ละครโทรทัศน์ญี่ปุ่น

ละครโทรทัศน์ญี่ปุ่น (ญี่ปุ่น: テレビドラマ; โรมาจิ: Terebi Dorama) ในประเทศญี่ปุ่นมักเรียก โดรามะ (ญี่ปุ่น: ドラマ; โรมาจิ: Dorama) หรือที่นิยมเรียกในประเทศไทยว่า ซีรีส์ญี่ปุ่น คือละครโทรทัศน์ในภาษาญี่ปุ่นหรือผลิตในประเทศญี่ปุ่นที่ออกอากาศอย่างเป็นประจำทางสถานีโทรทัศน์รายใหญ่ เช่น เอ็นเอชเค ทีวีอาซาฮิ นิปปอนทีวี ทีบีเอสทีวี และ ฟูจิทีวี เป็นต้น ละครโทรทัศน์ญี่ปุ่นส่วนใหญ่จะผลิตไม่เกิน 15 ตอนและจะมีเพียงแค่ 1 ฤดูกาล บางเรื่องอาจมีการนำมังงะหรือนวนิยายมาดัดแปลงเป็นละครโทรทัศน์ อีกทั้งเนื้อเรื่องจะให้ความสำคัญไปทางการแก้ปัญหาในที่ทำงาน ครอบครัว โรงเรียน หรือความรักของตัวละครหลักเป็นสำคัญ ละครโทรทัศน์ญี่ปุ่นที่มีแก่นเรื่องเป็นรักสามเส้ามักจะมีผู้ชมหลักเป็นแม่บ้านหรือหากมีตัวละครเป็นคนหนุ่มสาวก็จะมีผู้ชมหลักเป็นคนหนุ่มสาว แต่ในทางกลับกันตัวละครหลักที่เป็นม้ายหรือถูกหย่าจะพบเห็นได้ยาก

ประวัติ

 

ฮารูเบะ อิมะ ผู้ประพันธ์บทละครโทรทัศน์เรื่องแรกในญี่ปุ่น ยูเงมาเอะ

ละครโทรทัศน์ญี่ปุ่นเรื่องแรกที่มีการบันทึกไว้คือ ยูเงมาเอะ (ญี่ปุ่น: 夕餉前; โรมาจิ: Yūgemae) ของสถานีโทรทัศน์เอ็นเอชเคที่ออกอากาศในเดือนเมษายน ปี ค.ศ. 1940 มีความยาวเพียงประมาณ 12 นาทีเนื่องด้วยกล้องบันทึกภาพที่มีความไวแสงต่ำมากทำให้นักแสดงต้องถ่ายทำภายใต้ความร้อนจากแสงไฟจำนวนมาก ประกอบกับห้วงเวลาการออกอากาศที่จำกัด ณ ขณะนั้น ทำให้มีความยาวที่สั้น ประพันธ์บทโดยฮารูเบะ อิมะ เป็นเรื่องราวง่าย ๆ ของลูกชายและลูกสาวทั้งสองที่กำลังเฝ้ารอแม่ของพวกเขากลับมารับประทานอาหารเย็นด้วยกัน หลังการออกอากาศจบลง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสื่อสาร มาซาโนริ คัตสึ ได้โทรศัพท์ไปยังห้องส่งของสถานีโทรทัศน์เพื่อสั่งให้ออกอากาศซ้ำอีกครั้ง กล่าวกันว่ายูเงมาเอะเป็นต้นแบบของละครโทรทัศน์ครอบครัวสมัยใหม่ในปัจจุบัน

