อำเภอขุนตาล

ระวังสับสนกับ ดอยขุนตาล

ขุนตาล (คำเมือง: [ขุนต๋าล]) เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดเชียงราย

อำเภอขุนตาล
อำเภอ
คำขวัญ:  พระแสนแซ่คู่บ้าน พระธาตุขุนตาลคู่เมือง รอยพระบาทลือเลื่อง ขุนตาลเมืองคนดี
พิกัดภูมิศาสตร์: 19°50′0″N 100°15′30″E / 19.83333°N 100.25833°E / 19.83333; 100.25833
อักษรไทย	อำเภอขุนตาล
อักษรโรมัน	Amphoe Khun Tan
จังหวัด	เชียงราย
พื้นที่
• ทั้งหมด	234.0 ตร.กม. (90.3 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	31,232 คน
• ความหนาแน่น	133.47 คน/ตร.กม. (345.7 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	57340
รหัสภูมิศาสตร์	5714
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอขุนตาล เลขที่ 999 หมู่ที่ 14 ถนนเทิง-เชียงของ ตำบลป่าตาล อำเภอขุนตาล จังหวัดเชียงราย 57340
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

อำเภอขุนตาลจัดตั้งตามประกาศกระทรวงมหาดไทยเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2535 โดยแบ่งพื้นที่ปกครองออกจากอำเภอเทิงตั้งเป็น กิ่งอำเภอขุนตาล และได้รับการยกฐานะเป็น อำเภอขุนตาล เมื่อปี พ.ศ. 2539 มีผลบังคับใช้ตั่งแต่วันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2539 มีเนื้อที่ 255.5 ตารางกิโลเมตร ลักษณะพื้นที่โดยทั่วไปส่วนใหญ่เป็นที่ราบเชิงเขาจากทิศเหนือถึงทิศใต้

ชื่อ "ขุนตาล" ที่นำมาตั้งเป็นชื่อของอำเภอขุนตาลนั้นได้มาจากหลักฐานคำบอกเล่าสืบต่อกันมา โดยตั้งชื่อตามลำห้วยขุนตาลซึ่งเป็นห้วยขนาดใหญ่ไหลผ่านในเขตตำบลป่าตาล เปรียบเสมือนเป็นเส้นโลหิตใหญ่ที่หล่อเลี้ยงพื้นที่บริเวณนี้ แต่จากหลักฐานที่ปรากฏชัดแจ้งในปัจจุบัน คำว่า "ขุนตาล" นั้นน่าจะมาจากชื่อของพระธาตุขุนตาล อันเป็นปูชนียสถานอันศักดิ์สิทธิ์ เป็นที่เคารพของประชาชนในบริเวณนี้ และทุก ๆ ปีในวันมาฆบูชาจะมีการสรงน้ำและจัดกิจกรรมเป็นพุทธบูชาในช่วงเทศกาลต่าง ๆ ปัจจุบันพระธาตุขุนตาลตั้งอยู่บริเวณหลักกิโลเมตรที่ 84 บนทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1020 [แยกทางหลวงหมายเลข 1 (เชียงราย)-เชียงของ]

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอขุนตาลตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของจังหวัดเชียงราย ระหว่างละติจูด 19 องศา 45–56 ลิปดาเหนือ และลองจิจูด 100 องศา 20-25 ลิปดาตะวันออก อยู่ห่างจากตัวจังหวัดเชียงรายประมาณ 62 กิโลเมตร ตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1152 [แยกทางหลวงหมายเลข 1020 (หัวดอย)-บรรจบทางหลวงหมายเลข 1020 (ต้าตลาด)] และมีทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1020 [แยกทางหลวงหมายเลข 1 (เชียงราย)-เชียงของ] ผ่านหน้าที่ว่าการอำเภอขุนตาล พื้นที่การปกครองของอำเภอขุนตาลมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเชียงของ
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเวียงแก่นและอำเภอเทิง
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเทิง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอพญาเม็งราย

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอขุนตาลแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 3 ตำบล 55 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	ตัวเมือง	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนครัวเรือน	จำนวนประชากร
1.	ต้า		Ta	20	4,300	12,964
2.	ป่าตาล		Pa Tan	14	2,555	7,916
3.	ยางฮอม		Yang Hom	21	3,662	11,461

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอขุนตาลประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 4 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลบ้านต้า ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลต้า
• เทศบาลตำบลป่าตาล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าตาลทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลยางฮอม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลยางฮอมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลต้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลต้า (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลบ้านต้า)

