Somatoparaphrenia

Somatoparaphrenia เป็นอาการหลงผิดเฉพาะเรื่อง (monothematic delusion) ชนิดหนึ่งที่คนไข้ปฏิเสธว่าเป็นเจ้าของแขนขาหรือร่างกายทั้งซีก ถึงแม้ว่าจะให้หลักฐานที่ปฏิเสธไม่ได้ว่า แขนขาเป็นของคนไข้และสืบเนื่องอยู่กับร่างกาย คนไข้กลับกุเรื่องราวขึ้นว่า เป็นแขนขาของใครจริง ๆ และถึงเรื่องราวที่แขนขานั้นมาติดอยู่กับกายตนได้อย่างไร ในบางกรณี ความหลงผิดมีความพิสดารจนกระทั่งว่า คนไข้อาจจะปฏิบัติต่อแขนขานั้นเหมือนกับเป็นบุคคลอื่น

Somatoparaphrenia ต่างจากโรคที่คล้ายกันอีกอย่างหนึ่งคือ asomatognosia ซึ่งกำหนดโดยการสูญเสียการรู้จำซีกหนึ่งของร่างหรือแขนขาข้างหนึ่ง ซึ่งอาจจะมีสาเหตุจากอัมพาตหรือภาวะละเลยกึ่งปริภูมิ (hemispatial neglect) ยกตัวอย่างเช่น คนไข้โรค asomatognosia อาจจะถือเอาแขนของตนผิดว่าเป็นของคุณหมอ แต่ว่า คุณหมอยั้งสามารถชี้แจงให้คนไข้เห็นว่าเป็นแขนของตน ถึงแม้จะเป็นการแก้ความผิดพลาดได้แต่เพียงชั่วคราว

Somatoparaphrenia เกิดขึ้นโดยมากที่แขนซ้าย ซึ่งมักจะมาพร้อมกับอัมพาตด้านซ้ายและภาวะเสียสำนึกความพิการ คือปฏิเสธหรือไม่รู้ถึงความเป็นอัมพาตนั้น มีความสัมพันธ์กันระหว่าง Somatoparaphrenia กับความเป็นอัมพาตในเค้สทางคลินิกหลายกรณี จึงทำให้เกิดคำถามขึ้นว่า ความเป็นอัมพาต หรือความเสียสำนึกความพิการ หรือทั้งสองอย่าง จำเป็นที่จะทำให้อาการ somatoparaphrenia นั้นเกิดขึ้น

เหตุ

มีงานวิจัยที่เสนอว่า ความเสียหายต่อสมองด้านหลัง (ที่ส่วนเชื่อมระหว่างสมองกลีบขมับและสมองกลีบข้าง) อาจมีบทบาทสำคัญต่อการเกิดขึ้นของ Somatoparaphrenia ถึงอย่างนั้น งานวิจัยหลังจากนั้นกลับบอกเป็นนัยว่า ความเสียหายต่อเขตลึก ๆ ในสมองเช่น insula ด้านหลัง และโครงสร้างใต้เปลือกสมองเช่น basal ganglia ก็อาจมีบทบาทสำคัญในการให้เกิดอาการนี้ด้วย

เชื่อกันว่า โรคนี้มีเหตุจากโรคหลอดเลือดสมองที่ทำความเสียหายแก่สมองกลีบข้างซีกเดียวหรือทั้งสองซีก^{[ต้องการอ้างอิง]} แต่เกิดขึ้นบ่อยในกรณีที่มีความเสียหายต่อด้านหลังของเปลือกสมอง โดยเฉพาะส่วนเชื่อมระหว่างสมองกลีบขมับและสมองกลีบข้าง (temporoparietal junction) ที่สมองซีกขวา

การบำบัดรักษา

วิธีการรักษาแบบหนึ่งสามารถเสริมสร้างความตระหนักรู้ คือให้คนไข้ดูแขนขานั้นที่กระจกเงา กรณีที่คนไข้ที่ปฏิเสธว่าแขนขาเป็นของ ๆ ตน คนไข้ก็จะบอกว่า แขนขานั้นจริง ๆ แล้วเป็นของ ๆ ตน แต่ว่าความรู้สึกว่าเป็นเจ้าของนี้ จะไม่ดำรงอยู่หลังจากนำกระจกเงาออกไปแล้ว

ในสื่อ

ในตอนที่ 5 ในซีซันที่ 4 ของแพทย์มือใหม่ หัวใจเกินร้อย ชายผู้มีภาวะ somatoparaphrenia แต่รับการวินิจฉัยผิดว่าเป็นโรคคิดว่าตนเองมีรูปร่างหรืออวัยวะผิดปกติ (body dysmorphic disorder) ต้องการให้คุณหมอตัดเท้าของตนออกเพราะว่ามันไม่ใช่ของเขา

ในตอนที่ 5 ในซีซันที่ 7 ของเซาท์พาร์ก กล่าวได้ว่า อีริก คาร์ตแมน มีโรค somatoparaphrenia เกี่ยวกับมือของตน

ดูเพิ่ม

• อาการหลงผิดเฉพาะเรื่อง (monothematic delusion)

เชิงอรรถและอ้างอิง

1. Feinberg, T., Venneri, A., Simone, A.M., et al. (2010) . The neuroanatomy of asomatognosia and somatoparaphrenia. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 81, 276-281
2. Bottini, Gabriella; Bisiach, Edoardo; Sterzi, Roberto; Vallar, Giuseppe (2002) : “Feeling touches in someone else's hand.” Neuroreport 13 (2), 249–252.
3. Vallar, G. & Ronchi, R. (2009) . Somatoparaphrenia: a body delusion. A review of the neuropsychological literature. Experimental Brain Research, 192:3, 533-551
4. Coltheart, M. (2005) . Delusional belief. Australian Journal of Psychology, 57, 72
5. Vallar, G., & Ronchi, R. (2009) . Somatoparaphrenia: A body delusion. A review of the neuropsychological literature. Experimental Brain Research, 192, 533
6. Feinberg TE, Haber LD, Leeds E (1990) Verbal asomatognosia. Neurology 40:1391–1394
7. Feinberg TE, Roane DM, Ali J (2000) Illusory limb movements in anosognosia for hemiplegia. J Neurol Neurosurg Psychiatry 68:511–513
8. Cereda C, Ghika J, Maeder P, Bogousslavsky J (2002) Strokes restricted to the insular cortex. Neurology 59:1950–1955
9. Healton EB, Navarro C, Bressman S, Brust JC (1982) Subcortical neglect. Neurology 32:776–778
10. Fotopoulou, A., Jenkinson, P.M., Tsakiris, M., Haggard, P., Rudd, A. & Kopelman, M.D. (2011) . Mirror-view reverses somatopharaphrenia: Dissociation between first- and third-person perspectives on body ownership. Neuropsychologia, 49, 3946-3955

• "Sometimes, common sense morality belies what seems like reality". สืบค้นเมื่อ 2 ก.ค. 2557. Check date values in: |accessdate= (help)