พระวัชรปาณีโพธิสัตว์

พระวัชรปาณีโพธิสัตว์ หมายถึงพระโพธิสัตว์ผู้ถือสายฟ้า หลักฐานฝ่ายบาลีถือว่าเป็นยักษ์ที่คอยคุ้มครองพระพุทธเจ้า ส่วนทางมหายานถือว่าเป็นพระโพธิสัตว์ชั้นสูงองค์หนึ่ง มักปรากฏคู่กับพระมัญชุศรีโพธิสัตว์และพระปัทมปาณิโพธิสัตว์

พระวัชรปาณีโพธิสัตว์
ชื่อในภาษาต่าง ๆ
สันสกฤต	वज्रपाणि Vajrapāṇi
จีน	金剛手菩薩 (พินอิน: Jīngāngshǒu púsà)
ทิเบต	ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེ་
เกาหลี	금강수보살
ข้อมูลจำเพาะ
ได้รับการนับถือใน	มหายาน, วัชรยาน
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

ความเชื่อเกี่ยวกับพระวัชรปาณิอาจวิวัฒนาการมาจากพระอินทร์ในศาสนาพราหมณ์ที่ถือสายฟ้าเช่นกัน และอาจจะพัฒนามาจากความเชื่อเกี่ยวกับพระมหาสถามปราปต์โพธิสัตว์ ชาวพุทธมหายานถือว่าท่านเป็นพระโพธิสัตว์ที่คุ้มครองนาคที่ควบคุมเมฆฝน และนิยมสร้างรูปของท่านไว้ที่ประตูทางเข้าวัดเพื่อขับไล่ความชั่วร้ายพระวัชรปาณีมีชื่อจีนว่ากิมกังผ่อสัก จัดอยู่ในกลุ่มเจ็ดพระมหาโพธิสัตว์ตามความเชื่อของชาวจีน แต่มีความสำคัญน้อยกว่าพระอวโลกิเตศวรและพระกษิติครรภ์โพธิสัตว์ประมาณ​มากมาย

ชื่อในภาษาต่าง ๆ

• ภาษาสันสกฤต: Vajrapāṇinā bodhisattvena mahāsattvena, vajra-sattva
• ภาษาทิเบต: Lag na Rdo rje (Chana Dorji)
• ภาษามองโกเลีย: Очирваань (Ochirvaani)และ Базарваань (Bazarvaani)
• ภาษาจีนกลาง: 金剛手菩薩 (: Jīngāng shǒu púsà); 和夷羅洹閱叉 (Héyíluóhuányuèchā) หรือ 跋闍羅波膩 (Báshéluóbōnì)
• ภาษาญี่ปุ่น: Kongō shu bosatsu (金剛手菩薩); Shukongōshin (執金剛神); Bajarahaji (跋闍羅波膩) หรือ Wairaoneisa (和夷羅洹閱叉)
• ภาษาเกาหลี 금강수보살 Geumgang su bosal; Hoà di la hoàn duyệt xoa; 발사라파니 Balsarapani หรือ 화이라원열차 Hwairawonyeolcha
• ภาษาเวียดนาม: Kim cương thủ bồ tát หรือ Bạt xà la ba nị

รูปแบบต่างๆของพระวัชรปาณี

• อาจารยวัชรปาณี มือขวาถือวัชระ มือซ้ายถือบ่วง ทรงเครื่องแบบธรรมบาล ล้อมรอบด้วยเปลวไฟ ยืนทิ้งน้ำหนักที่ขาขวา
• นีลามพรวัชรปาณี มือขวาถือวัชระ มือซ้ายถือกระดิ่งในระดับตัก ทรงเครื่องแบบธรรมบาล ยืนทิ้งน้ำหนักที่ขาขวาบนร่างมนุษย์
• จัณฑวัชรปาณี มือขวาถือวัชระ มือซ้ายทำปางกรณะ ยืนทิ้งน้ำหนักที่เท้าขวา
• ภูตฑามรวัชรปาณี มีเศียรเดียว 4 กร สองกรหน้าทำปางภูตฑามรมุทรา สองกรหลังถือวัชระ มือซ้ายทำปางดรรชนีมุทรา สวมมงกุฏทำด้วยกะโหลกมนุษย์ ยืนทิ้งน้ำหนักบนเท้าขวาบนร่างของงู
• มหาจักรวัชรปาณี มีสามเศียร หกหรือแปดกร ถือวัชระและงู ทรงเครื่องแบบธรรมบาล
• อจลวัชรปาณี มีสี่เศียรสี่กร สี่เท้า ถือถ้วยกะโหลก วัชระและบ่วง ทรงเครื่องแบบธรรมบาล ล้อมรอบด้วยเปลวไฟ ยืนเหยียบบนร่างอสูร

ระเบียงภาพ

•  

  พระวัชรปาณีโพธิสัตว์ ศิลปะทิเบต

•  

  พระวัชรปาณีโพธิสัตว์ ศิลปะอินเดีย

•  

  พระวัชรปาณีโพธิสัตว์ พุทธศิลป์ธิเบต

•  

  พระวัชรปาณีกับพระสงฆ์ ศิลปคันธาระ รูปลักษณ์ของพระวัชรปาณีสมัยนี้เป็นรูปเหมือนเฮอร์คิวลิสถือค้อน

•  

  พระวัชรปาณี (ขวา) ในฐานะผู้คุ้มกันพระพุทธเจ้า (ซ้าย) ศิลปคันธาระราวพุทธศตวรรษที่ 7 ที่พิพิธภัณฑ์บริติชมิวเซียม

•  

  ชูคงโงชิง (พระวัชรปาณี) ศิลปะญี่ปุ่นยุคเฮอัง, วัดโทได, นะระ, ญี่ปุ่น

อ้างอิง

1. From the Digital Dictionary of Buddhism
2. ผาสุข อินทราวุธ. พุทธปฏิมาฝ่ายมหายาน. กทม. โรงพิมพ์อักษรสมัย. 2543. หน้า 123 - 124

• สุมาลี มหณรงค์ชัย. พระชินพุทธะทั้งห้า. กทม. : ศูนย์ไทยธิเบต, 2545.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Images of Shukongōshin in Japan
• The Bodhisattva and Spiritual Emanation of Aksobhya - from Buddhanature.com
• Vajrapani Mantra and Origins