แหล่งท่องเที่ยว

• พระธาตุขุนตาล ปูชนียสถานอันศักดิ์สิทธิ์ของชาวอำเภอขุนตาลเป็นสถานที่จัดงานสมโภชน์ประจำปี งานประเพณีต่างๆ เช่นสงกรานต์ ตั้งอยู่ที่ หมู่ 1 บ้านป่าตาลดอย อำเภอขุนตาล
• พระธาตุแท่นคำ พระธาตุปูชนียสถานสำคัญ ตั้งอยู่ หมู่16 ตำบลต้า
• พระธาตุม่อนศิลาอาสน์ สถานที่สำคัญทางพุทธศาสนา หมู่8 ตำบลต้า
• วนอุทยานน้ำตกศรีชมภู น้ำตกธรรมชาติ มีน้ำตกตลอดปี ระยกทางห่างจากหมู่บ้าน 1.5 กม.ทางดิน มีสถานที่จอดรถ ประเพณีไหว้ผีขุนน้ำช่วงเดือนเมษายน ของทุกปี ตั้งอยู่ที่บ้านชมภู ตำบลยางฮอม
• อ่างเก็บน้ำห้วยขุนต้า เป็นอ่างเก็บน้ำขนาดกลาง เป็นสถานที่จัดงานประเพณีสงกรานต์ประจำปี งานประเพณีไหว้ผีขุนน้ำ ฯลฯ
• สถานที่ชมวิวและสักการะศาลาครอบพระบาทฯ หรือ วนอุทยานพญาพิภักดิ์ เป็นสถานที่จุดชมวิวธรรมชาติ บนยอดดอย มองเห็นทัศนีภาพของอำเภอขุนตาล อำเภอเทิง ภูชี้ฟ้า ถนนลาดยางห่างจากถนนดำ 6 กม.
• ภูหลงถัง "ดินแดนสระน้ำมังกร" บน ดอยพญาพิภักดิ์ สระน้ำที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติอยู่เหนือระดับน้ำทะเล 1200 เมตร ชนเผ่าม้งในแถบนี้เชื่อว่าเป็นที่อยู่ของมังกร ภูหลงถังตั้งอยู่ห่างจากถนนเทิง-ขุนตาล-เชียงของ เพียง 6 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางเพียง 15 นาที ภูหลงถัง เป็นยอดเนินที่สูงสามารถชมทิวทัศน์ได้ถึง 4 อำเภอ คือ อำเภอพญาเม็งราย อำเภอขุนตาล อำเภอเวียงแก่น และอำเภอเทิง โดยเฉพาะอย่างยิ่งสามารถมองเห็นยอดภูชี้ฟ้าได้อย่างชัดเจน เนื่องจากอยู่ห่างจากภูชี้ฟ้าประมาณ 18 กิโลเมตร โดยภูหลงถังเป็นจุดเริ่มต้นในการท่องเที่ยว 3 ภู ใน 1 วัน สถานที่แห่งนี้เป็นดินแดนประวัติศาสตร์ อดีตเป็นจุดยุทธศาสตร์ในการสู้รบระหว่างรัฐบาลกับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยวันเสียงปืนแตกนัดแรกของจังหวัดเชียงรายเกิดขึ้น ณ ที่แห่งนี้ และเป็นเขตปฏิบัติการของกองพลที่ 24 และเมื่อวันที่ 27 กุมภาพันธ์ 2525 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินมา ณ ภูแห่งนี้ หลังจากนั้นเหตุการณ์สู้รบก็ยุติลง ภูหลงถังมีความงดงามทางด้านภูมิทัศน์ วัฒนธรรม และไม้เมืองหนาว ในช่วงเดือน มกราคม-มิถุนายน ของทุกปี ส่วนที่มาของชื่อ "ภูหลงถัง" มาจากคำว่าภูหลงถัง เป็นภาษาจีนกลางที่ทหารจีนคณะชาติ (กองพล 93) ที่มาร่วมรบ ณ สมรภูมิแห่งนี้ใช้เรียกขาน แปลว่า "สระน้ำมังกร
• น้ำตกแดนดง น้ำตกธรรมชาติ สูง 3 ชั้น ระยะทางจากหมู่บ้านถึงน้ำตก เป็นทางดินมีลานจอดรถ ระยะทาง 1.5 กม. ตั้งอยู่ที่ตำบลยางฮอม

โรงเรียนในเขตอำเภอ

• โรงเรียนขุนตาลวิทยาคม ตำบลป่าตาล โรงเรียนมัธยมศึกษาประจำอำเภอขุนตาล
• โรงเรียนยางฮอมวิทยาคม ตำบลยางฮอม โรงเรียนมัธยมศึกษาประจำตำบลยางฮอม
• โรงเรียนชุมชนบ้านต้าตลาด ตำบลต้า โรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษาประจำตำบลต้า
• โรงเรียนบ้านป่าแดงห้วยหลวง ตำบลยางฮอม โรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา
• โรงเรียนอนุบาลบ้านพระเนตร ตำบลต้า โรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา
• โรงเรียนกฤษณาทวีวิทย์ ตำบลต้า โรงเรียนเอกชน

อ้างอิง

1. ประกาศกระทรวงมหาดไทย ตั้งกิ่งอำเภอขุนตาล
2. พระราชกฤษฎีกาตั้ง ... อำเภอขุนตาล ... พ.ศ. ๒๕๓๙
3. จำนวนประชากรและบ้าน จำแนกเป็นรายอำเภอ และรายตำบล จังหวัดเชียงราย ณ เดือนธันวาคม พ.ศ. 2553, สำนักบริหารทะเบียน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย
4. เขียนตามการออกเสียงในปัจุจุบัน โดยที่มาของคำๆนี้มาจากคำว่า ท่า (ท่าน้ำ) ซึ่งเขียนโดยใช่ตัว ท (ต๊ะ) แต่ในปัจจุบันไม่มีการออกเสียงเช่นนั้นแล้ว