ช้างแอฟริกา

ช้างแอฟริกา หรือ ช้างแอฟริกัน (อังกฤษ: African elephant) เป็นช้างสกุลหนึ่ง ที่อาศัยอยู่ในทวีปแอฟริกา จากหลักฐานฟอสซิลที่ค้นพบทำให้ทราบว่า ช้างแอฟริกาอาศัยอยู่ในทวีปแอฟริกามาตั้งแต่ยุคไพลสโตซีน

ช้างแอฟริกา ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: ไพลสโตซีน-ปัจจุบัน (1.6 ล้านปีก่อน-ปัจจุบัน) 1.6–0Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N ↓
ช้างพุ่มไม้แอฟริกา (L. africana) ที่อุทยานแห่งชาติเซเรงเกติ
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ไฟลัมย่อย:	Vertebrata
ชั้น:	Mammalia
อันดับ:	Proboscidea
วงศ์:	Elephantidae
สกุล:	Loxodonta Anonymous, 1827
ชนิด
ที่ยังดำรงเผ่าพันธุ์อยู่ L. africana L. cyclotis ที่สูญพันธุ์ไปแล้ว L. adaurora † L. atlantica † L. exoptata †
แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์
ชื่อพ้อง
Loxodon Falconer, 1857

ช้างแอฟริกา จัดอยู่ในสกุล Loxodonta (/โล-โซ-ดอน-ตา/; เป็นภาษากรีกแปลว่า "ฟันเอียงข้าง") ซึ่งปัจจุบันหลงเหลือเพียง 2 ชนิด คือ

• ช้างพุ่มไม้แอฟริกา (Loxodonta africana) มีขนาดใหญ่ที่สุด รูปร่างกำยำลั่นสัน อาศัยตามทุ่งโล่งหรือพุ่มไม้ทั่วไป
• ช้างป่าแอฟริกา (Loxodonta cyclotis) มีขนาดเล็กลงมา อาศัยอยู่ในป่าบริเวณใจกลางทวีปแอฟริกา
• ช้างแอฟริกาเหนือ (Loxodonta africana pharaoensis) มีขนาดใหญ่ที่สุดเป็นชนิดย่อยของช้างพุ่มไม้แอฟริกา อาศัยในโมร็อกโกไล่ไปถึงอียิปต์และทางตอนเหนือของซูดาน ชาด เอริเทรียและไนเจอร์ ปัจจุบันช้างชนิดนี้สูญพันธุ์ไปประมาณ 100 ปีก่อนคริสต์ศักราช

ซึ่งแต่เดิมนั้นช้างแอฟริกาถูกจัดให้มีเพียงชนิดเดียว คือ Loxodonta africana และที่เหลือก็เป็นชนิดย่อยซึ่งกันและกัน แต่ในปี ค.ศ. 2001 เริ่มมีนักวิทยาศาสตร์บางคนสังเกตเห็นถึงความแตกต่าง จึงมีการถกเถียงกันเป็นระยะเวลานานนับทศวรรษ จนกระทั่งได้ข้อสรุปในปี ค.ศ. 2010 ซึ่งเป็นผลมาจากการศึกษาด้านพันธุกรรมดีเอ็นเอ ในนิวเคลียสของสัตว์ตระกูลช้าง พบว่าเป็นคนละชนิดกันอย่างแน่นอน แต่ก็มีข้อสันนิษฐานว่าทั้ง 2 ชนิดนั้นเดิมเคยเป็นชนิดเดียวกันมาก่อน แต่ได้แยกสายวิวัฒนาการมาตั้งแต่เมื่อ 2.6–5.6 ล้านปีที่แล้ว

โดยเชื่อว่า มีการถ่ายทอดยีนระหว่างประชากรกันได้ แต่เมื่อช้างเอเชียวิวัฒนาการเกิดขึ้นมาและแพร่กระจายพันธุ์ไปทั่วทวีปแอฟริกา แต่ต่อมาก็ได้สูญพันธุ์หมด ประชากรช้างแอฟริกาแท้ ๆ ก็ถูกตัดขาดออกจากกัน

