นางสาวปารีณา ไกรคุปต์ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดราชบุรี เขต 3 พรรคพลังประชารัฐ ได้ถือครองที่ดินของ ส.ป.ก. จำนวน 682 ไร่ ประกอบกิจการฟาร์มไก่เขาสนฟาร์ม ในบริเวณพื้นที่ป่าฝั่งซ้ายแม่น้ำภาชี หมายเลข 85 หมู่ 6 ตำบลรางบัว อำเภอจอมบึง จังหวัดราชบุรี ในชื่อของนายทวี ไกรคุปต์ บิดาของนางสาวปารีณา และเป็นอดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร จังหวัดราชบุรี และยังตรวจพบว่ารุกล้ำพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ ป่าฝั่งซ้ายแม่น้ำภาชี และแนวเขตตาม พ.ร.บ. ป่าไม้ พ.ศ. 2484 รวม 46 ไร่ ซึ่งคณะกรรมการกฤษฎีกาได้ตีความว่าพื้นที่ 682 ไร่ของ ส.ป.ก. เป็นพื้นที่ป่าไม้ตาม พ.ร.บ. ป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ. 2507 เนื่องจากพื้นที่ดังกล่าวหลังจากกรมป่าไม้ได้กันพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติและป่าไม้ถาวรที่เสื่อมสภาพให้ ส.ป.ก. ได้ดำเนินการประกาศ พ.ร.ฎ.กำหนดเขตปฏิรูปที่ดิน แต่ ส.ป.ก. ยังไม่ได้เข้าดำเนินการเข้าพื้นที่ดังกล่าวเพื่อจัดที่ดินให้เกษตรกรเข้าทำกิน ทำให้ไม่มีผลในการเพิกถอนป่าสงวนแห่งชาติ จึงเป็นอำนาจกรมป่าไม้ในการดำเนินคดี

อ้างอิง

1. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2518/A/054/10.PDF
2. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง กำหนดภาพเครื่องหมายราชการตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายราชการ พุทธศักราช ๒๔๘๒ (ฉบับที่ ๗๘) เล่ม 98 ตอนที่ 31 วันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2524 หน้า 8 - 9
3. https://www.alro.go.th/alro_th/ewt_news.php?nid=193
4. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 เล่ม 92 ตอนที่ 54 วันที่ 5 มีนาคม 2518 หน้า 20 - 22
5. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 เล่ม 92 ตอนที่ 54 วันที่ 5 มีนาคม 2518 หน้า 22 - 23
6. https://www.alro.go.th/alro_th/ewt_news.php?nid=4235
7. คู่มือปฏิบัติงานสำหรับเจ้าหน้าที่เกี่ยวกับการออกหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดิน [1] หน้า 7
8. ส.ป.ก.4-01 ผิดที่คนหรือกฎหมาย ?, ผู้จัดการออนไลน์.
9. อ้างตัวกฎหมายใน คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2419/2552.
10. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ฯ กับงานปฏิรูปที่ดิน http://www.alro.go.th/alro_th/download/1-51.pdf
11. "ศิลปาชีพบางไทร..สานงานศิลป์แผ่นดิน ปั้นเกษตรกรเขตปฏิรูปที่ดินทำกินยั่งยืน". www.thairath.co.th. 2018-08-10.
12. "ประวัติความเป็นมา". www.alro.go.th.
13. http://www.chaiburi.go.th/files/com_networknews/2019-12_630e26bb27e02c7.pdf
14. "ย้อนรอยที่ดินส.ป.ก.4-01 สะเทือนถึงล้มรัฐบาล 15 พ.ย.62 (คลุกข่าวเล่าประเด็น)". สำนักข่าวไทย อสมท. 2019-11-15.
15. "ส.ป.ก. พบ "ปารีณา" ถือครองที่ดินโดยมิชอบ ขอให้คืนภายใน 7 วัน แต่ยังไม่ดำเนินคดี". BBC News ไทย. สืบค้นเมื่อ 2021-08-26.
16. "ฟาร์มไก่'ปารีณา'รุกที่ส.ป.ก. หากชี้แจงไม่ขึ้นยึดคืนหลวง!". dailynews. 2019-11-12.
17. matichon (2020-02-11). ""กฤษฎีกา" สรุปความเห็นปม "ที่ดินปารีณา" แล้ว ระบุชัด "ยังเป็นพื้นที่ป่า"". มติชนออนไลน์.

แหล่งข้อมูลอื่น

• สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากมัลติแมป หรือโกลบอลไกด์
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์

พิกัดภูมิศาสตร์: 13°45′28″N 100°30′22″E / 13.757833°N 100.506170°E / 13.757833; 100.506170