กลยุทธ์หลี่ตายแทนถาว

กลยุทธ์หลี่ตายแทนถาว หรือ หลี่ไต้เถาเจียง (อังกฤษ: Sacrifice the plum tree to preserve the peach tree; จีน: 李代桃僵; พินอิน: Lǐ dài táo jiāng) เป็นหนึ่งในกลศึกสามก๊ก กลยุทธ์ที่มีความหมายถึงการใช้ประโยชน์จากสถานการณ์ที่เสียเปรียบในศึกสงคราม ซึ่งไม่เป็นผลดีแก่ตนเองและกองทัพ เกิดความเสียหายอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เพื่อที่จะแปรเปลี่ยนจากสถานการณ์ที่เป็นฝ่ายเสียเปรียบให้เป็นการได้เปรียบ จำต้องยินยอมเสีย "มืด" เพื่อที่จะได้ประโยชน์จาก "สว่าง" โดยที่มาของชื่อกลยุทธ์ มาจากกวีนิพนธ์ชื่อ “ไก่ขัน” ใน “ชุมนุมกวีนิพนธ์กู่เล่อฝู่” ที่กล่าวว่า ต้นถาวเกิดที่ปากบ่อ ต้นหลี่โตเคียงมา หนอนบ่อนไชต้นถาว หลี่ตายแทนถาว ต้นไม้ยังตายแทนกัน พี่น้องไฉนไยจึงลืม

กลยุทธ์หลี่ตายแทนถาว

ผู้วางกลศึก	โจโฉ
ผู้ต้องกลศึก	อองเฮา
ประเภท	กลยุทธ์เผชิญศึก
หลักการ	ยอมเสียส่วนน้อย เพื่อรักษาส่วนใหญ่
สถานที่	ลำหยง
ผลลัพธ์	โจโฉได้ขวัญและกำลังใจของทหารทั้งหมด
ด ค ก

การเสืยมืดเพื่อให้ได้ประโยชน์จากสว่าง หมายความถึงการจะได้ประโยชน์จากการเสียเปรียบในสถานการณ์ขับคัน จำต้องเสียสละส่วนหนึ่งส่วนใดของกองทัพหรือของตนเอง เสียค่าตอบแทนเพียงเล็กน้อยเพื่อเป็นการแลกเปลี่ยนกับชัยชนะในทุก ๆ ด้าน ตัวอย่างการนำเอากลยุทธ์หลี่ตายแทนถาวไปใช้ได้แก่โจโฉที่ยอมเสียหัวของอองเฮานายทหารชั้นผู้น้อย เพื่อแลกกับขวัญและกำลังของทหารทั้งกองทัพ

ตัวอย่างกลยุทธ์

เมื่อคราวที่โจโฉร่วมมือกับเล่าปี่ ลิโป้และซุนเซ็กในการจัดการปราบอ้วนสุดจนพ่ายแพ้ อ้วนสุดสู้ไม่ได้จึงหลบหนีไปยังลำหยง โจโฉทราบข่าวก็เตรียมกำลังทหารนำทัพไปตีลำหยงหวังกำจัดอ้วนสุดให้สิ้นซาก และมอบหมายให้เล่าปี่ ลิโป้และซุนเซ็กนำกำลังทหารไปตีโอบล้อมลำหยงทั้งสี่ด้าน เมื่อได้รับสัญญาณจากโจโฉให้นำทัพบุกเข้าโจมตีพร้อมกัน อ้วนสุดเห็นโจโฉนำทัพมายิ่งใหญ่ล้อมเมืองไว้ก็เกิดความหวาดกลัวและไม่อาจต้านทานทัพของโจโฉได้ จึงพาครอบครัวหลบหนีไปซ่อนที่ตำบลห้วยหนำโดยที่โจโฉไม่รู้ตัว

โจโฉล้อมลำหยงอยู่นานประมาณเดือนครึ่ง เสบียงอาหารเริ่มขาดแคลนทำให้ทหารเริ่มอดอยาก เกิดความระส่ำระสายในกองทัพ โจโฉจึงวางกลอุบายให้กำลังทหารและไพร่พลของตนมีใจฮึกเฮิมในการทำศึก ด้วยการยืมหัวของอองเฮา นายทหารที่มีหน้าที่รับผิดชอบในการแจกจ่ายข้าวในกองทัพ โจโฉจำใจสั่งประหารอองเฮาทั้งที่มิได้มีความผิด และประกาศในกองทัพว่าอองเฮามีโทษฐานฉ้อฉลข้าวภายในกองทัพและสั่งให้เบิกข้าวที่เหลืออยู่แจกจ่ายให้แก่ทหารจนหมด ทำให้ขวัญและกำลังใจของทหารเกิดความฮึกเฮิม กระตือรือร้นในการทำศึกและสามารถตียึดเอาเมืองลำหยงมาเป็นของตนได้สำเร็จ

