กวางผาจีน
| กวางผาจีน | |
|---|---|
| สถานะการอนุรักษ์ | |
ไม่มั่นคง (IUCN 3.1) | |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | Animalia |
| ไฟลัม: | Chordata |
| ชั้น: | Mammalia |
| อันดับ: | Artiodactyla |
| วงศ์: | Bovidae |
| วงศ์ย่อย: | Caprinae |
| สกุล: | Naemorhedus |
| สปีชีส์: | N. gariseus |
| ชื่อทวินาม | |
| Naemorhedus griseus Milne-Edwards, 1871 | |
| ชื่อพ้อง | |
กวางผาจีน หรือ กวางผาจีนถิ่นใต้ (อังกฤษ: Chinese goral, South China goral) เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมจำพวกสัตว์กีบคู่ชนิดหนึ่ง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Naemorhaedus griseus อยู่ในวงศ์ Bovidae
ลักษณะ
มีรูปร่างหน้าตาคล้ายแพะ มีหูยาว ขนตามลำตัวหยาบและหนามีสีเทาหรือน้ำตาลเทา มีแถบสีดำพาดอยู่กลางหลัง ตัวเมียจะมีสีขนอ่อนกว่าตัวผู้ บริเวณลำคอด้านในมีขนสีอ่อน ริมฝีปากและรอบ ๆ ตาสีขาว เขาสั้นมีสีดำ ตัวผู้จะมีเขาที่หนาและยาวกว่าตัวเมีย มีความยาวลำตัวและหัว 82–120 เซนติเมตร ความยาวหาง 7.5–20 เซนติเมตร ความสูงจากพื้นดินถึงหัวไหล่ 50–60 เซนติเมตร น้ำหนัก 22–32 กิโลกรัม ผสมพันธุ์ในเดือนตุลาคม–ธันวาคม ใช้เวลาตั้งท้องนาน 6–7 เดือน ออกลูกครั้งละ 1–2 ตัว เป็นสัตว์ที่ตื่นตกใจง่าย เมื่อตกใจจะส่งเสียงร้องสั้นและสูงเป็นสัญญานเตือนภัยถึงตัวอื่น ๆ ในฝูง ใช้ประสาทการมองมากกว่าการดมกลิ่นหรือฟังเสียง ซึ่งต่างจากสัตว์กินพืชทั่วไป มักออกหากินตามทุ่งหญ้าโล่งในเวลาก่อนพระอาทิตย์ตกดินจนถึงเวลาเช้าตรู่ กินอาหารได้แก่ หญ้า, ยอดอ่อนของใบไม้, รากไม้ และลูกไม้เปลือกแข็งจำพวกก่อเป็นอาหารหลัก แม้จะอยู่ในเทือกเขาสูง แต่สามารถว่ายน้ำได้ดีเหมือนเลียงผา และเคยมีรายงานว่า เคยลงมากินน้ำและว่ายข้ามแม่น้ำ มีอายุเต็มที่ 11 ปี
การกระจายพันธุ์และถิ่นอาศัย
มีการกระจายพันธุ์ตั้งแต่ตะวันออกของรัฐสิกขิมและรัฐอัสสัมของอินเดีย ภาคกลางและภาคใต้ของจีน, พม่า, ภาคเหนือของไทยและลาว
มักอาศัยและหากินรวมกันเป็นฝูงตามทุ่งหญ้าบนภูเขาและชะง่อนผาบนเทือกเขาสูง ที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 1,000–4,000 เมตร ฝูง ๆ หนึ่งจะมีสมาชิกประมาณ 4–12 ตัว และแบ่งออกได้เป็น 2 ชนิดย่อย คือ:
- N. g. evansi (Lydekker, 1902) รัฐยะไข่และปะโคะกูในพม่า, ไทย และเป็นไปได้ว่าอาจพบได้ที่ลาว
- N. g. griseus (Milne-Edwards, 1871) พบในหลายมณฑลทางพื้นที่ภาคตะวันออกของจีน, ตะวันตกของพม่า, ตะวันออกของบังกลาเทศ, ตะวันออกเฉียงเหนือของอินเดีย (ทางด้านตะวันออกและใต้ของแม่น้ำพรหมบุตร) และตะวันออกเฉียงเหนือของไทยรวมถึงพื้นที่บริเวณอ่าวตังเกี๋ยของเวียดนาม และลาว แต่ข้อมูลนี้ยังไม่เป็นที่ยืนยัน
การอนุรักษ์
สถานภาพของกวางผาจีน ปัจจุบันเป็นสัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์แล้ว ในประเทศไทย เป็นสัตว์ป่าสงวนตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 ปัจจุบัน พบว่ามีเหลืออยู่เพียงแห่งเดียวที่ดอยม่อนจอง ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอมก๋อย อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ และ อำเภอสามเงา จังหวัดตาก มีชื่อเรียกของผู้คนในท้องถิ่นว่า "ม้าเทวดา" เนื่องจากเป็นสัตว์ที่ลึกลับ หายากมาก และเมื่อพบเห็นตัวก็จะหลบหนีไปด้วยความรวดเร็ว โดยถูกล่าเพราะมีความเชื่อว่าน้ำมันจากกะโหลกของกวางผาจีนมีคุณสมบัติทางยาสมานกระดูกรักษาโรคไขข้ออักเสบได้เหมือนกับของเลียงผา
