จิตติ ติงศภัทิย์

ศาสตราจารย์พิเศษ จิตติ ติงศภัทิย์ (16 มีนาคม พ.ศ. 2451 – 3 มีนาคม พ.ศ. 2538) เป็นนักกฎหมายชาวไทย ดำรงตำแหน่งองคมนตรีตั้งแต่ปี 2527 ถึง 2538 และถึงแก่อสัญกรรมขณะดำรงตำแหน่ง

ศาสตราจารย์พิเศษ จิตติ ติงศภัทิย์ ป.จ., ม.ป.ช., ม.ว.ม., ภ.ป.ร.2
ประธานวุฒิสภา และ รองประธานรัฐสภา
ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2517 – พ.ศ. 2519
ก่อนหน้า	พันเอก นายวรการบัญชา (บุญเกิด สุตันตานนท์)
ถัดไป	พลอากาศเอก หะริน หงสกุล
องคมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 3 มีนาคม พ.ศ. 2527 – 3 มีนาคม พ.ศ. 2538
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	16 มีนาคม พ.ศ. 2451
เสียชีวิต	3 มีนาคม พ.ศ. 2538 (86 ปี)
คู่สมรส	คุณหญิงตลับ ติงศภัทิย์
ศาสนา	พุทธ

จิตติประสิทธิ์ประสาทวิชากฎหมายมาเป็นเวลานานจนได้รับยกย่องเป็นปรมาจารย์แห่งวงการกฎหมายไทย และได้รับการกล่าวขานว่า ตั้งมั่นอยู่ในความบริสุทธิ์ยุติธรรม

ประวัติ

จิตติเกิดที่อำเภอสัมพันธวงศ์ จังหวัดพระนคร บิดาชื่อ ทองจีน ติงศภัทิย์ มารดาชื่อละม้าย ติงศภัทิย์ มีน้องสาวชื่อ สำเนียง

บิดาของจิตติเสียชีวิตไปตั้งแต่จิตติอายุได้เพียง 4 ขวบ มารดาได้เริ่มสอนหนังสือให้ตั้งแต่ก่อนเข้าโรงเรียน จากนั้น ได้รับการศึกษาจากโรงเรียนครูเชย

การศึกษา

• พ.ศ. 2467 สอบไล่ได้มัธยมบริบูรณ์ (มัธยม 8) จากโรงเรียนมัธยมวัดปทุมคงคา
• พ.ศ. 2470 สำเร็จเนติบัณฑิตชั้นที่ 2 จากโรงเรียนกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม
• พ.ศ. 2485 สำเร็จนิติศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง
• พ.ศ. 2500 ท่านได้สำเร็จนิติศาสตรมหาบัณฑิต LL.M. (Magna Cum Laude) และกฎหมายเปรียบเทียบ MC.L. จากมหาวิทยาลัย Southern Methodist University, Dallas, Texas ประเทศสหรัฐอเมริกาโดยได้รับเกียรตินิยมและเกียรติประวัติ ว่าทำคะแนนเป็นอันดับหนึ่งของห้องและเป็นคะแนนที่สูงสุดนับแต่เปิดหลักสูตรนี้มา

ชีวิตครอบครัว

สมรสกับ คุณหญิงตลับ (โล่ห์สุวรรณ) ติงศภัทิย์ เภสัชศาสตร์บัณฑิตจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย บุตรีนายร้อยเอกหลวงมลายบรจักร (บุญมี โล่ห์สุวรรณ) และนางจรูญ มลายบรจักร (จรูญ โล่ห์สุวรรณ) เมื่อ วันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2489 มีบุตร-ธิดา เป็น ชาย 1 หญิง 5 คือ

1. จินตลา วิเศษกุล สมรสกับ มยูร วิเศษกุล มีบุตร 2 คน คือ ฟ้าใส วิเศษกุล และไปรยา วิเศษกุล
2. จาริต ติงศภัทิย์ สมรสกับ หม่อมราชวงศ์กัลยา จิตรพงศ์ มีบุตร 1 คน คือ รมณียา ติงศภัทิย์
3. จิตริยา ปิ่นทอง สมรสกับ เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง มีบุตร 1 คน คือ จารีย์ ปิ่นทอง
4. จาตุรี ติงศภัทิย์
5. จีรติ เมลกา สมรสกับ นายมาร์ค เมลกา
6. พิรุณา ติงศภัทิย์

