รัฐประหาร
รัฐประหาร (อังกฤษ: coup d'état หรือ coup) คือ การยึดอำนาจและถอดถอนรัฐบาล ซึ่งมักกระทำด้วยวิธีการอันผิดกฎหมายและนอกรัฐธรรมนูญ และเป็นการกระทำของกลุ่มทางการเมือง ทหาร หรือผู้เผด็จการ นักวิชาการหลายคนมองว่า รัฐประหารเป็นอันสำเร็จ ถ้าผู้ยึดอำนาจสามารถควบคุมอำนาจไว้ได้อย่างน้อยเจ็ดวัน
ตัวทำนาย
บทวิจารณ์วรรณกรรมทางวิชาการใน พ.ศ. 2546 พบว่า ปัจจัยดังต่อไปนี้มีความเกี่ยวข้องกับการเกิดรัฐประหาร
- ความไม่พอใจส่วนบุคคลของเจ้าหน้าที่รัฐ
- ความไม่พอใจของหน่วยงานทางทหาร
- ความเป็นที่นิยมของกองทัพ
- ความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันทางเจตคติของกองทัพ
- การตกต่ำทางเศรษฐกิจ
- วิกฤตการเมืองท้องถิ่น
- อิทธิพลจากรัฐประหารในภูมิภาค
- ภัยคุกคามจากภายนอก
- การเข้ามีส่วนร่วมในสงคราม
- การสมรู้ร่วมคิดกับอำนาจทางการทหารจากต่าวประเทศ
- หลักยึดเหนี่ยวของกองทัพต่อความมั่นคงของรัฐ
- วัฒนธรรมทางการเมืองของเจ้าหน้าที่รัฐ
- หน่วยงานที่ขาดการมีส่วนร่วมทางการบริหาร
- ประวัติของการเป็นอาณานิคม
- การพัฒนาเศรษฐกิจ
- การส่งออกที่ไม่กระจายรูปแบบ
- องค์ประกอบทางชนชั้นของเจ้าหน้าที่รัฐ
- ขนาดของกองทัพ
- ความเข้มแข็งของสังคมภาคพลเมือง
- ความน่าไว้วางใจของระบบการปกครอง
- ประวัติการเกิดรัฐประหารในรัฐ
บทวิจารณ์วรรณกรรมใน พ.ศ. 2559 มีการกล่าวถึงปัจจัยอื่นเพิ่มเข้ามา เช่น ความแตกย่อยเป็นกลุ่มของกลุ่มชาติพันธุ์ (ethnic factionalism), การสนับสนุนจากรัฐบาลต่างประเทศ, ความขาดประสบการณ์ของผู้นำ, การเติบโตที่เป็นไปอย่างเชื่องช้า, การสูงขึ้นของค่าครองชีพอย่างฉับพลัน และความยากจน
ตัวทำนายที่สำคัญหนึ่งของการเกิดรัฐประหารในอนาคตคือจำนวนรัฐประหารสะสมในอดีต ระบบการปกครองแบบผสมมีแนวโน้มที่จะเกิดรัฐประหารมากกว่ารัฐเผด็จการหรือรัฐประชาธิปไตย ความเหลื่อมล้ำทางสังคมก็เป็นอีกตัวแปรที่ทำให้มีแนวโน้มเกิดรัฐประหารเพิ่มขึ้น
รายชื่อผู้นำจากรัฐประหารในปัจจุบัน
ตารางด้านล่างแสดงรายชื่อประเทศและผู้นำที่เข้าสู่อำนาจจากรัฐประหาร และยังคงอยู่ในตำแหน่งในปัจจุบัน
ตำแหน่ง | ผู้นำจากรัฐประหาร | ผู้นำที่ถูกปลด | ประเทศ | เหตุการณ์ | วันที่ |
---|---|---|---|---|---|
ประธานาธิบดี | เตโอโดโร โอเบียง อึงเกมา อึมบาโซโก | ฟรังซิสโก มากัส งิวมา | อิเควทอเรียลกินี | รัฐประหารในประเทศอิเควทอเรียลกินี พ.ศ. 2522 | 3 สิงหาคม พ.ศ. 2522 |
ประธานาธิบดี | โยเวรี มูเซเวนี | ตีโต โอเคลโล | ยูกันดา | สงครามบุช ประเทศยูกันดา | 29 มกราคม พ.ศ. 2529 |
