วิกิพีเดีย
เจ้าอริยวงษ์
เจ้าพระยาหลวงอริยวงษ์ หรือ เจ้าอริยวงษ์หวั่นท๊อกทรงเป็นเจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 52 และองค์ที่ 2 แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ ครองเมืองน่าน ระหว่างปี พ.ศ. 2297 - พ.ศ. 2311 และได้สละราชสมบัติเมืองน่านยกมอบให้แก่ เจ้านายอ้าย ผู้เป็นพระภาติยะสืบราชย์สมบัติเมืองต่อไป เมื่อปี พ.ศ. 2311
เจ้าพระยาหลวงอริยวงษ์ | |||||
---|---|---|---|---|---|
เจ้าพระยาหลวงน่าน | |||||
เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 52 แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ | |||||
ราชาภิเษก | 30 กันยายน พ.ศ. 2297 | ||||
ครองราชย์ | พ.ศ. 2297 - พ.ศ. 2311 | ||||
รัชกาล | 15 ปี | ||||
ก่อนหน้า | เจ้าพระยาหลวงติ๋นมหาวงษ์ | ||||
ถัดไป | เจ้าพระยานายอ้าย | ||||
พระชายา | แม่เจ้าเมืองเชียงใหม่อัครราชเทวี | ||||
ชายา | แม่เจ้าเมืองรามเทวี | ||||
พระราชบุตร | 9 พระองค์ | ||||
| |||||
ราชสกุล | ไชยวงศ์หวั่นท๊อก | ||||
ราชวงศ์ | ราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ | ||||
พระบิดา | เจ้าพระยาหลวงติ๋นมหาวงษ์ | ||||
พระมารดา | แม่เจ้าเมืองเชียงใหม่เทวี | ||||
ประสูติ | เมืองเชียงใหม่ | ||||
พิราลัย | 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2324 ณ กรุงธนบุรี |
พระประวัติ
เจ้าอริยวงษ์ เป็นพระโอรสในเจ้าพระยาหลวงติ๋นมหาวงษ์ ประสูติแต่แม่เจ้าเมืองเชียงใหม่ ครองราชในปี พ.ศ. 2297 สืบต่อจากพระบิดา เจ้าหลวงติ๋นมหาวงษ์ เป็นเจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 2 ในราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ มีอนุชา และขนิษฐา ร่วมแม่เจ้ามารดา 4 พระองค์
- เจ้าอริยวงษ์ ภายหลังได้เป็น เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 52
- เจ้ามัว
- เจ้านรินทร์
- เจ้านางเทพ
และได้สละราชสมบัติ ให้เจ้านายอ้าย ผู้เป็นพระนัดดา (หลาน) ให้ครองเมืองน่านสืบต่อไป ในวันอังคาร ที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2311 หรือ (เดือน 10 ลง 8 ค่ำ จ.ศ. 1130)
พระชายา พระโอรส/ธิดา
เจ้าอริยวงษ์ มีพระชายา 2 องค์ และพระโอรส 9 พระองค์
- ชายาที่ 1 แม่เจ้าเมืองเชียงใหม่อัครเทวี ประสูติพระโอรส 6 พระองค์ ดังนี้
- เจ้าหนานมหาวงษ์
- เจ้าจันทปโชต ภายหลังเป็น เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 56
- เจ้าน้อยวิธูร ภายหลังเป็น เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 55
- เจ้าเทพินทร์
- เจ้าน้อยตู๊ย
- เจ้ามหาวงษ์
- ชายาที่ 2 แม่เจ้าเมืองรามเทวี ประสูติพระโอรส 3 พระองค์ ดังนี้
- เจ้าขวา ภายหลังเป็น เจ้าพระยาจางวางขวา
- เจ้าซ้าย ภายหลังเป็น เจ้าพระยาจางวางซ้าย
- เจ้าสมณะ ภายหลังเป็น เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 58
กรณียกิจ
- พ.ศ. 2303 พระเจ้ามังลอกกษัตริย์พม่าได้ส่งอภัยคามินีเป็นแม่ทัพยกมาตีเมืองเชียงใหม่ และหัวเมืองอื่น ๆ เจ้าอริยวงศ์ เจ้าเมืองน่านต้องยอมอ่อนน้อมต่อพม่า เมื่อพม่าปราบปรามหัวเมืองล้านนาได้ราบคาบแล้ว จึงได้แต่งตั้งให้อภัยคามินีเป็นเจ้าเมืองเชียงใหม่
- พ.ศ. 2306 พระเจ้ามังระได้ครองราชย์เมืองอังวะ บรรดาท้าวพญาในหัวเมืองล้านนาได้กำลังสนับสนุน จากเมืองหลวงพระบางพากันแข็งเมือง พระเจ้ามังระให้เนเมียวสีหบดีเป็นแม่ทัพนำกำลังร่วมกับกองทัพของอภัยคามินี เจ้าเมืองเชียงใหม่ยกไปปราบปราม
- พ.ศ. 2310 พม่ายกกองทัพไปตีกรุงศรีอยุธยา ได้มอบหมายให้อภัยคามินีระดมไพร่พลจาก หัวเมืองล้านนาเข้าร่วมศึกครั้งนี้ด้วย เจ้าอริยวงศ์ได้มอบหมายให้ เจ้านายอ้ายผู้เป็นนัดดา(หลาน)คุมกำลังจากเมืองน่านไปสมทบกับกองทัพพม่าด้วย
- พ.ศ. 2311 ฮ่อยกกำลัง 90,000 คนไปตีเมืองอังวะ พระเจ้ามังระให้เจ้าอ้ายยกกำลังจากเมืองน่านไปช่วยรบจนฮ่อแตกกลับไป
อ้างอิง
- http://www.car.chula.ac.th/rarebook/book2/clra57_0149/mobile/index.html#p=153
- http://www.car.chula.ac.th/rarebook/book2/clra57_0149/mobile/index.html#p=147
- http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/K3551288/K3551288.html
- http://www.car.chula.ac.th/rarebook/book2/clra57_0149/mobile/index.html#p=147
- http://www.car.chula.ac.th/rarebook/book2/clra57_0149/mobile/index.html#p=158
- http://www.car.chula.ac.th/rarebook/book2/clra57_0149/mobile/index.html#p=153
- http://www.car.chula.ac.th/rarebook/book2/clra57_0149/mobile/index.html#p=156
- http://www.car.chula.ac.th/rarebook/book2/clra57_0149/mobile/index.html#p=147
- http://www.car.chula.ac.th/rarebook/book2/clra57_0149/mobile/index.html#p=151
- http://thaiheritage.net/nation/oldcity/oldcity.htm
ก่อนหน้า | เจ้าอริยวงษ์ | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
เจ้าหลวงติ๋นมหาวงษ์ | เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 52 (พ.ศ. 2297 - 2311) | เจ้าหลวงนายอ้าย |