การทำงาน

รับราชการเป็นพนักงานอัยการในกรมอัยการ กระทรวงมหาดไทย ตั้งแต่ พ.ศ. 2471 และได้โอนย้ายมารับราชการเป็นข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม ต่อมาใน พ.ศ. 2512 จึงลาออกจากราชการเพราะรับราชการนาน ในตำแหน่งผู้พิพากษาหัวหน้าคณะในศาลฎีกา และได้ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการสำนักงานกฎหมาย (ปัจจุบันคือฝ่ายกฎหมาย) ธนาคารแห่งประเทศไทย จนเกษียณอายุราชการที่ธนาคารแห่งประเทศไทย หลังจากนั้นได้ดำรงตำแหน่งสำคัญต่างๆ ดังนี้

• 2514–2517 คณบดีคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
• 2516 ได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ในปี พ.ศ. 2516
• 2517 ประธานวุฒิสภา
• 2520 ประธานคณะกรรมาธิการร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2521 (ชุดแรก)
• 2527 ได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ ให้เป็นองคมนตรี ตั้งแต่วันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2527 จนถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2538

หน้าที่ราชการพิเศษ

 

หนังสือจิตติ ติงศภัทิย์ แบบอย่างแห่งสามัญชน

1. ประธานคณะกรรมการร่างกฎหมาย กองที่ 6 สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา
2. ประธานคณะกรรมการเรื่องราวร้องทุกข์ กองที่ 2 สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา
3. กรรมการเนติบัณฑิตยสภา
4. กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิในคณะกรรมการข้าราชการพลเรือนในมหาวิทยาลัย
5. กรรมการในคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน
6. กรรมการส่งเสริมพาณิชย์นาวี กระทรวงคมนาคม
7. กรรมการพิเศษพิจารณาสนธิสัญญา กระทรวงการต่างประเทศ
8. กรรมการสภาวิจัยแห่งชาติ สาขานิติศาสตร์
9. ประธานคณะกรรมการบริหารสภาวิจัยแห่งชาติ
10. กรรมการประจำคณะ และกรรมการปริญญาโท คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
11. อาจารย์พิเศษที่คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช และวิชากฎหมายอาญาที่สำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภา
12. ที่ปรึกษากฎหมาย บรรษัทเงินทุนอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย
13. กรรมการในคณะกรรมการนิติศาสตร์สากล (International Commission of Jurists) โดยเป็นคนไทยคนแรกที่ได้รับเกียรตินี้ฯ

นอกจากนี้ ท่านยังได้รับการประกาศให้เป็น “นักกฎหมายดีเด่น” โดยสมาคมนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 2526 และนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2533 กลุ่มสาขานิติศาสตร์

ผลงานทางวิชาการ

• ตำรากฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยตั๋วเงิน
• ตำรากฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยบัญชีเดินสะพัด และตั๋วเงิน
• ตำรากฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยบุคคล
• ตำรากฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยประกันภัย
• คำอธิบายประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 2 มาตรา 354-452
• คำอธิบายประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 2 มาตรา 395-405, มาตรา 406-419 เรื่องจัดการงานนอกสั่งและลาภมิควรได้
• คำอธิบายประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 2 มาตรา 241-452 ร่วมกับ ยล ธีรกุล
• รวมหมายเหตุท้ายคำพิพากษาฎีกา กฎหมายลักษณะครอบครัวรวบรวมโดยไพโรจน์ กัมพูสิริ
• หลักกฎหมายแพ่งลักษณะหนี้ แต่งโดย จี๊ด เศรษฐบุตร แก้ไขเพิ่มเติมโดยจิตติ ติงศภัทิย์ และดาราพร ถิระวัฒน์
• ความรู้เบื้องต้นแห่งกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยยืม ฝากทรัพย์ แก้ไขเพิ่มเติมโดยจิตติ ติงศภัทิย์
• คำอธิบายประมวลกฎหมายอาญา ภาค 1
• คำอธิบายประมวลกฎหมายอาญา ภาค 2 ตอนที่ 1
• คำอธิบายประมวลกฎหมายอาญา ภาค 2 ตอนที่ 2 และภาค 3
• แนวคำบรรยายอาชญาวิทยาและทัณฑวิทยา ร่วมกับไชยเจริญ สันติศิริ
• หลักวิชาชีพนักกฎหมาย
• Credit and Security in Thailand : the Legal Problems of Development Finance, St.Lucia, New York. University of Queensland Press, 1974