ในปี 1961 สถานีโทรทัศน์เอ็นเอชเคได้ริเริ่มการออกอากาศละครโทรทัศน์ในช่วงเช้าตั้งแต่เวลา 8:00 น. ถึง 8:15 น. ของวันจันทร์จนถึงวันศุกร์ตลอดทั้งปีและมีนักแสดงนำเป็นผู้หญิง โดยรูปแบบของละครโทรทัศน์และการออกอากาศดังกล่าวถูกเรียกว่า อาซาโดระ ในช่วงต้นของการผลิตละครโทรทัศน์รูปแบบดังกล่าว ผู้ผลิตได้นำนวนิยายโดยนักเขียนชื่อดังมาถ่ายทำ เช่น อากัตสึกิ (ญี่ปุ่น: あかつき; โรมาจิ: Akatsuki) ที่ดัดแปลงมาจากนวนิยายโดย ซาเนอัตสึ มูชาโนโกจิ ออกอากาศในปี 1963 เป็นเรื่องราวของศาสตราจารย์มหาวิทยาลัยที่ผันตัวเป็นจิตรกร หรือนวนิยายของยาซูนาริ คาวาบาตะ ที่ถูกดัดแปลงเป็นอาซาโดระและออกอากาศในปี 1965 เรื่อง ทามายูระ (ญี่ปุ่น: たまゆら; โรมาจิ: Tamayura) ทั้งนี้ อาซาโดระในปี 1983 สงครามชีวิตโอชิน (ญี่ปุ่น: おしん; โรมาจิ: Oshin) เป็นละครโทรทัศน์ญี่ปุ่นที่สามารถทำเรตติงเฉลี่ยได้สูงถึง 62.9% ซึ่งสูงที่สุดในประวัติศาสตร์วงการละครโทรทัศน์ญี่ปุ่นและในบรรดาลอาซาโดระทั้งหมด สงครามชีวิตโอชิน ถูกซื้อลิขสิทธิ์และออกอากาศในต่างประเทศอีก 60 ประเทศและเกิดคำศัพท์ที่ใช้เรียกอาซาโดระนี้ใหม่ขึ้นมาคือ "โอซินโดรม" หรือ "โอชินโดรม" ส่วนในประเทศไทย บีบีซีรายงานว่าประชุมคณะรัฐมนตรีถูกเลื่อนออกไปเพื่อไม่ให้ชนกับห้วงเวลาออกอากาศของสงครามชีวิตโอชิน และยอดขายหนังสือพิมพ์ไทยก็เพิ่มขึ้นอย่างเห็นได้ชัดเมื่อเริ่มมีการเขียนเรื่องย่อของแต่ละตอนรายสัปดาห์ นอกจากนี้ยังมีผู้ชมบางส่วนที่ได้ไปเยี่ยมชมสถานที่ถ่ายทำของอาซาโดระนั้น ๆ โดยเจ้าหน้าที่รัฐท้องถิ่นก็ได้มีการจัดจำหน่ายของฝากที่เกี่ยวข้องกับละครโทรทัศน์ จึงถือได้ว่าอาซาโดระเป็นตัวกระตุ้นการท่องเที่ยวส่วนท้องถิ่นด้วยเช่นกัน

ในปี 1963 นั้นการถ่ายทำละครโทรทัศน์เป็นไปได้ยากเนื่องจากข้อตกลงห้าบริษัท [en] (ญี่ปุ่น: 五社協定; โรมาจิ: Gosha Kyōtei) ที่ห้ามบริษัทผู้ผลิตละครโทรทัศน์ว่าจ้างนักแสดงของบริษัททั้ง 5 ไปทำการแสดงให้ แต่ก็สามารถก้าวข้ามผ่านอุปสรรคนั้นได้จนเกิดรูปแบบละครโทรทัศน์แนวย้อนยุค ใหม่ที่เรียกละครไทกะ (ญี่ปุ่น: 大河ドラマ; โรมาจิ: Taiga Dorama) ริเริ่มโดยสถานีโทรทัศน์เอ็นเอชเค โดยละครไทกะนั้นจะออกอากาศตลอดทั้งปีจึงมีผลต่อเศรษฐกิจในอุตสาหกรรมบันเทิงของญี่ปุ่นเป็นอย่างมาก โดยนักแสดงที่ได้รับบทบาทในละครไทกะมักจะเป็นผู้ที่มีความสามารถสูง แต่ในปัจจุบันมีบางส่วนให้ความเห็นว่าผู้ผลิตมักเลือกนักแสดงที่เป็นที่นิยมเสียมากกว่าเพื่อเรียกเรตติง นอกจากนี้ตั้งแต่ปี 2000 เป็นต้นมา เรตติงของละครไทกะที่ในอดีตสามารถทำได้มากกว่า 20% ได้ค่อย ๆ เริ่มทดถอยลงอย่างต่อเนื่อง