ลักษณะ

ช้างแอฟริกาโดยรวมแล้ว มีขนาดใหญ่กว่าช้างเอเชียมาก ตัวผู้มีความสูงในขณะยืนประมาณ 3.64 เมตร (12 ฟุต) โดยวัดจากหัวไหล่ และมีน้ำหนักประมาณ 5,455 กิโลกรัม (12,000 ปอนด์) ในขณะที่ตัวเมียมีความสูงในขณะยืนประมาณ 3 เมตร (10 ฟุต) และมีน้ำหนักประมาณ 3,636 ถึง 4,545 กิโลกรัม (8,000 ถึง 10,000 ปอนด์) มีใบหูที่ใหญ่กว่าช้างเอเชีย เพื่อใช้โบกระบายความร้อนออกจากเส้นเลือดฝอยที่มีระบบมากมายในแผ่นใบหู รวมทั้งมีงาทั้งตัวผู้และตัวเมีย งาของตัวผู้จะมีความสั้นและหนากว่า ขณะที่งาของตัวเมียจะเรียวยาวและบางกว่า และจะงอยที่ปลายงวงจะมี 2 จะงอย ต่างกับช้างอินเดียที่มีเพียงจะงอยเดียว และมีหน้าผากที่ลาดกว่า จะงอยปากล่างสั้นและกลมกว่าช้างเอเชียที่แคบและยาวกว่า แต่โดยเฉลี่ยแล้วมีอายุเพียง 50 ปี ซึ่งน้อยกว่าช้างเอเชีย แม้ช้างแอฟริกาจะมีขนาดร่างกายใหญ่และส่วนหัวใหญ่โตกว่าช้างเอเชียก็ตาม แต่ทว่ากลับมีขนาดของสมองเล็กกว่า

การกระจายพันธุ์

ช้างแอฟริกาอาศัยอยู่ทั้งบนภูเขาและที่ราบต่ำ ทั้งบริเวณที่เป็นแนวหินและป่าทึบ สามารถข้ามลำธาร ว่ายน้ำหรือปืนภูเขาสูงได้ดี ชอบอาบน้ำ คลุกโคลนหรือคลุกดินหรือทราย ชอบใช้งวงพ่นดินหรือทรายไปทั่วตัว ชอบอยู่ในป่าโปร่ง ไม่กลัวแสงแดด มีอุปนิสัยดุร้ายกว่าช้างเอเชีย แต่ปกติจะไม่ทำร้ายมนุษย์ก่อน เว้นหากได้รับบาดเจ็บ พบกระจายพันธุ์ตั้งแต่ทางตอนใต้ของทะเลทรายสะฮารา หรือในแอฟริกากลาง เช่น แถบทะเลสาบชาด ในสมัยโบราณ ชาวอียิปต์มีความสามารถในการจับช้าง และชาวคาร์เธจ เคยใช้เป็นช้างศึกในสงครามพิวนิค ขณะที่ชาวโรมันเคยซื้อไปใช้ละเล่นในละครสัตว์ แต่ก็ต้องเปลี่ยนมาใช้ช้างเอเชียในที่สุด เพราะฉลาดและฝึกได้ง่ายกว่า

ดูเพิ่ม

• Elephas

อ้างอิง

1. จาก itis.gov
2. Kalb, Jon E.; Assefa Mebrate (1993). Fossil Elephantoids from the Hominid-Bearing Awash Group, Middle Awash Valley, Afar Depression, Ethiopia. Independence Square, Philadelphia: The American Philosophical Society. pp. 52–59. ISBN 0-87169-831-5.
3. Wilson, D. E. & Reeder, D. M. (eds.) (2005). Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference. Third edition. ISBN 0801882214.
4. จบการโต้เถียงอันยาวนาน สรุปแล้วช้างแอฟริกามี 2 สปีชีส์
5. Dina Fine Maron (9 พฤศจิกายน 2018). "Under poaching pressure, elephants are evolving to lose their tusks". National Geographic Society. สืบค้นเมื่อ 6 กันยายน 2021.
6. African bush elephant
7. Burnie, D. (2001). Animal. London: Dorling Kindersley.
8. หน้า 91–94, สัตว์สวยป่างาม โดย ชมรมนิเวศวิทยา มหาวิทยาลัยมหิดล (สิงหาคม, 2518)
9. . NOW26. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2015-03-22. สืบค้นเมื่อ 2015-01-18.
10. ช้างแอฟริกา

แหล่งข้อมูลอื่น

•   วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Loxodonta
•   ข้อมูลเกี่ยวข้องกับ Loxodonta จากวิกิสปีชีส์

• "Loxodonta africana". Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals. 2020.
• ElephantVoices – Resource on elephant vocal communications
• International Elephant Foundation