พัว อนุรักษ์ราชมณเฑียร

ท่านผู้หญิงพัว อนุรักษ์ราชมณเฑียร (28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441 – 20 ธันวาคม พ.ศ. 2529) เป็นพระเชษฐภคินีร่วมพระบิดาในสมเด็จพระนางเจ้าอินทรศักดิศจี พระวรราชชายา ในรัชกาลที่ 6 และเป็นมารดาของขวัญแก้ว วัชโรทัย อดีตรองเลขาธิการพระราชวัง และแก้วขวัญ วัชโรทัย อดีตเลขาธิการพระราชวัง

ท่านผู้หญิง พัว อนุรักษ์ราชมณเฑียร ท.จ.ว.
เกิด	28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441
เสียชีวิต	20 ธันวาคม พ.ศ. 2529 (88 ปี) โรงพยาบาลศิริราช กรุงเทพมหานคร
คู่สมรส	พระยาอนุรักษ์ราชมณเฑียร (ก๊าด วัชโรทัย)
บุตร	3 คน
บิดามารดา	เจ้าพระยาสุธรรมมนตรี (ปลื้ม สุจริตกุล) เง็ก สุจริตกุล

ประวัติ

ท่านผู้หญิงพัวเป็นธิดาของเจ้าพระยาสุธรรมมนตรี (ปลื้ม สุจริตกุล) กับเง็ก สุจริตกุล เกิดที่บ้านฝั่งธนบุรี ตรงข้ามวัดปากน้ำ ตำบลปากคลองด่าน (ปัจจุบันคือ แขวงปากคลองภาษีเจริญ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร) ด้วยมารดาเลี้ยงบุตรยาก ให้กำเนิดบุตรมาหลายคนแต่เสียชีวิตหมด หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา ญาติผู้ใหญ่ฝ่ายบิดาทราบความก็ขอไปเลี้ยงเป็นบุตรบุญธรรม แล้วก็ถูกส่งตัวไปเข้ารับการอบรมในพระบรมมหาราชวัง อยู่ในความปกครองดูแลของท้าววนิดาพิจาริณี (เจ้าจอมเพิ่ม ในรัชกาลที่ 5) ผู้มีศักดิ์เป็นอา ตั้งแต่อายุได้ 2-3 ขวบ อาศัยเคล็ดโบราณคือลอดใต้ท้องช้างเพื่อให้เลี้ยงง่าย อาพาเธอขึ้นเฝ้าเจ้านายบนพระที่นั่งเทพดนัยบ่อย ๆ และได้มีโอกาสเฝ้าสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ (ต่อมาคือพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว) ได้รับพระราชทานชื่อว่า “พัวพันเพิ่ม“ ต่อมาใช้คำหน้าเพียงคำเดียวว่า “พัว” ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

การศึกษา

พออายุถึงกำหนดที่จะเรียนหนังสือได้ พัวก็เข้ารับการศึกษาครั้งแรกกับทองสุก วิวัฒนานนท์ ซึ่งพำนักอยู่แถวเต๊งใกล้ ๆ กัน พออายุครบ 6 ขวบ ผู้ใหญ่ก็จัดให้ไว้จุกและทำพิธีโกนจุกเมื่อมีอายุเพียง 9 ขวบ จากนั้นเข้าศึกษาที่โรงเรียนราชินี จบการศึกษามัธยมปีที่ 6 เมื่อปี พ.ศ. 2460 แล้วศึกษาวิชาพยาบาลที่โรงพยาบาลศิริราช ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2461-2464 เมื่อจบแล้วได้รับการบรรจุเป็นพยาบาลในแผนกโอสถกรรม รับเงินเดือน ๆ ละ 25 บาท จากนั้นเดินทางไปศึกษาและฝึกงานที่โรงพยาบาลควีนแมรี ที่ย่านแฮมป์สเตด กับศึกษาวิชาครูพยาบาลที่วิทยาลัยแบทเทอร์ซีโปลีเทคนิค ประเทศอังกฤษ

การทำงาน

เธอได้รับพระราชทานให้เป็นพยาบาลประจำพระองค์ของสมเด็จพระราชปิตุจฉา เจ้าฟ้าวไลยอลงกรณ์ กรมหลวงเพชรบุรีราชสิรินธร ติดตามเสด็จไปทรงรักษาพระองค์ในปี พ.ศ. 2479 ต่อมามีโอกาสไปรอบโลกกับเพื่อน ๆ ในปี พ.ศ. 2507 กับได้เดินทางไปสหรัฐและอังกฤษกับหลาน ๆ อีกครั้งในปี พ.ศ. 2515

ท่านผู้หญิงพัวเคยเป็นอนามัย เคยสอนที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ 5 ปี สอนวิชามาตเวชวิทยา ที่โรงเรียนการเรือน (ปัจจุบันคือวิทยาลัยครูสวนดุสิต) เคยเป็นอาจารย์สอนวิชาพิเศษที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ โรงพยาบาลวชิระ โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า และโรงพยาบาลตำรวจ

อีกทั้งยังได้รับพระกรุณาธิคุณโปรดให้เป็นนางสนองพระโอษฐ์ ในปี พ.ศ. 2493 และได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ เมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2519 ได้รับพระราชทานเลื่อนยศชั้นสูงขึ้นตามลำดับ นับแต่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จตุตถจุลจอมเกล้า จากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อปี พ.ศ. 2470

ชีวิตครอบครัว

ท่านผู้หญิงพัว อนุรักษ์ราชมณเฑียร ได้รับพระมหากรุณาประกอบพิธีสมรสพระราชทานกับพระยาอนุรักษ์ราชมณเฑียร (ก๊าด วัชโรทัย) เมื่อดำรงตำแหน่งเป็นพระยาประชุมมงคลการ เมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2470 มีบุตรชายฝาแฝด ได้รับพระราชทานนามจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทั้งสองคน คือแก้วขวัญ วัชโรทัยกับขวัญแก้ว วัชโรทัย และมีธิดาอีกหนึ่งคนได้รับพระราชทานนามจากสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า คือเฉลิมพร วัชโรทัย

อนิจกรรม

ท่านผู้หญิงพัว อนุรักษ์ราชมณเฑียร ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 20 ธันวาคม พ.ศ. 2529 สิริอายุ 88 ปี โดยเวลา 16.55 นาฬิกา ของวันที่ 27 ธันวาคม ปีเดียวกัน พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จพระราชดำเนินพร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว (ขณะดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร) สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี และนาวาอากาศเอกวีระยุทธ ดิษยะศริน ไปในการพระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2519 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายใน)

อ้างอิง

1. ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวในพระราชสำนัก วันเสาร์ที่ ๒๗ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๒๙ เล่ม 104 ตอนที่ 1 หน้า 68-69 วันที่ 1 มกราคม 2530
2. หนังสือที่ระลึกงานพระราชทานเพลิงศพ ท่านผู้หญิงพัว อนุรักษ์ราชมณเฑียร
3. "แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้าฝ่ายหน้าและฝ่ายใน ประจำปี 2519" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 93 (80 ง): 1354. 1 มิถุนายน 2519. Check date values in: |date= (help)