ละครสมัยนิยม

 

มิตะ แม่บ้านพันธุ์แปลก
ละครโทรทัศน์ญี่ปุ่นในปี 2012 ทำเรตติงตอนสุดท้ายได้ 40.0%

 

เฉือนคมนายธนาคาร
ละครโทรทัศน์ญี่ปุ่นในปี 2013 ทำเรตติงตอนสุดท้ายได้ 42.2%

ในช่วงปี 1990 ซึ่งตรงกับเศรษฐกิจฟองสบู่ ได้เกิดคำศัพท์ใหม่ขึ้นมาในแวดวงละครโทรทัศน์ญี่ปุ่นคือ "ละครสมัยนิยม" (ญี่ปุ่น: トレンディドラマ; อังกฤษ: Trendy Drama) ที่นักประพันธ์บทละครโทรทัศน์หันมาเริ่มเขียนเนื้อเรื่องในอาชีพการงานที่มีความตึงเครียดหรือเรื่องราวใกล้ตัวของผู้ชมมากกว่าการยังคงเขียนบทละครโทรทัศน์แนวความรัก (ญี่ปุ่น: 恋愛ゲ; โรมาจิ: Re'nai) และเลือกนักแสดงที่เป็นไอดอลหรือกำลังได้รับความนิยมอยู่มานำแสดง ซึ่งผลตอบรับที่ได้กลับดีกว่าที่ผู้ผลิตคาดหวังไว้เนื่องจากผู้ชมรู้สึกเหมือนว่าตนเองกำลังประสบพบเจอกับสภาพแวดล้อมเดียวกัน นอกจากนี้ยังสามารถรับแรงบันดาลใจในการทำงานหรือใช้ชีวิตต่อไปได้อีกด้วย เช่น กู๊ดลัก!! (ญี่ปุ่น: グッドラック！！; อังกฤษ: Good Luck!!) ที่เป็นเนื้อเรื่องเกี่ยวกับนักบินของสายการบินแห่งหนึ่ง โดยในตอนแรกของการออกอากาศสามารถทำเรตติงได้ถึง 31.6% ซึ่งเป็นการการันตีถึงความนิยมของละครโทรทัศน์เรื่องนี้ อีกทั้งหลังการออกอากาศจบลง ก็มีผู้ชมส่วนหนึ่งที่เริ่มสนใจและสมัครเข้าทำงานในอาชีพธุรกิจการบินมากยิ่งขึ้น มิตะ แม่บ้านพันธุ์แปลก (ญี่ปุ่น: 家政婦のミタ; โรมาจิ: Kaseifu no Mita) ที่มีตัวละครหลักเป็นแม่บ้านชื่อมิตะ ผู้มีอดีตอันโหดร้ายและขมขื่น ซึ่งผู้ประพันธ์บทละครโทรทัศน์ตั้งใจที่จะให้เธอมีเรื่องราวเช่นนั้นเพื่อให้กำลังใจผู้ชมชาวญี่ปุ่นจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในโทโฮกุ ปี 2011 หรือ อดีตนายธนาคารในละครโทรทัศน์เรื่องเฉือนคมนายธนาคาร (ญี่ปุ่น: 半沢直樹; โรมาจิ: Hanzawa Naoki) ที่สามารถเข้าถึงมนุษย์เงินเดือนได้มากเพราะมีการสื่อให้เห็นถึงความอยุติธรรมในองค์กรที่พนักงานบริษัทไม่สามารถพูดออกมาได้อย่างตรงไปตรงมา