ประธานาธิบดี | อีดริส เดบี | ฮิสเซน ฮาเบร | ชาด | การปฏิวัติชาด พ.ศ. 2533 | 2 ธันวาคม พ.ศ. 2533 |
ประธานาธิบดี | เอมอมาลี ราห์มอน | ราห์มอน นาบีเยฟ | ทาจิกิสถาน | สงครามกลางเมืองทาจิกสถาน | 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2535 |
นายกรัฐมนตรี | ฮุน เซน | นโรดม รณฤทธิ์ | กัมพูชา | รัฐประหารในประเทศกัมพูชา พ.ศ. 2540 | สิงหาคม พ.ศ. 2540 |
ประธานาธิบดี | เดอนี ซาซู-อึนแกโซ | ปาสกัล ลิสซูบา | คองโก | สงครามกลางเมืองสาธารณรัฐคองโก | 25 ตุลาคม พ.ศ. 2540 |
นายกรัฐมนตรี | แฟรงก์ ไบนิมารามา | ไลเซเนีย การาเซ | ฟีจี | รัฐประหารในประเทศฟีจี พ.ศ. 2549 | 5 ธันวาคม พ.ศ. 2549 |
ประธานาธิบดี | อับเดล ฟัตเตห์ เอซีซี | มุฮัมมัด มุรซี | อียิปต์ | รัฐประหารในประเทศอียิปต์ พ.ศ. 2556 | 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2556 |
นายกรัฐมนตรี | ประยุทธ์ จันทร์โอชา | นิวัฒน์ธำรง บุญทรงไพศาล | ไทย | รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2557 | 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2557 |
ประธานคณะปฏิวัติสูงสุด | โมฮัมเม็ด อะลี อัลฮูตี | อับดราบบูห์ มันซูร์ หะดี | เยเมน | รัฐประหารในประเทศเยเมน พ.ศ. 2557–2558 | 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2558 |
ประธานาธิบดี | เอ็มเมอร์ซัน มนางากวา | รอเบิร์ต มูกาบี | ซิมบับเว | รัฐประหารในประเทศซิมบับเว พ.ศ. 2560 | 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2560 |
ประธานกรรมการแห่งชาติ เพื่อความอยู่รอดของประชาชน | อัสซิมี โกอิตา | อิบราฮิม บูว์เบการ์ เคอิตา | มาลี | รัฐประหารในประเทศมาลี พ.ศ. 2563 | 19 สิงหาคม พ.ศ. 2563 |
ประธานสภาบริหารแห่งรัฐ | มี่นอองไลง์ | อองซานซูจี | พม่า | รัฐประหารในประเทศพม่า พ.ศ. 2564 | 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2564 |
- นาบีเยฟถูกกองทหารบังคับให้ลาออกเมื่อ 7 กันยายน พ.ศ. 2535
- ได้รับเลือกตั้งเข้ามาอีกครั้งใน พ.ศ. 2562 ในการเลือกตั้งที่ถูกประณามว่าไม่ชอบธรรมและขาดความโปร่งใส
- หะดีถูกกบฏฮูตีบังคับให้ลาออก
- มูกาเบลาออกเมื่อ 21 พฤศจิกายน พ.ศ. 2560
ดูเพิ่ม
- กบฏ
- รัฐประหารในประเทศไทย
- การถ่ายโอนอำนาจอย่างสันติ
อ้างอิง
- ↑ Powell, Jonathan M.; Thyne, Clayton L. (2011-03-01). "Global instances of coups from 1950 to 2010 A new dataset". Journal of Peace Research (ภาษาอังกฤษ). 48 (2): 249–259. doi:10.1177/0022343310397436. ISSN 0022-3433. S2CID 9066792.
