วงศ์คางคก
วงศ์คางคก (อังกฤษ: Toads, True toads; อีสาน: คันคาก) เป็นวงศ์ของสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำในอันดับกบ (Anura) วงศ์หนึ่ง ใช้ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Bufonidae (/บู-โฟ-นิ-ดี/)
| วงศ์คางคก ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: 57–0Ma พาลีโอซีนตอนปลาย – ปัจจุบัน | |
|---|---|
| คางคกบ้าน (Duttaphrynus melanostictus) | |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | สัตว์ |
| ไฟลัม: | สัตว์มีแกนสันหลัง |
| ชั้น: | สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก |
| อันดับ: | อันดับกบ |
| เคลด: | Hyloidea |
| วงศ์: | วงศ์คางคก Gray, 1825 |
| สกุล | |
| | |
| แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์ทั่วโลก (สีดำ) | |
ลักษณะทั่วไปของคางคก คือ ลูกอ๊อดทั้งตัวผู้และตัวเมียตัวเต็มวัยมีอวัยวะบิดเดอร์อยู่ด้านหน้าของอัณฑะ ซึ่งเป็นรังไข่ขนาดเล็กที่เจริญมาจากระยะเอมบริโอและยังคงรูปร่างอยู่ แฟทบอดีส์อยู่ในช่องท้องบริเวณขาหนีบ กระดูกของกะโหลกเชื่อมต่อกันแข็งแรง รวมทั้งเชื่อมกับกระดูกในชั้นหนังที่ปกคลุมหัว ไม่มีฟันทั้งในขากรรไกรบนและล่าง และถือเป็นเพียงวงศ์เดียวเท่านั้นในอันดับกบที่ไม่มีฟัน
มีกระดูกสันหลังหน้ากระดูกก้นกบ 5-8 ปล้อง กระดูกสันหลังมีเซนทรัมเป็นแบบอย่างของไพรซีลัส
คางคก เป็นสัตว์ที่รู้กันโดยทั่วไปว่า มีพิษ ที่ผิวหนังเป็นปุ่มตะปุ่มตะป่ำตลอดทั้งตัว โดยมีต่อมพิษอยู่ที่เหนือตา เรียกว่า ต่อมพาโรติค เป็นที่เก็บและขับพิษออกมา เรียกว่า ยางคางคก มีลักษณะเป็นเมือกสีขาวคล้ายน้ำนม โดยส่วนประกอบของสารพิษ คือ สารบูโฟท็อกซิน มีผลต่อการกระตุ้นการทำงานของหัวใจ ทำให้หัวใจบีบตัว และในส่วนอื่น ๆ ของคางคกยังมีพิษอีกทั้งผิวหนัง, เลือด, เครื่องใน และไข่ หากนำไปกินแล้วกรรมวิธีการปรุงไม่ดี จะทำให้ ผู้กินได้รับพิษได้ ทั้งนี้ผู้รับประทานเนื้อคางคกที่มีพิษจะมีอาการแขนขาอ่อนแรง คลื่นไส้ อาเจียน อ่อนเพลีย หายใจหอบ เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวจนถึงขั้นเสียชีวิตได้ และหากยางคางคกถูกตาจะทำให้เยื่อบุตาและแก้วตาอักเสบได้ ตาพร่ามัว จนถึงขั้นตาบอดได้ ซึ่งส่วนใหญ่ผู้ที่กินคางคกมักเชื่อว่ากินแล้วมีกำลังวังชาและรักษาโรคได้ แต่ความจริงแล้วคางคกไม่มีตัวยาแก้หรือรักษาโรคอะไรเลย เมื่อนำไปปรุงเป็นอาหารจะอันตรายเพราะสารพิษจะกระตุ้นการทำงานของหัวใจ โดยเพิ่มอัตราการเต้นและแรงบีบของหัวใจ
คางคก แบ่งออกเป็น 37 สกุล พบประมาณ 500 ชนิด พบกระจายพันธุ์ไปทั่วโลก ยกเว้นทวีปออสเตรเลียและทวีปแอนตาร์กติกา ในประเทศไทยพบได้หลายชนิด เช่น จงโคร่ง (Phrynoidis aspera), คางคกบ้าน (Duttaphrynus melanostictus), คางคกห้วยไทย (Ansonia siamensis), คางคกไฟ (Ingerophrynus parvus) เป็นต้น
สกุล
| ชื่อสกุลและผู้อนุกรมวิธาน | ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ | จำนวนชนิดที่พบ |