ความตายของอองเฮา นายทหารชั้นผู้น้อยคนเดียวในกองทัพของโจโฉที่ถูกใช้เป็นกลอุบายในการดึงขวัญและกำลังใจของทหารกลับคืนมา เพื่อแลกกับความล่มสลายและแตกพ่ายของกองทัพ ตรงตามกลยุทธ์หลี่ตายแทนถาวที่โจโฉเลือกเสียสละส่วนหนึ่งของกองทัพเพื่อความอยู่รอดทั้งหมด และอีกครั้งที่โจโฉเลือกใช้กลยุทธ์หลี่ตายแทนถาวเพื่อเอาใจทหารในคราวนำทัพยึดเมืองลำหยงของอ้วนสุด เมื่อทราบข่าวอ้วนสุดที่หลบหนีไปห้วยหนำจึงคิดจะยกทัพตามไปตีให้สิ้นซาก แต่เมื่อโจโฉรู้ข่าวเตียวสิ้วที่คิดจะตีฮูโต๋จึงรีบนำกำลังทหารกลับฮูโต๋ทันที

ขณะนั้นอยู่ในช่วงฤดูข้าวสาลีออกรวงสุกเหลืองอร่าม โจโฉต้องการจะเอาใจราษฏรของตนจึงสั่งห้ามทหารทั้งหมดเหยียบย่ำข้าวสาลีแม้แต่ต้นเดียว หากผู้ใดฝ่าฝืนคำสั่งมีโทษประหารไม่เว้นแม้แต่แม่ทัพที่คุมกองทัพ ครั้งหนึ่งโจโฉขี่ม้าผ่านไร่สาลีของราษฏร มีนกบินตัดหน้าม้าที่โจโฉขี่ ทำให้ม้าตกใจวิ่งเตลิดเข้าไปเหยียบย่ำข้าวสาลีในไร่จนหักเสียหายเป็นจำนวนมาก โจโฉนึกถึงคำสั่งของตนเองที่กำหนดโทษประหารผู้ที่เหยียบย่ำข้าวสาลีของราษฎร ครั้นเห็นจะไม่ปฏิบัติตามคำสั่งตนก็เกรงจะไม่ได้รับการนับถือสืบต่อไป จึงวางกลอุบายชักกระบี่ออกจากฝักเพื่อเชือดคอตนเองตามคำที่ได้ลั่นวาจาไว้ แม่ทัพและทหารทั้งหลายจึงห้ามปรามไม่ให้โจโฉเชือดคอตนเอง โจโฉจึงตัดผมตนเองเป็นการลงโทษ แม่ทัพและทหารทั้งหมดจึงสรรเสริญโจโฉที่ตั้งตนเองอยู่ในสัตยธรรมตามคำที่ได้ลั่นวาจาไว้ กลยุทธ์หลี่ตายแทนถาวหรือหลี่ไต้เถาเจียงของโจโฉ ก็ประสบความสำเร็จในการที่โจโฉยอมเสียผมเพียงน้อยนิด แต่ได้ใจของแม่ทัพและทหารในกองทัพกลับคืนมาได้อย่างงดงาม

ดูเพิ่ม

• สามก๊ก
• ตำราพิชัยสงคราม
• ตำราพิชัยสงครามซุนวู

แหล่งข้อมูลอื่น

• 36 กลยุทธ์ :: หลี่ตายแทนถาว

อ้างอิง

1. หลี่ตายแทนถาว การจักต้องเสีย เสียมืดเพื่อประโยชน์สว่าง พระราชวังไทยสามก๊ก
2. กลยุทธ์เผชิญศึก กลยุทธ์ที่ 11 หลี่ตายแทนถาว
3. สละต้นไหนเพื่อรักษาต้นหม่อน, 36 กลยุทธ์ผู้นำ, หวางซวนหมิง ผู้แต่ง, อำนวยชัย ปฏิพัทธ์เผ่าพงศ์ ผู้แปล, พ.ศ. 2537, ISBN 974-602-172-9
4. หลี่ไต้เถาเจียง หลี่ตายแทนถาว, 36 กลยุทธ์ในสามก๊ก-อินไซด์สามก๊ก, กัญจน์ดามาศ โกพล, สำนักพิมพ์ดอกหญ้า, พ.ศ. 2550, หน้า 219, ISBN 978-974-690-595-4