ในช่วงปลายปี 2020 หลังจากที่สถานีโทรทัศน์ทีวีอาซาฮิได้เข้าไปเป็นพันธมิตรทางธุรกิจกับจีเอ็มเอ็ม ทีวีของประเทศไทย โดยมีจุดมุ่งหมายในการส่งเสริมสื่อความบันเทิงและการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมของทั้งสองประเทศ จึงเริ่มมีกระแสละครโทรทัศน์ที่มีแก่นเรื่องเป็นความรักของตัวละครชายและชายด้วยกันที่มักเรียกในประเทศญี่ปุ่นว่า บีแอลโดรามะ (ญี่ปุ่น: BLドラマ; Boy's Love Drama) โดยเฉพาะอย่างยิ่งการมาถึงของละครโทรทัศน์ไทยที่สามารถเรียกความสนใจผู้ชมชาวญี่ปุ่นได้ในเรื่อง เพราะเราคู่กัน (อังกฤษ: 2gether) จึงเกิดความนิยมละครโทรทัศน์ในลักษณะเดียวกันต่อ ๆ กันไป เช่น ยางลบสื่อรัก (ญี่ปุ่น: 消えた初恋; โรมาจิ: Kieta Hatsukoi; อังกฤษ: My Love Mix-Up!) ของสถานีโทรทัศน์ทีวีอาซาฮิ ที่มีความแตกต่างจากละครโทรทัศน์ความรักของตัวละครชายและชายเรื่องก่อน ๆ เช่น รักใหม่... หัวใจจะวาย (ญี่ปุ่น: おっさんずラブ; โรมาจิ: Ossan Zurabu; อังกฤษ: Ossan's Love) หรือ เชอร์รีเมจิก ถ้า 30 ยังซิง! จะมีพลังวิเศษ (ญี่ปุ่น: チェリまほ; โรมาจิ: Cherimaho; อังกฤษ: Cherry Magic!) ที่จะแสดงให้เห็นถึงความรักในที่ทำงาน ขณะที่ วุ่นหนัก รักสามคน จะเป็นความรักในโรงเรียน นอกจากนี้ยังส่งผลให้ผู้ชมชาวญี่ปุ่นบางส่วนหันมาสนใจในการเรียนภาษาไทยเพิ่มมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง ในปี 2021 สถานีโทรทัศน์นิปปอนทีวี ได้ร่วมมือกับเน็ตฟลิกซ์ในการเผยแพร่ผลงานผลิตละครโทรทัศน์สู่ผู้ชมทั่วเอเชียซึ่งเป็นภูมิภาคหลักที่นิปปอนทีวีให้ความสนใจขยายฐานผู้ชม

รูปแบบ

ประเภท

ละครโทรทัศน์ญี่ปุ่นสามารถแบ่งออกเป็น 4 ประเภทใหญ่ ๆ ได้แก่:

• เร็นโซกุโดรามะ (ญี่ปุ่น: 連続ドラマ; โรมาจิ: Renzoku Dorama; ละครตอนต่อเนื่อง) มีมากกว่า 1 ตอน ความยาวประมาณ 45–50 นาที ในตอนแรกหรือตอนสุดท้ายอาจมีการขยายเวลาเป็น 1 ชั่วโมง
• ทันปัตสึ (ญี่ปุ่น: 単発; โรมาจิ: Tanpatsu; ละครตอนเดียว) มีเนื้อเรื่องที่จบภายในตอนเดียว มีความยาวประมาณ 2 ชั่วโมง หรืออาจจะเป็นเนื้อเรื่องส่วนต่อขยายของเร็นโซกุโดรามะก็ได้
• อาซาโดระ (ญี่ปุ่น: 朝ドラ; โรมาจิ: Asadora; ละครช่วงเช้า) ออกอากาศในช่วงเช้าตั้งแต่เวลา 8:00 น. ถึง 8:15 น. ของวันจันทร์จนถึงวันศุกร์ตลอดทั้งปีและมีนักแสดงนำเป็นผู้หญิง
• ไทกะโดรามะ (ญี่ปุ่น: 大河ドラマ; โรมาจิ: Taiga Dorama; ละครแม่น้ำใหญ่) ละครโทรทัศน์แนวย้อนยุคที่ออกอากาศตลอดทั้งปีตั้งแต่เดือนมกราคม

