อำเภอธารโต

ธารโต ตั้งอยู่ในจังหวัดยะลา มีอาณาเขตติดต่อกับรัฐเกอดะฮ์ ประเทศมาเลเซียทางทิศตะวันตก ทิศใต้ติดต่อกับอำเภอเบตง ทิศเหนือติดต่อกับอำเภอบันนังสตา และทิศตะวันออกอำเภอศรีสาคร จังหวัดนราธิวาส มีทะเลสาบธารโตอยู่ตรงกลาง

อำเภอธารโต
อำเภอ
คำขวัญ:  ธารโตเมืองดาหลา เงาะป่าซาไก ทะเลใหญ่บนหุบเขา ถ้ำยาวธารน้ำลอด
พิกัดภูมิศาสตร์: 6°10′2″N 101°10′48″E / 6.16722°N 101.18000°E / 6.16722; 101.18000
อักษรไทย	อำเภอธารโต
อักษรโรมัน	Amphoe Than To
จังหวัด	ยะลา
พื้นที่
• ทั้งหมด	648.0 ตร.กม. (250.2 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	25,571 คน
• ความหนาแน่น	39.46 คน/ตร.กม. (102.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	95150, 95170 (เฉพาะหมู่ที่ 1-5, 7-8, 10-12 ตำบลแม่หวาด), 95130 (เฉพาะหมู่ที่ 6, 9 ตำบลแม่หวาด)
รหัสภูมิศาสตร์	9504
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอธารโต หมู่ที่ 1 ถนนสุขยางค์ ตำบลธารโต อำเภอธารโต จังหวัดยะลา 95150
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอธารโตมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบันนังสตา
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอศรีสาคร (จังหวัดนราธิวาส)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเบตง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับรัฐเกอดะฮ์ (ประเทศมาเลเซีย)

ประวัติ

เดิมอำเภอธารโตอยู่ในการปกครองของตำบลแม่หวาด อำเภอบันนังสตา ซึ่งกรมราชทัณฑ์ได้จัดตั้งทัณฑสถานเพื่อกักขังนักโทษทางการเมืองและนักโทษคดีอุกฉกรรจ์ที่จัดส่งมาจากทั่วประเทศ และเรียกทัณฑสถานแห่งนี้ว่า "นรกธารโต" ถือเป็นป่าทึบที่ชุกชมไปด้วยไข้ป่าหลบหนีได้ยาก ต่อมากรมราชทัณฑ์ได้ยกเลิกทัณฑสถานแห่งนี้ใน พ.ศ. 2499 กรมประชาสงเคราะห์จึงได้จัดตั้งนิคมสร้างตนเองธารโตขึ้น และเปลี่ยนทัณฑสถานดังกล่าวเป็นโรงเรียนขึ้นในปี พ.ศ. 2500 ปัจจุบันยังมีร่องรอยของคุกปรากฏอยู่ เช่น โรงครัว, โซ่ตรวน และได้จัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑ์คุกธารโต

เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2518 ได้มีการแยกเขตการปกครองออกจากอำเภอบันนังสตา จัดตั้งเป็น กิ่งอำเภอธารโต ขึ้นกับอำเภอบันนังสตา ก่อนจะยกฐานะขึ้นเป็น อำเภอธารโต เมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2524

แต่เดิมชาวบ้านแต่เก่าก่อนเรียกบริเวณนี้ว่า ไอร์กือดง หรือ ไอร์เยอร์กระดง เป็นภาษามลายู คำว่า ไอร์ หรือ ไอร์เยอร์ แปลว่า "น้ำ" หรือ "ลำธารใหญ่" ส่วน กือดง หรือ กระดง มีสองความหมายคือ "บริเวณที่ลำน้ำหลายสายไหลมารวมกันเป็นแหล่งน้ำขนาดใหญ่" หรือ "พืชมีพิษ" ซึ่งมีมากในแหล่งน้ำดังกล่าว

คำว่า ธารโต มาจากชื่อ เรือนจำกลางภาคธารโต เป็นชื่อที่ทางกรมราชทัณฑ์ตั้งขึ้นตามลักษณะภูมิประเทศ สอดคล้องกับลักษณะทางภูมิศาสตร์ เพราะมีลำธารขนาดใหญ่ไหลผ่าน

ประชากร

ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวไทยเชื้อสายมลายู ราวร้อยละ 60 และชาวไทยพุทธร้อยละ 40 ซึ่งรวมไปถึงชาวไทยเชื้อสายจีน, ชาวไทยจากภาคเหนือ, อีสาน และใต้ อพยพมาตั้งถิ่นฐานใหม่ในเขตนิคมทั้งสามแห่ง ได้แก่ นิคมสร้างตนเองธารโต นิคมสร้างตนเองเบตง และนิคมสร้างตนเองพัฒนาภาคใต้ (นิคมกือลอง) มีมัสยิด 16 แห่ง มีวัดทั้งหมด 6 วัด ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม เช่น ทำสวนยางพารา สวนผลไม้ และทำประมงน้ำจืด

