เขตอัครบิดร
เขตอัครบิดร (อังกฤษ: Patriarchate) เป็นเขตอำนาจการปกครองของอัครบิดร อัครบิดรในศาสนาคริสต์ ได้แก่
- มุขนายกสูงสุดในนิกายอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์ เดิมมีห้าตำแหน่งจึงเรียกว่า "เบญจาธิปไตย" ประกอบด้วยมุขนายกแห่งกรุงโรม คอนสแตนติโนเปิล อะเล็กซานเดรีย แอนติออก และเยรูซาเลม แต่ปัจจุบันมีเก้าตำแหน่ง โดยรวมมุขนายกแห่งเซอร์เบีย รัสเซีย จอร์เจีย บัลแกเรีย และโรมาเนีย
- ตำแหน่งมุขนายกระดับสูง 10 ตำแหน่งในคริสตจักรโรมันคาทอลิก ได้แก่ 7 อัครบิดรแห่งตะวันออก (6 องค์จากฝ่ายอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์ และอีกองค์เป็นอัครบิดรละตินแห่งเยรูซาเลม) และลิสบอน เวนิส และอีสต์อินดีส์
ประวัติ
ตำแหน่งอัครบิดรเดิมมี 5 ตำแหน่ง ประกอบด้วยสมเด็จพระสันตะปาปาซึ่งเป็นอัครบิดรแห่งโรม อัครบิดรแห่งคอนสแตนติโนเปิล อัครบิดรแห่งอะเล็กซานเดรีย อัครบิดรแห่งแอนติออก และอัครบิดรแห่งเยรูซาเลม ในปี ค.ศ. 1054 เกิดศาสนเภทรตะวันออก-ตะวันตก (East-West Schism) ทำให้คริสตจักรแยกออกเป็นเขตอัครบิดรที่ใช้ภาษาละติน คือนิกายโรมันคาทอลิกในปัจจุบัน และสี่เขตอัครบิดรที่ใช้ภาษากรีกซึ่งเป็นนิกายอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์ในปัจจุบัน ส่วนอัครบิดรแห่งแอนติออกย้ายสำนักไปตั้งที่ดามัสกัสในคริสต์ศตวรรษที่ 13 ในระหว่างสมัยการปกครองของพวกมามลุคชาวอียิปต์ผู้มาพิชิตซีเรีย แม้ว่าจะตั้งอยู่ในดามัสกัสแล้ว แต่ตำแหน่งนี้ก็ยังเรียกว่าอัครบิดรแห่งแอนติออก
ตำแหน่งอัครบิดรของออร์ทอดอกซ์ทั้งสี่ อันได้แก่ คอนสแตนติโนเปิล อะเล็กซานเดรีย แอนติออก และเยรูซาเลม และหนึ่งตำแหน่งทางตะวันตกในกรุงโรมถือกันว่าเป็นตำแหน่ง “ผู้อาวุโส” (กรีก: πρεσβυγενή หรือ παλαίφατα หรือ “ผู้เกิดก่อน” "of ancient fame") โดยแต่ละตำแหน่งก็มีหนึ่งในอัครทูตเป็นอัครบิดรองค์แรก ได้แก่ นักบุญอันดรูว์ นักบุญมาระโกผู้นิพนธ์พระวรสาร นักบุญซีโมนเปโตร นักบุญยากอบผู้ชอบธรรม และนักบุญเปโตรอีกครั้งตามลำดับ
ในบางประเทศให้เขตอัครบิดร (Patriarchate) มีสถานะเป็นนิติบุคคลคือถือว่าเป็นบรรษัท (corporation) แบบหนึ่ง สามารถดำเนินการฟ้องร้องคดีในศาลได้
อ้างอิง
- ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล อังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, ราชบัณฑิตยสถาน, 2548, หน้า 375-6
- Catholic Encyclopedia: Patriarch and Patriarchate[1]