แก่นเรื่องและเนื้อเรื่อง

เนื้อเรื่องส่วนใหญ่จะเป็นไปในทิศทางของการใช้ชีวิตของตัวละคร เช่น ชีวิตในโรงเรียน ในที่ทำงาน หรือชีวิตครอบครัว โดยเฉพาะอย่างยิ่งอาซาโดระที่จะเน้นไปทางการใช้ชีวิตอยู่ร่วมกับครอบครัวอย่างสงบสุข และมีตัวละครอื่น ๆ เข้ามาสบทบในชีวิตของตัวละครหลัก หรือตั้งแต่ปี 1990 ที่บทละครโทรทัศน์เริ่มมีการเขียนให้ตึงเครียดมากยิ่งขึ้นและให้ความสำคัญกับชีวิตประจำวันของผู้ชม เช่น การข่มเหงรังแกในสถานที่ทำงาน หรือในภาษาญี่ปุ่นที่เรียกอย่างสั้นว่า พาวาฮาระ (ญี่ปุ่น: パワハラ; โรมาจิ: Pawahara; มาจากคำภาษาอังกฤษ, Power Harrasment) ที่มักพบได้บ่อย เช่น เฉือนคมนายธนาคาร หมอซ่าส์พันธุ์เอ็กซ์ (อังกฤษ: Doctor X) หรือ ทนายซ่าท้าคดีโหด (อังกฤษ: Legal V) เป็นต้น

การออกอากาศ

ละครโทรทัศน์ญี่ปุ่นจะออกอากาศในแต่ละปีโดยแบ่งออกเป็น 4 ช่วงตาม 4 ฤดูกาลของประเทศญี่ปุ่น เป็นระยะเวลา 3 เดือนได้แก่ ละครฤดูหนาว (ญี่ปุ่น: 冬ドラマ; โรมาจิ: Fuyu Dorama) ตั้งแต่เดือนมกราคมจนถึงมีนาคม ละครฤดูใบไม้ผลิ (ญี่ปุ่น: 春ドラマ; โรมาจิ: Harudorama) ตั้งแต่เดือนเมษายนจนถึงมิถุนายน ละครฤดูร้อน (ญี่ปุ่น: 夏ドラマ; โรมาจิ: Natsu Dorama) ตั้งแต่เดือนกรกฎาคมจนถึงกันยายน และละครฤดูใบไม้ร่วง (ญี่ปุ่น: 秋ドラマ; โรมาจิ: Aki Dorama) ตั้งแต่เดือนตุลาคมถึงธันวาคม

ช่วงเวลายอดนิยมของการชมโทรทัศน์ในประเทศญี่ปุ่นจะอยู่ตั้งแต่เวลาประมาณ 19:00 น. จนถึง 22:00 น. โดยประมาณ

เพลงประกอบละครโทรทัศน์

การนำเพลงของศิลปินหรือนักร้องมาเป็นเพลงประกอบละครโทรทัศน์ (ญี่ปุ่น: 主題歌) นั้นพบเห็นได้มากในละครโทรทัศน์ญี่ปุ่น และหลายเพลงก็ได้รับความนิยมหลังการออกอากาศจบลง เช่น โคย (ญี่ปุ่น: 恋; โรมาจิ: Koi) โดยเก็น โฮชิโนะ ซึ่งเป็นเพลงประกอบละครโทรทัศน์เรื่องฉันแต่งงานเป็นอาชีพ (ญี่ปุ่น: 逃げるは恥だが役に立つ; อังกฤษ: We Married as a Job!) ที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากจนเกิดเป็นกระแส โคยแดนซ์ (ญี่ปุ่น: 恋ダンス) ท่าเต้นเอกลักษณ์ประจำเพลงโคย หรือเพลงไอไตโย (ญี่ปุ่น: 会いたいよ; โรมาจิ: Aitaiyo) โดยโชตะ เท็ตสึกะ ที่เป็นเพลงประกอบละครโทรทัศน์เรื่องถึงตาเธอฆ่า (ญี่ปุ่น: あなたの番です; โรมาจิ: Anata no Ban Desu) สามารถไต่ขึ้นสู่อันดับหนึ่งในไอทูนส์ได้หลังจากการปล่อยอัลบั้มเพียงไม่กี่ชั่วโมง

