มาห์เซียร์

มาห์เซียร์ (อังกฤษ: Mahseers), มหาศีร์ (ฮินดี: महाशीर) หรือ มหาสีร์ (ฮินดี: महासीर) เป็นชื่อสามัญของปลาน้ำจืดขนาดใหญ่จำพวกหนึ่ง ที่อยู่ในสกุล Tor, Neolissochilus และ Naziritorโดยเฉพาะอย่างยิ่งในสกุล Tor ในวงศ์ปลาตะเพียน (Cyprinidae)

ปลาพลวงหิน (Neolissochilus stracheyi) ที่น้ำตกเอราวัณ จังหวัดกาญจนบุรี

ปลาเวียนทอง (Tor putitora) วัยอ่อน ซึ่งเป็นปลาที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในกลุ่มมาห์เซียร์

มาห์เซียร์เป็นปลาที่กระจายพันธุ์ในเขตร้อนของทวีปเอเชียตั้งแต่มาเลเซีย, อินโดนีเซีย, เอเชียใต้ จนถึงอิหร่าน ตลอดจนอนุทวีปอินเดีย

มาห์เซียร์เป็นปลาน้ำจืดขนาดใหญ่ มีรูปร่างคล้ายปลาคาร์ป เป็นปลาที่อาศัยอยู่รวมตัวกันเป็นฝูงขนาดใหญ่ มักพบอาศัยอยู่ในแหล่งน้ำที่ใสสะอาด มีปริมาณออกซิเจนละลายในน้ำสูง เช่น ลำธารหรือน้ำตกในป่าดิบชื้น หรือแม่น้ำขนาดใหญ่หลายสาย เช่น แม่น้ำสาละวิน, แม่น้ำเมย, แม่น้ำเพชรบุรี เป็นต้น

เป็นปลาที่นิยมตกเป็นเกมกีฬา และนิยมรับประทานเนื้อเป็นอาหารในบางชนิด และบางพื้นที่ แต่ขณะที่บางพื้นที่ในประเทศไทยมีความเชื่อว่า เมื่อรับประทานไปแล้วจะมีอาการมึนเมา หรือถึงขั้นเสียชีวิตได้ จึงเชื่อกันว่าเป็นปลาเจ้า แต่ความจริงแล้ว เกิดจากการที่ปลากินผลไม้พิษจำพวกลูกกระเบาหรือลูกลำโพงเข้าไปแล้วสะสมความเป็นพิษไว้ในตัวเหมือนกับกรณีของปลาบ้า เมื่อมีผู้รับประทานไปแล้วจะเกิดมีอาการมึนเมา

มาห์เซียร์ชนิดที่มีขนาดใหญ่ที่สุดคือปลาเวียนทอง ซึ่งมีสถิติบันทึกไว้ว่ายาวได้ถึง 2.75 เมตร (9 ฟุต) และมีน้ำหนักถึง 54 กิโลกรัม (119 ปอนด์) ถือว่าเป็นหนึ่งในปลาน้ำจืดที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลกด้วย แต่ปัจจุบันนี้ก็หาตัวอย่างปลาที่มีขนาดใกล้เคียงขนาดนี้ได้ยากเต็มที

สำหรับมาห์เซียร์ มีชื่อเรียกหลากหลายในภาษาไทย เช่น "ปลาพลวง", "ปลาโพ", "ปลาเพง ", "ปลาจาด" , "ปลาพุง", "ปลายาด" , "ปลาคม", "ปลาเวียน", "ปลาเงียน" ในขณะที่ภาษามลายูจะเรียกว่า "อีกันเมเลาะ" หรือ "อีกันกือเลาะ" เป็นต้น

การจำแนก

สกุล Tor

ประกอบด้วย

• Tor ater, Roberts, 1999
• Tor barakae, Arunkumar & Basudha, 2003
• Tor douronensis, Valenciennes, 1842 (ปลาพลวงชมพู)
• Tor hemispinus, Chen & Chu, 1985
• Tor kulkarnii, Menon, 1992
• Tor khudree, Sykes, 1839
• Tor laterivittatus, Zhou & Cui, 1996
• Tor macrolepis, Heckel, 1838
• Tor malabaricus, Jerdon, 1849
• Tor polylepis, Zhou & Cui, 1996
• Tor progeneius, McClelland, 1839
• Tor putitora, Hamilton, 1822 (ปลาเวียนทอง, ปลาเวียนยักษ์, ปลาคม)
• Tor qiaojiensis, Wu, 1977
• Tor remadevii, Madhusoodana Kurup & Radhakrishnan, 2011
• Tor sinensis, Wu, 1977 (ปลาเวียนจีน)
• Tor soro, Valenciennes, 1842
• Tor tambra, Valenciennes, 1842
• Tor tambroides, Bleeker, 1854 (ปลาเวียน, ปลายาด)
• Tor tor, Hamilton, 1822
• Tor yingjiangensis, Chen & Yang, 2004
• Tor yunnanensis, (Wang, Zhuang & Gao, 1982)