และที่นี่ยังเป็นถิ่นที่อยู่ของเงาะป่าซาไก ซึ่งได้รับพระราชทานนามสกุล "ศรีธารโต" จากสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี พวกยังดำรงชีวิตอย่างโบราณอยู่ แม้ว่าทางกรมประชาสงเคราะห์จะสร้างที่พักและที่ทำกินให้ แต่พวกเขาก็มิใคร่ใส่ใจ เพราะพวกเขาพอใจที่จะใช้ชีวิตอย่างเดิมมากกว่า แต่ปัจจุบันพวกเขานิยมที่จะอาศัยในประเทศมาเลเซียตั้งแต่เมื่อ 12 ปีก่อน และ 3 ปีที่ผ่านมาชาวซาไกที่เหลือก็เริ่มเข้าไปในมาเลเซียอย่างจริงจัง ด้วยเหตุผลด้านความไม่สงบ และข้อเสนอที่ดีของทางการมาเลเซียที่ให้ที่ทำกินที่ดีกว่าแก่พวกเขา

ชาวซาไกนับถือศาสนาพุทธและผี ส่วนในมาเลเซียนับถือศาสนาอิสลาม แต่เป็นเพียงในนามเท่านั้นเพื่อความมั่นคงของตนเอง

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอธารโตแบ่งเขตการปกครองย่อยเป็น 4 ตำบล 37 หมู่บ้าน ได้แก่

1. ธารโต (Than To) 7 หมู่บ้าน 2. บ้านแหร (Ban Rae) 11 หมู่บ้าน 3. แม่หวาด (Mae Wat) 12 หมู่บ้าน 4. คีรีเขต (Khiri Khet) 7 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอธารโตประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 5 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลคอกช้าง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลแม่หวาด
• องค์การบริหารส่วนตำบลธารโต ครอบคลุมพื้นที่ตำบลธารโตทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านแหร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านแหรทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแม่หวาด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่หวาด (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลคอกช้าง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลคีรีเขต ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคีรีเขตทั้งตำบล

สถานที่ท่องเที่ยว

• น้ำตกธารโต มี 9 ชั้น ทุกชั้นมีทางเดินเท้าสามารถเดินชมความงามได้ตลอด บริเวณน้ำตกชั้นที่ 3-5 มีศาลาพักชมความงามของน้ำตกและผืนป่า ระยะทางจากชั้นที่ 1-9 ประมาณ 500 เมตร
• สถานที่ท่องเที่ยวใกล้เคียง ได้แก่ ทะเลสาบธารโตและเขื่อนบางลาง ซึ่งอยู่ในเขตอำเภอบันนังสตา

อ้างอิง

1. อำเภอธารโต ที่ทำการปกครองจังหวัดยะลา
2. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่อำเภอบันนังสตา จังหวัดยะลา ตั้งเป็นกิ่งอำเภอธารโต" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 92 (109 ง): 1412. June 10 1975. Check date values in: |date= (help)
3. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอหนองใหญ่ อำเภอบ่อไร่ อำเภอพรหมคีรี อำเภอนาบอน อำเภอบางสะพานน้อย อำเภอนาดี อำเภอกงหรา อำเภอวังทรายพูน อำเภอธารโต อำเภอคำตากล้า อำเภอศรีนคร อำเภอด่านช้าง อำเภอพรเจริญ อำเภอวังสามหมอ และอำเภอลานสัก พ.ศ. ๒๕๒๔" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 98 (115 ก Special): 7–10. July 13 1981. Check date values in: |date= (help)
4. ประพนธ์ เรืองณรงค์. "บทผนวกเกียรติยศ". ใน รัฐปัตตานีใน "ศรีวิชัย" เก่าแก่กว่ารัฐสุโขทัยในประวัติศาสตร์. สุจิตต์ วงษ์เทศ (บรรณาธิการ). พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ:มติชน. 2547, หน้า 346
5. มูลนิธิเพื่อคุณธรรม มัสยิดในประเทศไทย - ทำเนียบมัสยิดในจังหวัดยะลา
6. รายชื่อวัดในจังหวัดยะลา
7. "รอวันปิดตำนาน 'ซาไก' แห่ง 'ศรีธารโต'" (Press release). สำนักข่าวอามาน. 3 มกราคม พ.ศ. 2553. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2555. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)

แหล่งข้อมูลอื่น

• พิกัดภูมิศาสตร์: 6°04′51″N 101°15′20″E / 6.08093°N 101.25549°E / 6.08093; 101.25549
• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ อำเภอธารโต
  • แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
  • ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
  • ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย