เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร)

มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร) เป็นอดีตเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย และอดีตข้าหลวงใหญ่แห่งมณฑลพายัพในสมัยรัชกาลที่ 5

มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร) ป.จ., ป.ช., ป.ม.
เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
ดำรงตำแหน่ง 1 มกราคม 2459 - 1 สิงหาคม 2465
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้า	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงราชานุภาพ
ถัดไป	เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	พ.ศ. 2406
เสียชีวิต	9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2485 (80 ปี)
คู่สมรส	ท่านผู้หญิงพุ่ม สุรสีห์วิสิษฐศักดิ์
บุตร	พระยากัลยาณวัฒนวิศิษฎ์ (เชียร กัลยาณมิตร)
ศาสนา	พุทธ

ประวัติ

เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ มีนามเดิมว่า เชย เกิดเมื่อปีกุน พ.ศ. 2406 เป็นบุตรพระยามหาอำมาตยาธิบดี (ชื่น กัลยาณมิตร) (บุตรเจ้าพระยานิกรบดินทร (โต กัลยาณมิตร)) เริ่มเข้ารับราชการเป็นมหาดเล็ก มีบรรดาศักดิ์เป็นนายรองพิจิตรสรรพการ จ่าเร่งงานรัดรุด พระยาศรีสุริยราชวรานุวัตร และพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ตามลำดับ

วันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2452 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์เป็นเจ้าพระยา มีราชทินนามว่า เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ อรรคราชวโรปกร บดินทรเทพยภักดี ราชกรณียกิจจำนง มหามัตยพงษ์ประพัทธ์ กัลยาณวัตรวิบุลย์ อดุลยอาชวาธยาไศรย อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000

ต่อมาวันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2461 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้สถาปนาเป็นเจ้าพระยาหิรัญบัฏ มีราชทินนามว่า เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ อรรคราชวโรปกร บดินทรเทพยภักดี ราชกรณียกิจจำนง มหามัตยพงศ์ประพัทธ์ กัลยาณวัตรวิบุลย์ อดุลยอาชวาธยาศรัย อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000

20 มกราคม พ.ศ. 2445 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรง­พระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้พระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร) ข้าหลวงเทศาภิบาล มณฑลพิษณุโลก ขึ้นมารับราชการตำแหน่ง ข้าหลวงใหญ่มณฑลพายัพ เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ได้ปฏิรูปการปกครอง การศึกษา การแพทย์ การคมนาคม จนมณฑลพายัพเปลี่ยนไปสู่ความทันสมัย เมื่อพ้นจากตำแหน่งข้าหลวงใหญ่แห่งมณฑลพายัพแล้ว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรง­พระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นเสนาบดีกระทรวงมหาดไทยเมื่อ พ.ศ. 2458 จนกระทั่งกราบบังคมทูลลาออกจากราชการในวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2465

เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2485 บุตรธิดาของท่าน ได้แก่ พระยากัลยาณวัฒนวิศิษฎ์ (เชียร กัลยาณมิตร) และหม่อมชื้น ประวิตร ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประวิตรวัฒโนดม กรมหลวงปราจิณกิติบดี เป็นต้น

บรรดาศักดิ์

• นายรองพิจิตรสรรพการ
• พ.ศ. 2428 จ่าเร่งงานรัดรุด ถือศักดินา 600
• 25 มีนาคม พ.ศ. 2432 พระยาศรีสุริยราชวรานุวัตติพิพัฒน์
• 20 ตุลาคม พ.ศ. 2444 พระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ถือศักดินา

ยศและตำแหน่ง

• 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454 - นายหมู่ใหญ่
• 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2455 - นายกองตรี
• 10 มิถุนายน พ.ศ. 2456 - นายกองโท
• 1 มกราคม พ.ศ. 2458 - เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
• 2 มกราคม พ.ศ. 2459 - นายกองเอก
• 1 สิงหาคม พ.ศ. 2465 - กราบถวายบังคมลาออกจากราชการ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2438 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2440 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (ท.ม.)
• พ.ศ. 2444 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
• พ.ศ. 2452 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2455 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ (ร.ว.)‎

อ้างอิง

1. เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐ์ศักดิ์,มหาอำมาตย์เอก (เชย กัลยาณมิตร)
2. สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 404 หน้า. หน้า 194-8. ISBN 974-417-534-6
3. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร เลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์เป็นเจ้าพระยา, เล่ม 26, ตอน 0 ง, 23 มกราคม 2452, หน้า 2391-2
4. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศเลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ เป็นเจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์, เล่ม 26, ตอน 0 ง, 23 มกราคม 2452, หน้า 2392-5
5. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งเจ้าพระยา, เล่ม 35, ตอน 0 ก, 3 เมษายน 2461, หน้า 1-3
6. แจ้งความกระทรวงมหาดไทย
7. โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่
8. สัญญาบัตรปีระกาสัปตศก
9. พระราชทานสัญญาบัตร
10. พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง
11. ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน
12. พระราชทานสัญญาบัตรเสือป่า
13. ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน
14. พระราชทานยศเสือป่า
15. ประกาศตั้งเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
16. พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเครื่องยศ
17. พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
18. พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
19. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า, เล่ม 26, ตอน 0 ง, 23 มกราคม พ.ศ. 2452, หน้า 2397