เนระพูสีไทย

เนระพูสีไทย (Bat flower)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	พืช (Plantae)
ไม่ได้จัดลำดับ:	Tracheophytes
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Monocots
อันดับ:	Dioscoreales
วงศ์:	Dioscoreaceae
สกุล:	Tacca
สปีชีส์:	Tacca chantrieri
ชื่อทวินาม
Tacca chantrieri André, 1901
ชื่อพ้อง
Clerodendrum esquirolii H.Lév., 1912 Schizocapsa breviscapa (Ostenf.) H.Limpr., 1928 Schizocapsa itagakii Yamam., 1942 Tacca cristata Velen., 1913, nom. illeg. Tacca esquirolii (H.Lév.) Rehder, 1936 Tacca garrettii Craib, 1912 Tacca lancifolia var.breviscapa Ostenf., 1904 Tacca macrantha H.Limpr., 1902 Tacca minor Ridl., 1907 Tacca paxiana H.Limpr., 1928 Tacca roxburghii H.Limpr., 1928 Tacca vespertilio Ridl., 1907 Tacca wilsonii H.Limpr., 1935

เนระพูสีไทย (ชื่อวิทยาศาสตร์: Tacca chantrieri) เป็นพันธุ์ไม้ล้มลุก มีเหง้าหัว เจริญตามแนวราบใต้พื้นดิน ใบรูปหอกแกมรูปไข่ ขอบใบเรียบ ปลายใบเรียวแหลม โคนใบมนหรือเฉียง แผ่นใบสีเขียวเข้มกว่าท้องใบ ก้านใบสีเขียวคล้ำชูขึ้นสูงเหนือพื้นดินยาวประมาณ 1 – 1.5 ฟุต ก้านดอกชูขึ้นมาสูงจากกลางกอ ช่อดอกเป็นแบบช่อกระจุก ดอกออกแน่น ล้อมรอบด้วยใบประดับรูปไข่ 2 ใบ ตรงกลางดอกมีเกสรตัวผู้และตัวเมีย มีสีดำสนิท มีกลีบดอก 2 กลีบ ลักษณะรีรูปทรงกลม รังไข่ใต้วงกลีบดอกด้านในจะเป็นเส้นยาวคล้ายด้ายยื่นห้อยลงมา ดูแล้วคล้ายเส้นด้ายสีดำ หน้าตาดอกเหมือนกับค้างคาวกำลังกระพือปีกในเวลากลางคืน ดอกมีกลิ่นสาบหืน พบขึ้นตามป่าผลัดใบ ป่าดิบแล้งหรือป่าดิบชื้น ที่ระดับความสูงจากน้ำทะเลไม่เกิน 1,000 เมตร ออกดอกและติดผลในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงสิงหาคม พบการกระจายพันธุ์ในประเทศอินเดีย บังคลาเทศ จีนตอนใต้ พม่า ไทย ลาว มาเลเซีย และ อินโดเนเซีย

การเพาะปลูก

ปลูกในดินร่วน ระบายน้ำได้ดี หรือดินที่ผสมทรายบ้างเล็กน้อยจะทำให้ต้นเจริญเติบโตได้ดี ชอบที่ร่มมีแสงแดดรำไร รดน้ำเช้าและเย็น ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด หรือใช้เหง้าปลูก

ประโยชน์

การวิจัยทางวิทยาศาสตร์พบว่าสารสกัดจากเหง้าของพืชชนิดนี้ สามารถยับยั้งอาการปวดทั้งผ่านกลไกของระบบประสาทรอบนอกและประสาทส่วนกลาง ซึ่งมีผลการทดสอบยืนยันว่าสารสกัดมีผลสามารถแก้ปวด, ลดไข้ และต้านการอักเสบ ในท้องถิ่นใช้เป็นยาสมุนไพรรักษาโรค โดยมีฤทธิ์แก้เบื่อเมา แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย แก้ลิ้นคอเปื่อย แก้ไอ ปวดท้อง อาหารไม่ย่อย อาหารเป็นพิษ โรคกระเพาะ บำรุงร่างกาย แก้โรคความดันต่ำ บำรุงกำลังทางเพศ บำรุงกำลังสตรีระหว่างตั้งครรภ์และแก้ผดผื่นคัน สารสกัดจากเหง้ายังสามารถใช้สำหรับป้องกันแมลงศัตรูพืช โดยสามารถยับยั้งการกินของหนอนใยผักได้

ชื่อพื้นเมือง

ชื่อพื้นเมืองอื่น ๆ ได้แก่

• ค้างคาวดำ
• คลุ้มเสีย
• กลาดีกลามูยี
• ดีงูหว้า (เหนือ)
• ดีปลาช่อน (ตราด)
• นิลพูสี (ตรัง)
• มังกรดำ (กรุงเทพฯ)
• ม้าถอนหลัก (ชุมพร)
• ว่านพังพอน (ยะลา)
• ว่านหัวลา, ว่านหัวฬา

อ้างอิง

1. "Tacca chantrieri André". The Plant List. สืบค้นเมื่อ 2012-12-18.
2. Rafael Govaerts. "World Checklist of Selected Plant Families". The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. สืบค้นเมื่อ 2011-02-16.
3. "ว่านค้างคาวดำ". vichakaset.com. 19 September 2016.
4. Kittipong Keardrit; Chaiyong Rujjanawate; Duangporn Amornlerdpison (2010). "Analgesic, antipyretic and anti-inflammatory effects of Tacca chantrieri Andre". Journal of Medicinal Plants Research. 4 (19): 1991–1995. ISSN 1996-0875.
5. มยุรฉัตร เกื้อชู ศิริพรรณ ตันตาคม และธรรมศักดิ์ ทองเกตุ. 2552. ฤทธิ์ควบคุมหนอนใยผัก (Plutella xylostella L.) ของสารสกัดจากเหง้าค้างคาวดำ(Tacca chantrieri Andre). การประชุมวิชาการครั้งที่ 6 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กำแพงแสน
6. "เนระพูสีไทย". ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์. 11 กันยายน 2554. Check date values in: |date= (help)
7. "ค้างคาวดำ". ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์.

แหล่งข้อมูลอื่น

•   วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ เนระพูสีไทย
• Taccaceae ITIS Taxonomic Serial №: 43332 at the Wayback Machine (archived 27 September 2006)
• "Tacca chantrieri", Flora of China, Missouri Botanical Garden & Harvard University Herbaria, คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 17 October 2008 via eFloras.org