ดูเพิ่ม

• ละครโทรทัศน์เกาหลี
• ละครโทรทัศน์จีน

อ้างอิง

1. เฉพาะพื้นที่ภูมิภาคคันโตเท่านั้น
2. โดยส่วนใหญ่จะอยู่ในช่วงบากูมัตสึ; 1853–1868
3. อาจพบชื่ออื่นเช่น รักนี้ลุงขอหรือความรักของลุง
4. โชตะ เท็ตสึกะเป็นชื่อตัวละครในละครโทรทัศน์ที่แสดงโดยเค ทานากะ และใช้ชื่อดังกล่าวในการโฆษณาหรือออกอัลบั้ม

1. "Television in Japan: Major Japanese Television Networks | Guidable". Guidable Guidable. 2021-02-03. สืบค้นเมื่อ 2022-01-03.
2. Leo, John (1997-04-12). Renzoku Ren'ai Dorama. มหาวิทยาลัยวิกตอเรีย. สืบค้นเมื่อ 2022-01-03.
3. "20 Best Japanese Dramas From The Last 20 Years To Catch Up On While Stuck At Home". The Smart Local (ภาษาอังกฤษ). 2020-04-24. สืบค้นเมื่อ 2022-01-03.
4. Chiara, Campanile (2021-09-13). "Japanese Dramas: The World of Japanese Television 'Dorama' and the Best Ones to Watch". Voyapon (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-01-03.
5. "夕餉前". テレビドラマデータベース (ภาษาญี่ปุ่น). สืบค้นเมื่อ 2022-01-05.
6. "4月13日　日本初のテレビドラマ『夕餉前』放送（1940年）". gendai.ismedia.jp (ภาษาญี่ปุ่น). 2020-04-13. สืบค้นเมื่อ 2022-01-03.
7. "ทำไม "โอชิน" ละครทีวีญี่ปุ่นตำนานดราม่ายุค 80s กลับมาเป็นกระแสในหลายประเทศอีก?". ศิลปวัฒนธรรม. 2021-06-04. สืบค้นเมื่อ 2022-01-05.
8. "朝ドラとは". NHK (ภาษาญี่ปุ่น). สืบค้นเมื่อ 2022-01-03.
9. "Japanese Morning Dramas, An Introduction to the Asadora". GetAroundJapan (ภาษาอังกฤษ). 2014-04-21. สืบค้นเมื่อ 2022-01-03.
10. "Asadora is hit drama series in Japan!?". Piece of Japan (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-01-05.
11. "連続テレビ小説　あかつき". NHKアーカイブス (ภาษาญี่ปุ่น). สืบค้นเมื่อ 2022-01-05.
12. "川端康成ゆかりの客室 保存へ　宮崎観光ホテル　朝ドラの取材で滞在". 西日本新聞me (ภาษาญี่ปุ่น). 2019-05-21. สืบค้นเมื่อ 2022-01-05.
13. "NHK朝の連続テレビ小説【関東地区】". Video Research Ltd. (ภาษาญี่ปุ่น). สืบค้นเมื่อ 2022-01-05.
14. "これまでに平均視聴率が最も高かったテレビドラマは？". メディアポ (ภาษาญี่ปุ่น). สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
15. "｢低視聴率で終わる朝ドラ｣の意外すぎる共通点". TOYOKEIZAI (ภาษาญี่ปุ่น). 2021-06-06. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
16. Yip, Waiyee (2021-06-04). "Oshin: The gritty Japanese drama that gripped the world". BBC News (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-01-05.
17. Seaton, Philip (2014-12-15). "Taiga dramas and tourism: historical contents as sustainable tourist resources". tandfonline.com (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-01-05.
18. "大河ドラマの始まりや名前の由来とは。経済効果はどれ位？". ヒストリーランド (ภาษาญี่ปุ่น). สืบค้นเมื่อ 2022-01-03.
19. "Japanese Dramas: What is a Taiga Drama?". jpninfo.com (ภาษาอังกฤษ). 2015-10-28.
20. "NHK大河ドラマの平均視聴率推移". honkawa2.sakura.ne.jp (ภาษาญี่ปุ่น). สืบค้นเมื่อ 2022-01-05.
21. Wong, Leei. "Reminiscing the popularity of Japanese television dramas outside Japan". Winnower (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
22. "GOOD LUCK!!の視聴率は歴代何位？平均と最高はどのくらい？". VODZOO (ภาษาญี่ปุ่น). 2022-11-29. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
