วงศ์ปลาปอดแอฟริกา

วงศ์ปลาปอดแอฟริกา
รูปวาดแสดงการดำรงชีวิตของปลาปอดแอฟริกาในหนองน้ำ และการขุดรูจำศีลในช่วงฤดูแล้ง
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ไฟลัมย่อย:	Vertebrata
ชั้น:	Sarcopterygii
ชั้นย่อย:	Dipnoi
อันดับ:	Lepidosireniformes Berg (Fowler, 1947)
วงศ์:	Protopteridae
สกุล:	Protopterus Owen, 1839
ชนิด
P. aethiopicus P. amphibius P. annectens P. dolloi

วงศ์ปลาปอดแอฟริกา (วงศ์: Protopteridae; อังกฤษ: African lungfish) เป็นวงศ์ของปลาในชั้นปลาที่มีครีบเป็นพู่ (Sarcopterygii) ในชั้นย่อยปลาปอด (Dipnoi) ในอันดับ Lepidosireniformes หรือปลาปอดยุคใหม่ (ร่วมอันดับเดียวกับปลาปอดอเมริกาใต้)

ลักษณะ

สำหรับลักษณะของปลาปอดแอฟริกามีลักษณะร่วมกันทางสรีระคือ มีลำตัวเรียวยาวคล้ายปลาไหล มี 6 เหงือกหลัก และ 5 เหงือกย่อย ลำตัวมีลักษณะยาวเต็มที่ประมาณ 1 เมตรหรือเมตรครึ่ง ปลาปอดวงศ์นี้มีความสามารถเอาชีวิตรอดได้ในช่วงแห้งแล้ง โดยการลดการเผาผลาญพลังงานที่เรียกว่า Aestivation โดยขุดรูอยู่ใต้ดินได้ลึกถึง 1 เมตร และหุ้มห่อตัวด้วยเนื้อเยื่อคล้ายรังไหม พบได้ทั่วไปตามหนองน้ำในทวีปแอฟริกา มีตาขนาดเล็ก มีกรามที่แข็งแรงและแหลมคม สามารถขบกัดสัตว์มีเปลือกหรือหอยกินเป็นอาหารได้เป็นอย่างดี จะงอยปากยื่นยาวออกมาและงอนขึ้นข้างบน กล้ามเนื้อมีพละกำลังมาก มีนิสัยก้าวร้าวเมื่อถูกรบกวน แต่กระนั้นก็ยังตกเป็นอาหารของนกกินปลาขนาดใหญ่เสมอ ๆ

การจำแนก

มีเพียงสกุลเดียว คือ Protopterus แบ่งออกได้เป็น 4 ชนิดและแบ่งเป็นชนิดย่อย ๆ ได้อีก คือ

• P. aethiopicus -แบ่งออกได้เป็น 3 ชนิดย่อย
• P. amphibius
• P. annectens-แบ่งออกได้เป็น 2 ชนิดย่อย
• P. dolloi

โดยชนิดที่ใหญ่ที่สุด คือ P. aethiopicus ซึ่งสามารถใหญ่ได้ถึง 2 เมตร และชนิดที่เล็กที่สุด คือ P. amphibius ซึ่งยาวได้เต็มที่ 44 เซนติเมตร และเป็นชนิดเดียวที่มีพู่เหงือกอยู่ในช่องเหงือกยาวออกมาเห็นได้ชัดเจน คล้ายสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ ที่เมื่อไม่เปลี่ยนแปลงไปตามวัยของปลาด้วย

ปลาปอดแอฟริกาเป็นปลาที่ชาวพื้นเมืองใช้ปรุงเป็นอาหารบริโภคกันในท้องถิ่น และนิยมเลี้ยงกันเป็นปลาสวยงามด้วย จัดได้ว่าเป็นปลาที่เลี้ยงได้ง่ายมาก เนื่องจากไม่ต้องให้ออกซิเจนจากเครื่องปั๊มเช่นปลาทั่วไป และกินอาหารได้ง่ายมากทั้งอาหารสดและอาหารเม็ด อีกทั้งในบางชนิดยังแพร่ขยายพันธุ์ในตู้เลี้ยงได้ด้วย

ดูเพิ่ม

• ปลาปอดอเมริกาใต้

อ้างอิง

1. มารู้จักปลาปอดกันเถอะ
2. จาก Fishbse.org (อังกฤษ)
3. จาก ITIS.gov (อังกฤษ)
4. Kees (P. C.) Goudswaard, Frans Witte, Lauren J. Chapman, Decline of the African lungfish (Protopterus aethiopicus) in Lake Victoria (East Africa) East African Wild Life Society, African Journal of Ecology, 40, 42-52, 2002

แหล่งข้อมูลอื่น

• กายวิภาคกล้ามเนื้อของปลาปอดแอฟริกา (อังกฤษ)