สกุล Neolissochilus

ประกอบด้วย:

• Neolissochilus baoshanensis, (Chen & Yang, 1999)
• Neolissochilus benasi, (Pellegrin & Chevey, 1936)
• Neolissochilus blythii, (Day, 1870)
• Neolissochilus compressus, (Day, 1870)
• Neolissochilus dukai, (Day, 1878)
• Neolissochilus hendersoni, (Herre, 1940)
• Neolissochilus heterostomus, (Chen & Yang, 1999)
• Neolissochilus hexagonolepsis, (McClelland, 1839)
• Neolissochilus hexastichus, (McClelland, 1839)
• Neolissochilus longipinnis, (Weber & de Beaufort, 1916)
• Neolissochilus namlenensis, (Nguyen & Doan, 1969)
• Neolissochilus nigrovittatus, (Boulenger, 1893)
• Neolissochilus paucisquamatus, (Smith, 1945)
• Neolissochilus soroides, (Duncker, 1904) (ปลาพลวงทอง)
• Neolissochilus spinulosus, (McClelland, 1845)
• Neolissochilus stevensonii, (Day, 1870)
• Neolissochilus stracheyi, (Day, 1871) (ปลาพลวงหิน, ปลาพลวง)
• Neolissochilus subterraneus, Vidthayanon & Kottelat, 2003 (ปลาพลวงถ้ำ)
• Neolissochilus sumatranus, (Weber & de Beaufort, 1916)
• Neolissochilus theinemanni, (Ahl, 1933)
• Neolissochilus tweediei, (Herre & Myers, 1937)
• Neolissochilus vittatus, (Smith, 1945)

สกุล Naziritor

ประกอบด้วย:

• Naziritor zhobensis, Mirza, 1967

อ้างอิง

1. "Genus: Tor". fishbase.org. 5 April 2014. สืบค้นเมื่อ 5 April 2014.
2. "Genus: Neolissochilus". fishbase.org. 5 April 2014. สืบค้นเมื่อ 5 April 2014.
3. "Genus: Naziritor". fishbase.org. 5 April 2014. สืบค้นเมื่อ 5 April 2014.
4. Roberts TR (1999). "Fishes of the cyprinid genus Tor in the Nam Theun watershed, Mekong Basin of Laos, with description of a new species" (PDF). Raffles Bulletin of Zoology. 47 (1): 225–236.
5. Menon AGK, 1992. Taxonomy of mahseer fishes of the genus Tor Gray with description of a new species from the Deccan. J. Bombay Nat. Hist. Soc. 89 (2):210–228
6. หน้า 118, Monsters of the River 2013 โดย กิตติพงษ์ จารุธาณินทร์, ป๋อง บางตาล. "V.I.P. (Very Important Pisces)". นิตยสาร Aquarium Biz ปีที่ 4 ฉบับที่ 39: กันยายน 2013
7. "ปลาเวียน". ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดเพชรบุรี กรมประมง. 5 April 2014. สืบค้นเมื่อ 5 April 2014.
8. สมโภชน์ อัคคะทวีวัฒน์. สาระน่ารู้ ปลาน้ำจืดไทย เล่ม ๑. กรุงเทพฯ : องค์การค้าของคุรุสภา, 2547. 264 หน้า. หน้า 115-116. ISBN 974-00-8701-9
9. Cordington, K. De. B. 1939. Notes on Indian Mahseer. Journal of Bombay Natural History Society. 46: 336–334
10. ราชบัณฑิตยสถาน, 2539: หน้า 225
11. ดร. ชวลิต วิทยานนท์. ปลาน้ำจืดไทย. กรุงเทพฯ : นานมีบุ๊คส์, 2544. 115 หน้า. หน้า 42. ISBN 9789744726551
12. ราชบัณฑิตยสถาน, 2539: หน้า 775

บรรณานุกรม

• ราชบัณฑิตยสถาน, บ.ก. (2539). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕. อักษรเจริญทัศน์. ISBN 974-8122-79-4. Check date values in: |year= (help)

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์มาห์เซียร์ (อังกฤษ)