|---|---|---|
| Adenomus Cope, 1861 | 3 | |
| Altiphrynoides Dubois, 1987 | Ethiopian Toads | 2 |
| Amietophrynus Frost et al., 2006 | 38 | |
| Andinophryne Hoogmoed, 1985 | Andes Toads | 3 |
| Ansonia Stoliczka, 1870 | Stream Toads | 25 |
| Atelopus Duméril & Bibron, 1841 | Stubfoot Toads | 82 |
| Bufo Laurenti, 1768 | Toads | 150 |
| Bufoides Pillai & Yazdani, 1973 | Mawblang Toads | 1 |
| Capensibufo Grandison, 1980 | Cape Toads | 2 |
| Churamiti Channing & Stanley, 2002 | 1 | |
| Crepidophryne Cope, 1889 | Cerro Utyum Toads | 3 |
| Dendrophryniscus Jiménez de la Espada, 1871 | Tree Toads | 7 |
| Didynamipus Andersson, 1903 | Four-digit Toads | 1 |
| Duttaphrynus Frost et al., 2006 | 6 | |
| Epidalea Cope, 1864 | Natterjack Toads | 1 |
| Frostius Cannatella, 1986 | Frost's Toads | 2 |
| Ingerophrynus Frost et al., 2006 | 11 | |
| Laurentophryne Tihen, 1960 | Parkers Tree Toads | 1 |
| Leptophryne Fitzinger, 1843 | Indonesia Tree Toads | 2 |
| Melanophryniscus Gallardo, 1961 | South American Redbelly Toads | 20 |
| Mertensophryne Tihen, 1960 | Snouted Frogs | 20 |
| Metaphryniscus Señaris, Ayarzagüena & Gorzula, 1994 | 1 | |
| Nectophryne Buchholz & Peters, 1875 | African Tree Toads | 2 |
| Nectophrynoides Noble, 1926 | African Live-bearing Toads | 13 |
| Nimbaphrynoides Dubois, 1987 | Nimba Toads | 2 |
| Oreophrynella Boulenger, 1895 | Bush Toads | 8 |
| Osornophryne Ruiz-Carranza & Hernández-Camacho, 1976 | Plump Toads | 6 |
| Parapelophryne Fei, Ye & Jiang, 2003 | 1 | |
| Pedostibes Günther, 1876 | Asian Tree Toads | 6 |
| Pelophryne Barbour, 1938 | Flathead Toads | 9 |
| Pseudepidalea Frost, et. al. 2006 | 16 | |
| Pseudobufo Tschudi, 1838 | False Toads | 1 |
| Rhinella Fitzinger, 1826 | Beaked Toads | 72 |
| Schismaderma Smith, 1849 | African Split-skin Toads | 1 |
| Truebella Graybeal & Cannatella, 1995 | 2 | |
| Werneria Poche, 1903 | Smalltongue Toads | 6 |
| Wolterstorffina Mertens, 1939 | Wolterstorff Toads | 3 |
อ้างอิง
- Zweifel, Richard G. (1998). Cogger, H.G. & Zweifel, R.G.. ed. Encyclopedia of Reptiles and Amphibians. San Diego: Academic Press. pp. 91–92. ISBN 0-12-178560-2.
- หนุ่มเปิบพิสดารต้มคางคกแกล้มเหล้าดับ
- http://www.manager.co.th/QOL/ViewNews.aspx?NewsID=9510000013
- หน้า 325-326, วิทยาสัตว์เลื้อยคลานและสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก โดย วีรยุทธ์ เลาหะจินดา (พ.ศ. 2552) ISBN 978-616-556-016-0
แหล่งข้อมูลอื่น
| วิกิสปีชีส์มีข้อมูลภาษาอังกฤษเกี่ยวกับ Bufonidae |