เจ้าจอมมารดาโหมด ในรัชกาลที่ 5

เจ้าจอมมารดาโหมด เป็นบาทบริจาริกาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นบุตรีคนที่ 6 ของเจ้าพระยาสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) ที่เกิดแต่ท่านผู้หญิงสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (อิ่ม) และยังเป็นน้องสาวร่วมบิดามารดากับเจ้าคุณพระประยุรวงศ์อีกด้วย ท่านเกิดเมื่อวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2405

เจ้าจอมมารดาโหมด ในรัชกาลที่ 5
เกิด	โหมด บุนนาค 16 มกราคม พ.ศ. 2405
เสียชีวิต	30 ตุลาคม พ.ศ. 2475
คู่สมรส	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
บุตร	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรองค์อรรคยุพา พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นไชยาศรีสุริโยภาส
บิดามารดา	เจ้าพระยาสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) ท่านผู้หญิงสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (อิ่ม บุนนาค)

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ เจ้าจอมมารดาโหมด

ต่อมาท่านได้เข้าไปอยู่ในพระบรมมหาราชวัง โดยพำนักอยู่กับเจ้าคุณพระประยุรวงศ์ ผู้เป็นพี่สาว ต่อมา ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นเจ้าจอม และได้ประสูติพระราชโอรส-พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว 3 พระองค์ คือ

1. พระองค์เจ้าชายอาภากรเกียรติวงศ์ ประสูติเมื่อวันที่ 19 ธันวาคม พ.ศ. 2423 ต่อมาเป็น "กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์" และเป็นองค์ต้นราชสกุล "อาภากร"
2. พระองค์เจ้าหญิงอรองค์อรรคยุพา ประสูติเมื่อวันที่ 27 ตุลาคม พ.ศ. 2424
3. พระองค์เจ้าชายสุริยงประยุรพันธ์ ประสูติเมื่อวันที่ 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2427 ต่อมาเป็น "กรมหมื่นไชยาศรีสุริโยภาส" และเป็นองค์ต้นราชสกุล "สุริยง"

อสัญกรรม

เจ้าจอมมารดาโหมด พำนักในพระบรมมหาราชวังมาตลอดรัชกาลที่ 5 เมื่อสิ้นรัชกาลแล้ว จึงได้กราบบังคมทูลลาออกมาพำนักกับพระราชโอรสพระองค์ใหญ่ ณ วังนางเลิ้งตลอดมา มีความสุขอยู่กับการเลี้ยงดูพระราชนัดดา ในราชสกุล "อาภากร" และ "สุริยง" จนกระทั่งป่วยด้วยโรคเนื้องอกทับหลอดอาหาร ถึงแก่อสัญกรรม เมื่อวันที่ 30 ตุลาคม พ.ศ. 2475 สิริอายุ 70 ปี ได้รับโกศไม้สิบสอง ชั้นรอง 2 ชั้น ฉัตรเบญจา 1 สำรับ เป็นเกียรติยศ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2447 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายใน)
• พ.ศ. 2451 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 2 (จ.ป.ร.2)
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 2 (ว.ป.ร.2)

อ้างอิง

1. "ข่าวถึงอสัญญกรรม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. สำนักพิมพ์คณะรัฐมนตรีและราชกิจจานุเบกษา. 49 (0 ง): 2972. 4 ธันวาคม 2475. สืบค้นเมื่อ 8 สิงหาคม 2563. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
2. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้าฝ่ายใน, เล่ม ๒๑, ตอน ๓๔, ๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๔๗, หน้า ๖๑๖
3. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลปัจจุบันฝ่ายใน, เล่ม ๒๕, ตอน ๓๙, ๒๗ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๕๑, หน้า ๑๑๕๓

• สาระ มีผลกิจ. ราชสำนักฝ่ายในสมัยรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : มิวเซียมเพรส, 2551. 296 หน้า. ISBN 9744516817

• ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์ฐานบุ๊คส์, ครั้งที่ 5 พ.ศ. 2554. 368 หน้า. ISBN 9786167058580

• วรรณพร บุญญาสถิตย์. จอมนางแห่งสยาม ในสมัยรัชกาลที่ 4 ถึงรัชกาลที่ 6 กับกระแสวัฒนธรรมตะวันตก. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์สร้างสรรค์บุ๊คส์, พ.ศ. 2549. 338 หน้า. ISBN 874341-471-1