- ↑ Belkin, Aaron; Schofer, Evan (1 October 2003). "Toward a Structural Understanding of Coup Risk". Journal of Conflict Resolution. 47 (5): 594–620. doi:10.1177/0022002703258197. ISSN 0022-0027. S2CID 40848052.
- Bell, Curtis (17 February 2016). "Coup d'État and Democracy". Comparative Political Studies. 49 (9): 0010414015621081. doi:10.1177/0010414015621081. ISSN 0010-4140. S2CID 155881388.
- Przeworski, Adam; Alvarez, Michael E.; Cheibub, Jose Antonio; Limongi, Fernando (2000). Democracy and Development: Political Institutions and Well-Being in the World, 1950–1990. Cambridge Studies in the Theory of Democracy. Cambridge University Press. ISBN 9780521793797.
- Londregan, John B.; Poole, Keith T. (1 January 1990). "Poverty, the Coup Trap, and the Seizure of Executive Power". World Politics. 42 (2): 151–183. doi:10.2307/2010462. ISSN 1086-3338. JSTOR 2010462.แม่แบบ:Paywall
- Hiroi, Taeko; Omori, Sawa (1 February 2013). "Causes and Triggers of Coups d'état: An Event History Analysis". Politics & Policy. 41 (1): 39–64. doi:10.1111/polp.12001. ISSN 1747-1346.
- Houle, Christian (1 September 2016). "Why class inequality breeds coups but not civil wars". Journal of Peace Research. 53 (5): 680–695. doi:10.1177/0022343316652187. ISSN 0022-3433. S2CID 113899326.
- . Radio Free Europe/Radio Liberty. 26 June 2017. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 8 August 2017.
บรรณานุกรม
- Luttwak, Edward (1979) Coup d'État: A Practical Handbook. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-17547-1.
- De Bruin, Erica (2020) How to Prevent Coups d'État. Cornell University Press.
- Schiel, R., Powell, J., & Faulkner, C. (2020). "Mutiny in Africa, 1950–2018". Conflict Management and Peace Science.
- Singh, Naunihal. (2014) Seizing Power: The Strategic Logic of Military Coups. Johns Hopkins University Press.
- Malaparte, Curzio (1931). Technique du Coup d'État (ภาษาฝรั่งเศส). Paris.
- Finer, S.E. (1962). The Man on Horseback: The Role of the Military in Politics. London: Pall Mall Press. p. 98.
- Goodspeed, D. J. (1962). Six Coups d'État. New-York: Viking Press Inc.
- Connor, Ken; Hebditch, David (2008). How to Stage a Military Coup: From Planning to Execution. Pen and Sword Books Ltd. ISBN 978-1-84832-503-6.
- McGowan, Patrick J. (2016). "Coups and Conflict in West Africa, 1955-2004". Armed Forces & Society. 32: 5–23. doi:10.1177/0095327X05277885. S2CID 144318327.
- McGowan, Patrick J. (2016). "Coups and Conflict in West Africa, 1955-2004". Armed Forces & Society. 32 (2): 234–253. doi:10.1177/0095327X05277886. S2CID 144602647.
- Beeson, Mark (2008). "Civil–Military Relations in Indonesia and the Philippines". Armed Forces & Society. 34 (3): 474–490. doi:10.1177/0095327X07303607. S2CID 144520194.
- n'Diaye, Boubacar (2016). "How Not to Institutionalize Civilian Control: Kenya's Coup Prevention Strategies, 1964-1997". Armed Forces & Society. 28 (4): 619–640. doi:10.1177/0095327X0202800406. S2CID 145783304.
แหล่งข้อมูลอื่น
- แม่แบบ:Wiktionary inline
- วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Coups d'état
- John J. Chin, David B. Carter & Joseph G. Wright. ชุดข้อมูลของความพยายามรัฐประหารทั้งจากกองทัพและไม่ใช่จากกองทัพในทั่วโลกนับตั้งแต่ปี 1946
- Powell, Jonathan & Clayton Thyne. Global Instances of Coups from 1950-Present.