23. "02: ละครญี่ปุ่นยุค Trendy Drama ทำไมละครญี่ปุ่นมีแต่แนวเครียดๆ?". Minimore. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
24. "เหตุผลที่ทำให้ Hanzawa Naoki กวาดเรตติ้งได้สูงสุดในญี่ปุ่น!". Marumura. 2016-01-16. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
25. Naoe, Kaida (2022-10-30). ""Hanzawa Naoki": Portraying a Fantasy World in Which Good Always Prevails". nippon.com (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
26. "タイ・GMMTV社との業務提携について". 朝日テレビ. สืบค้นเมื่อ 2022-01-03.
27. "『最愛』『恋です！』『消えた初恋』…、豊作の秋ドラマを制したのは？". Yahooニュース (ภาษาญี่ปุ่น). 2021-12-14. สืบค้นเมื่อ 2022-01-03.
28. "タイBLドラマにハマる人が急増 SNSでの反響は段違い、テレビ局の担当者もハマるその魅力〈AERA〉". Yahooニュース (ภาษาญี่ปุ่น). 2021-12-20. สืบค้นเมื่อ 2022-01-03.
29. "Nippon TV finalizes first-ever deal with Netflix to stream 30 titles in 24 Asian countries and territories". Nippon TV (ภาษาอังกฤษ). 2022-11-01. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
30. Frater, Patrick. "Nippon TV Netflix Licensing Deal Covers 30 Titles". Variety (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
31. "Tanpatsu & Renzoku ??". Crimson Sanctuary (ภาษาอังกฤษ). 2007-11-07. สืบค้นเมื่อ 2022-01-05.
32. "「パワハラ上等！」ドクターX大門未知子のミッションとは". Ameba (ภาษาญี่ปุ่น). 2021-11-14. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
33. "遠藤憲一「ドクターＸ」本当に退場なのか　ネット心配「ラジハと二刀流が」　公式に不穏記述". Yahoo!ニュース (ภาษาญี่ปุ่น). 2022-11-11. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
34. "パワハラ疑惑の真相、米倉涼子主演『リーガルV〜元弁護士・小鳥遊翔子〜』第2話レビュー". music.jp (ภาษาญี่ปุ่น). 2018-10-24. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
35. "『リーガルV』小日向文世、"パワハラ上司ぶり"がえげつない!?「生理的に無理」". 日刊大衆 (ภาษาญี่ปุ่น). 2018-11-29. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
36. "【冬ドラマ一覧】2021年1月スタート！ 注目の新ドラマ情報まとめ!!". オリコン (ภาษาญี่ปุ่น). 2020-11-30. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
37. "【春ドラマ一覧】2021年4月スタートの新番組情報まとめ！". dorama9.com (ภาษาญี่ปุ่น). 2021-07-20. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
38. "【夏ドラマ一覧】2021年7月スタートの新ドラマ情報まとめ!". dorama9.com (ภาษาญี่ปุ่น). 2021-09-17. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
39. "2021年秋ドラマ。10月〜12月のドラマ一覧。ネタバレあらすじまとめ。日本沈没、ラジエーションハウス2、婚姻届に判を捺しただけですが、ドクターX、恋です、最愛、二月の勝者". yurarikansou.com (ภาษาญี่ปุ่น). 2021-12-21. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
40. "テレビ用語の「ゴールデンタイム」という言葉はいつ、誰が作ったのか、またいつから使われるようになったのか。". Collaborative Reference Database (ภาษาญี่ปุ่น). 2009-11-15. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
    "...午後7時から10時までの最も視聴率の高い時間帯。"
41. "＜星野源「Cube」インタビュー＞菅田将暉の芝居に感じた"生命力" 「未知の領域に挑戦した」新境地語る". modelpress (ภาษาญี่ปุ่น). 2021-10-21. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.
42. "ドラマ「あなたの番です」主人公・手塚翔太（田中圭）が歌い、配信チャートを席巻中の主題歌「会いたいよ」がCD発売決定！". music.jp (ภาษาญี่ปุ่น). 2019-08-04. สืบค้นเมื่อ 2022-01-06.