ร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยสิทธิพื้นฐานของพลเมือง ค.ศ. 1689

ร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยสิทธิพื้นฐานของพลเมือง ค.ศ. 1689 (อังกฤษ: Bill of Rights 1689) หรือที่มีชื่อเต็มว่า “พระราชบัญญัติประกาศสิทธิและเสรีภาพของพสกนิกรและการสืบราชสันตติวงศ์” (อังกฤษ: An Act Declaring the Rights and Liberties of the Subject and Settling the Succession of the Crown) เป็นพระราชบัญญัติที่รัฐสภาแห่งอังกฤษประกาศใช้ในปี ค.ศ. 1689 ซึ่งถือกันว่าเป็นกฎหมายหนึ่งที่เป็นรากฐานของกฎหมายรัฐธรรมนูญของประเทศอังกฤษที่นอกเหนือไปจากมหากฎบัตร พระราชบัญญัติการสืบสันตติวงศ์ ค.ศ. 1701 และกฎหมายอื่น ๆ ที่ประกาศใช้มาโดยรัฐสภาแห่งอังกฤษ นอกจากนั้นพระราชบัญญัติสิทธิ ค.ศ. 1689 ก็ยังเป็นรากฐานของกฎหมายอันสำคัญหลายฉบับของบรรดาประเทศในเครือจักรภพอีกด้วย เช่น พระราชบัญญัติว่าด้วยการประกาศสิทธิ ค.ศ. 1689 (Claim of Right Act 1689) ของประเทศนิวซีแลนด์และประเทศแคนาดา

พระราชบัญญัติสิทธิ พ.ศ. 2232

สาระสำคัญของร่างพระราชบัญญัติดังกล่าวเป็นการรับรองสิทธิพื้นฐานของประชาชนของราชอาณาจักร สิทธิดังกล่าวก็ยังถือปฏิบัติอยู่จนกระทั่งทุกวันนี้และไม่แต่จะมีผลต่อพสกนิกรชาวอังกฤษเท่านั้นแต่ยังต่อพสกนิกรภายใต้อาณาจักรที่อยู่ภายในร่มเครือจักรภพด้วย โดยให้การรับรองพสกนิกรแห่งประเทศอังกฤษให้มีสิทธิที่จะทูลเกล้าฯ ถวายฎีกาต่อพระมหากษัตริย์ และมีสิทธิที่จะชักอาวุธเพื่อป้องกันตนเอง นอกจากนี้ ยังบัญญัติไว้อีกว่าพระราชกิจของพระมหากษัตริย์ในอันที่เกี่ยวข้องกับราชการบ้านเมืองต้องได้รับอนุมัติจากรัฐสภาแห่งอังกฤษก่อนจึงจะมีผลบริบูรณ์

ที่มา

ระหว่างการปฏิวัติอันรุ่งโรจน์ เจ้าชายวิลเลียมแห่งออเรนจ์จากประเทศเนเธอร์แลนด์ทรงได้รับการอัญเชิญจากขุนนางอังกฤษให้เข้ามารุกรานราชอาณาจักร พระองค์เสด็จขึ้นฝั่งอังกฤษเมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายน ค.ศ. 1688 พระเจ้าเจมส์ที่ 2 ทรงพยายามต่อต้านแต่ไม่เป็นผล และในที่สุดพระองค์ก็ต้องเสด็จลี้ภัยออกไปจากพระราชวังเมื่อวันที่ 23 ธันวาคม ค.ศ. 1688 รัชกาลพระเจ้าเจมส์ที่ 2 จึงสิ้นสุดลงแต่เพียงเท่านั้น

เจ้าชายวิลเลียมแห่งออเรนจ์ และเจ้าหญิงแมรีแห่งอังกฤษ ทรงปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์แห่งอังกฤษรัชกาลใหม่โดยทรงปกครองร่วมกัน

ทั้งนี้ ก่อนที่ทั้งสองพระองค์จะเสด็จขึ้นทรงราชย์ รัฐสภาแห่งอังกฤษได้นำร่างพระราชบัญญัติสิทธิฉบับนี้มาทูลเกล้าฯ ถวายเพื่อทรงพระราชวิจารณ์ ทรงเห็นพ้องด้วยและพระราชทานพระราชานุมัติให้ประกาศใช้ได้ รัฐสภาจึงลงมติเห็นชอบด้วยในอันที่จะให้ทั้งสองพระองค์เสด็จขึ้นทรงราชย์

อนึ่ง ในปีเดียวกัน รัฐสภาแห่งสกอตแลนด์ก็ได้ประกาศใช้พระราชบัญญัติว่าด้วยการประกาศสิทธิ ค.ศ. 1689 เมื่อวันที่ 11 เมษายน ค.ศ. 1689 พระราชบัญญัตินี้มีเนื้อหาสาระใกล้เคียงกับพระราชบัญญัติสิทธิ ค.ศ. 1689 ของอังกฤษดังกล่าว โดยความตอนหนึ่งว่า ให้เจ้าชายวิลเลียมแห่งออเรนจ์และเจ้าหญิงแมรีแห่งอังกฤษเป็นพระมหากษัตริย์แห่งสกอตแลนด์ด้วย

อ้างอิง

1. ราชบัณฑิตยสถาน, สารานุกรมประเทศในทวีปยุโรป ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, ราชบัณฑิตยสถาน, 2550, หน้า 251

ดูเพิ่ม

• มหากฎบัตร
• รัฐบัญญัติสิทธิแห่งสหรัฐอเมริกา

แหล่งข้อมูลอื่น

• ร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยสิทธิพื้นฐานของพลเมือง ค.ศ. 1689 - ฉบับเต็ม
• ราชกิจจานุเบกษาแห่งอังกฤษ - พระราชบัญญัติฯ ฉบับเต็ม
• พระราชบัญญัติสิทธิ ค.ศ. 1689 (จากฐานข้อมูลของกฎหมายแห่งสหราชอาณาจักร)