ตำรากฎหมายดังกล่าวของศาสตราจารย์จิตติ ติงศภัทิย์ ยังคงใช้เป็นตำรามาตรฐานทางด้านกฎหมาย และได้รับการอ้างอิงเรื่อยมาในปัจจุบัน โดยเฉพาะตำรากฎหมายแพ่งและพาณิชย์และคำอธิบายประมวลกฎหมายอาญา ทั้งสามภาค

ทัศนคติในเชิงคุณธรรม

ศาสตราจารย์จิตติ ติงศภัทิย์ ได้เคยกล่าววลีอมตะไว้ว่า “ นักกฎหมายต้องมีความบริสุทธิ์ และมี ความยุติธรรมเป็นเป้าหมาย” ท่านเป็นผู้ริเริ่มการเรียนการสอนวิชาหลักวิชาชีพนักกฎหมาย ในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และในเรื่องการใช้หลักรัฐศาสตร์หรือนิติศาสตร์ในการปกครองบ้านเมืองและตัดสินคดีนั้น โดยท่านได้เคยกล่าวไว้ว่า “ก่อนที่จะออกกฎหมายผู้ตรากฎหมายต้องดูข้อ เท็จจริงแวดล้อมของสังคมซึ่งก็ต้องใช้หลักรัฐศาสตร์ในการพิจารณาเพื่อให้ กฎหมายเป็นกลไกที่มีประสิทธิภาพสามารถแก้ปัญหาของสังคมได้ แต่เมื่อกฎหมายมีผลใช้บังคับแล้วการวินิจฉัยตัดสินคดีก็ต้องใช้กฎหมายคือ ใช้หลักนิติศาสตร์เป็น justice under law จะมาใช้หลักรัฐศาสตร์ในการตัดสินคดีไม่ได้”

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2535 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2518 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2508 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2547 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 2 ทุติยดิเรกคุณาภรณ์ (ท.ภ.)
• พ.ศ. 2517 –   เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ)) สาขานิติศาสตร์
• พ.ศ. 2485 –   เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามอินโดจีน (ช.ร.)
• พ.ศ. 2497 –   เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
• พ.ศ. 2534 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 2 (ภ.ป.ร.2)

อ้างอิง

1. นิติสโมสร
2. พระบรมราชโองการ แต่งตั้งสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ
3. พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งองคมนตรี (นายจิตติ ติงศภัทิย์ หม่อมหลวงอัศนี ปราโมช)
4. เกียรติคุณประกาศ นักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ
5. คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
6. เนติบัณฑิตยสภา
7. สำนักพิมพ์วิญญูชน
8. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๑๐๙ ตอนที่ ๕๙ ฉบับพิเศษ หน้า ๑, ๕ พฤษภาคม ๒๕๓๕
9. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๙๒ ตอนที่ ๒๖๓ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๔๖, ๒๖ ธันวาคม ๒๕๑๘
10. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๘๒ ตอนที่ ๑๑๑ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๒๕, ๒๓ ธันวาคม ๒๕๐๘
11. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ให้แก่ผู้วายชนม์, เล่ม ๑๒๑ ตอนที่ ๒๒ ข หน้า ๖, ๒๔ พฤศจิกายน ๒๕๔๗
12. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา, เล่ม ๙๑ ตอนที่ ๔๙ ง หน้า ๗๐๐, ๑๙ มีนาคม ๒๕๑๗
13. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญช่วยราชการเขตภายใน, เล่ม ๖๐ ตอนที่ ๔๑ ง หน้า ๒๔๗๒, ๓ สิงหาคม ๒๔๘๖
14. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๗๑ ตอนที่ ๘๗ ง หน้า ๓๒๘, ๒๙ ธันวาคม ๒๔๙๗
15. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๑๐๘ ตอน ๑๖๖ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๒, ๒๐ กันยายน ๒๕๓๔

แหล่งข้อมูลอื่น

 

วิกิคำคมมีคำคมเกี่ยวกับ จิตติ ติงศภัทิย์

• พิพิธภัณฑ์ศาลไทย
• สยามลอว์
• กองทุน ศาสตราจารย์จิตติ ติงศภัทิย์

ก่อนหน้า		จิตติ ติงศภัทิย์		ถัดไป
ไม่มีวุฒิสภา สมัยต่อไป นายวรการบัญชา (บุญเกิด สุตันตานนท์)		ประธานวุฒิสภา (พ.ศ. 2517–2519)		ไม่มีวุฒิสภา สมัยต่อไป หะริน หงสกุล