โดยมีการเพาะเลี้ยงขยายพันธุ์เพียงแห่งเดียวเท่านั้นในประเทศไทย คือ สถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าอมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ โดยทำการเพาะเลี้ยงมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2537 เริ่มจากพ่อแม่พันธุ์เพียง 2 ตัว ชื่อ "ม่อนจอง" และ"ซีเกมส์" ที่ได้รับมาจากศูนย์ศึกษาธรรมชาติและสัตว์ป่าเชิงดอยสุเทพ จังหวัดเชียงใหม่ ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2555 ได้มีการปล่อยกวางผาจีนที่เพาะขยายพันธุ์ได้สู่ธรรมชาติทั้งหมด 9 ตัว และมีการติดปลอกคอวิทยุเพื่อทำการติดตามศึกษาต่ออีกด้วย
- เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม 2560 กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช เผยข่าวดีว่าแนวโน้มประชากรกวางผาในพื้นที่ดอยเชียงดาว ของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว อำเภอเชียงดาว, จังหวัดเชียงใหม่ สำรวจพิกัดจำนวน15จุด ในความสูงมากกว่า 1,000 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง พบกวางผาจำนวน 90 ตัว โดยแยกเป็นตัวเต็มวัย65ตัว ตัวไม่เต็มวัย17ตัว และลูกเล็ก8ตัว นับเป็นประชากรที่มากที่สุดตั้งแต่การสำรวจของพื้นที่ดอยหลวงเชียงดาว
หมายเหตุ
กวางผาที่พบในประเทศไทยนั้นเดิมเคยใช้ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Naemorhedus caudatus ซึ่งเป็นกวางผาชนิดที่พบได้ไกลถึงเอเชียตะวันออกเช่น จีน, ญี่ปุ่น และคาบสมุทรเกาหลี รวมถึงบางส่วนในไซบีเรียด้วย ต่อมาเมื่อมีการระบุชนิดเพื่อออกชื่อในพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 ได้เปลี่ยนไปเป็น N. griseus อย่างในปัจจุบัน
| คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: Naemorhedus griseus |
อ้างอิง
- ↑ Duckworth JW, Steinmetz R & Rattanawat Chaiyarat (2008). Naemorhedus caudatus. In: IUCN 2008. IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 2009-01-22.
- ↑ "ประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตามราชกิจจานุเบกษา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. October 18, 2013.
- กองทุนสัตว์ป่าโลก สำนักงานประเทศไทย. สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในประเทศไทยและภูมิภาคอินโดจีน. กรุงเทพฯ : ไซรัสการพิมพ์, 2543. 256 หน้า. ISBN 978-9749-906-651
- "Naemorhedus griseus". ระบบข้อมูลการจำแนกพันธุ์แบบบูรณาการ. สืบค้นเมื่อ 12 July 2016.
- "Subspecies Sheet". planet-mammiferes. สืบค้นเมื่อ July 12, 2016.[ลิงก์เสีย]
- "Fiche Espèce". planet-mammiferes. สืบค้นเมื่อ July 12, 2016.[ลิงก์เสีย]
- ↑ กวางผา ม้าเทวดาแห่งหุบผาป่าดอยม่อนจอง 2015-09-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ↑ . วอยซ์ทีวี. December 25, 2012. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2014-09-07. สืบค้นเมื่อ July 12, 2016.