การทำเครื่องหมายกางเขน

การทำเครื่องหมายกางเขน หรือที่ชาวคาทอลิกเรียกว่า การทำสำคัญมหากางเขน (อังกฤษ: Sign of the Cross; ละติน: Signum Crucis) เป็นรูปแบบการปฏิบัติอย่างหนึ่งของผู้นับถือศาสนาคริสต์ โดยมักมีการกล่าว "เดชะพระนาม พระบิดา และพระบุตร และพระจิต อาแมน" ประกอบด้วย การทำเช่นนี้เป็นการระลึกถึงการตรึงกางเขนของพระเยซู แบบดั้งเดิมทำจากขวาไปซ้าย ซึ่งใช้โดยสมาชิกคริสตจักรอีสเติร์นออร์โธด็อกซ์และคริสตจักรคาทอลิกตะวันออก ส่วนแบบใหม่ทำจากซ้ายไปขวาใช้โดยคริสตจักรคาทอลิก แองกลิคัน ลูเทอแรน และโอเรียนทัลออร์โธด็อกซ์ ธรรมเนียมปฏิบัตินี้สันนิษฐานว่าเริ่มมีมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 2 แล้ว

ขั้นตอนการทำเครื่องหมายกางเขนในแบบคาทอลิก

ความสำคัญ

เพราะว่าเวลาทำเครื่องหมายกางเขนจะต้องกล่าวเดชะพระนามฯ ด้วย การทำเช่นนี้จึงเป็นการแสดงความเชื่อถึงพระตรีเอกภาพว่าเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน

นอกจากนี้ยังมีความหมายอื่น ๆ หลายประการด้วยกัน คือ เป็นการแสดงว่าตัวผู้ทำนั้นถวายตัวแก่พระเยซู เป็นการวิงวอนขอพระหรรษทานจากพระเจ้า และใช้เป็นการอวยพรบุคคลก็ได้ นอกจากนี้เวลาชาวคริสต์รู้สึกว่าตนกำลังเผชิญหน้ากับ "การผจญของมาร" การทำเครื่องหมายกางเขนเป็นการเตือนสติแก่ตนและยืนยันถึงพระอานุภาพของพระเจ้าในการต่อสู้กับสิ่งชั่ว

ชาวคริสต์ทำเครื่องหมายนี้เมื่อร่วมสวดมนต์ ส่วนบาทหลวงเวลาประกอบพิธีมิสซาหรือพิธีอื่น ๆ ก็ทำเครื่องหมายนี้เช่นเดียวกัน

การทำเครื่องหมายกางเขนของนิกายออร์ทอดอกซ์

การทำเครื่องหมายกางเขนของชาวคริสเตียนออร์ทอดอกซ์เป็นการระลึกถึงการสิ้นพระชนม์ของพระเยซูเจ้า และพระตรีเอกภาพ โดยจะนำนิ้วมือของมือขวามาประจบกัน แล้วจะแนบนิ้วนาง และนิ้วก้อยให้ชิดกับฝ่ามือ

โดยจะทำจากขวาไปซ้าย เริ่มจากหน้าผาก, ท้อง และไหล่ข้างขวา และซ้าย ตามลำดับ พร้อมกล่าวว่า "ในพระนามพระบิดา และพระบุตร และพระจิตเจ้าผู้ทรงศักดิ์สิทธิ์ อาเมน" 

ความหมายของการทำเครื่องหมายกางเขนของนิกายออร์ทอดอกซ์

สามนิ้วแรก (นิ้วโป้ง, นิ้วชี้ และนิ้วกลาง) จะแสดงถึงความเชื่อต่อพระบิดา พระบุตร และพระจิตเจ้า และยังหมายถึงการเป็นหนึ่งเดียวของพระตรีเอกภาพอีกด้วย และสองนิ้วที่เหลือจะแสดงถึงธรรมชาติของพระเยซูคือพระเยซูเจ้าทรงมีความเป็นมนุษย์แท้ และพระเจ้าแท้

ในการทำสัญลักษณ์ไม้กางเขน จะใช้มือของแตะที่หน้าผาก, ท้อง (หรือบริเวณสะดือ), และไหล่ขวาซ้าย โดยความหมายของการแตะหน้าผาก คือการให้ศีลพรแห่งความศักดิ์สิทธิ์แก่จิตใจ ท้อง คือการให้ศีลพรแห่งความศักดิ์สิทธิ์แก่ประสาทสัมผัสภายใน หัวใหล่ด้านขวาซ้าย คือการให้ศีลพรแห่งความศักดิ์สิทธิ์แก่ความแข็งแรงของร่างกาย

อ้างอิง

1. ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, พิมพ์ครั้งที่ 3, ราชบัณฑิตยสถาน, 2552, หน้า 93
2. เครื่องหมายกางเขน คณะภคินีพระหฤทัยพระเยซูเจ้าแห่งกรุงเทพฯ
3. Why do Orthodox Christians "cross themselves" different than Roman Catholics? orthodox.net (อังกฤษ)
4. "Sign of the Cross". สารานุกรมคาทอลิก. New York: Robert Appleton Company. 1913.
5. Using the Sign of the Cross Saint James Episcopal Church (อังกฤษ)
6. Why do Lutherans make the sign of the cross? Evangelical Lutheran Church in America] (อังกฤษ)
7. พระบิดา พระบุตร และพระจิต เป็นพระเป็นเจ้าองค์เดียว kamsondeedee.com
8. หนังสือพระบัญญัติแห่งพระเจ้า, หน้า 55
9. หนังสือพระบัญญีติแห่งพระเจ้า, หน้า 55

แหล่งข้อมูลอื่น

• "Sign of the Cross". สารานุกรมคาทอลิก. New York: Robert Appleton Company. 1913.