สมเด็จพระธีรญาณมุนี (ธีร์ ปุณฺณโก)
สมเด็จพระธีรญาณมุนี นามเดิม ธีร์ จันทวีระ ฉายา ปุณฺณโก เป็นสมเด็จพระราชาคณะฝ่ายมหานิกาย ได้ตำแหน่งสำคัญในคณะสงฆ์ไทย เช่น เจ้าอาวาสวัดจักรวรรดิราชาวาสวรมหาวิหาร เจ้าคณะใหญ่หนเหนือ เจ้าคณะใหญ่หนตะวันออก แม่กองงานพระธรรมทูต และกรรมการมหาเถรสมาคม เป็นผู้ถวายอนุสาสน์ ในพระราชพิธีทรงผนวช พันตรี สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกุฎราชกุมาร ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม
| สมเด็จพระธีรญาณมุนี (ธีร์ ปุณฺณโก) | |
|---|---|
| เกิด | 5 เมษายน พ.ศ. 2440 |
| มรณภาพ | 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2527 |
| อายุ | 87 ปี 36 วัน |
| บรรพชา | 5 ธันวาคม พ.ศ. 2453 |
| อุปสมบท | 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2461 |
| สังกัด | มหานิกาย |
| วุฒิ | เปรียญธรรม 9 ประโยค |
| ตำแหน่ง | เจ้าอาวาสวัดจักรวรรดิราชาวาสวรมหาวิหาร เจ้าคณะใหญ่หนเหนือ เจ้าคณะใหญ่หนตะวันออก |
| ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา | |
.jpg.html){kind=link}
ประวัติ
วัยเยาว์
สมเด็จพระธีรญาณมุนี มีนามเดิมว่า ธีร์ จันทวีระ เกิดเมื่อวันจันทร์ที่ 5 เมษายน พ.ศ. 2440 ตรงกับวันขึ้น 4 ค่ำ เดือน 5 ปีระกา ภูมิลำเนาอยู่บ้านแดง หมู่ 3 ตำบลตะคุ อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา เป็นบุตรนายอ่ำ-นางอ่อน จันทวีระ ซึ่งมีอาชีพเกษตรกร
อุปสมบท
สมเด็จพระธีรญาณมุนี บรรพชาเป็นสามเณร เมื่อวันจันทร์ที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2453 ณ วัดหน้าพระธาตุ จังหวัดนครราชสีมา โดยมีพระอธิการบุญ เป็นพระอุปัชฌาย์ จากนั้นย้ายมาศึกษาพระปริยัติธรรมที่วัดจักรวรรดิราชาวาส แล้วอุปสมบทเป็นพระภิกษุในวันพุธที่ 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2461 โดยมีพระมงคลทิพยมุนี (มุ้ย ปณฺฑิโต) เป็นพระอุปัชฌาย์ พระครูประสิทธิสมณการ (ต้าน) ขณะเป็นพระครูปลัด เป็นพระกรรมวาจาจารย์ และพระคุณาจารวัตร (ใช้ สุวณฺโณ) ขณะเป็นพระครูมงคลวิจิตร เป็นพระอนุสาวนาจารย์ ได้ฉายาว่า ปุณฺณโก
การศึกษา
- พ.ศ. 2457 สอบได้นักธรรมชั้นตรี
- พ.ศ. 2460 สอบได้นักธรรมชั้นโท
- พ.ศ. 2461 สอบได้เปรียญธรรม 3 ประโยค (เข้ารับพระราชทานพัดหน้านางพื้นแพรแดงประดับเลื่อม วันที่ 27 ตุลาคม พ.ศ. 2463)
- พ.ศ. 2465 สอบได้เปรียญธรรม 4 ประโยค
- พ.ศ. 2466 สอบได้เปรียญธรรม 5 ประโยค
- พ.ศ. 2467 สอบได้เปรียญธรรม 6 ประโยค (ได้รับพระราชทานพัดหน้านางพื้นแพรเหลืองปักดิ้นเลื่อม) และนักธรรมชั้นเอก
- พ.ศ. 2469 สอบได้เปรียญธรรม 7 ประโยค
- พ.ศ. 2473 สอบได้เปรียญธรรม 8 ประโยค
- พ.ศ. 2481 สอบได้เปรียญธรรม 9 ประโยค
สมณศักดิ์
- 1 มีนาคม พ.ศ. 2481 เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญที่ พระสุธีวรคุณ
- 8 มิถุนายน พ.ศ. 2490 เป็นพระราชาคณะชั้นราชที่ พระราชสุธี ธรรมปรีชาภิมณฑ์ ปริยัติโกศล ยติคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสี
- 4 ธันวาคม พ.ศ. 2491 เป็นพระราชาคณะชั้นเทพที่ พระเทพเมธี ศรีวิบุลนายก ตรีปิฎกธาดา มหาคณฤศร บวรสังฆาราม คามวาสี
- 5 ธันวาคม พ.ศ. 2495 เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ พระธรรมธีรราชมหามุนี ตรีปิฎกโกศล วิมลคัมภีรญาณสุนทร มหาคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสี
- 5 ธันวาคม พ.ศ. 2506 เป็นรองสมเด็จพระราชาคณะที่ พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ ญาณวิสุทธิจริยาปริณายก ตรีปิฎกคุณาลังการ ภารติวิสารพุทธปริษัทวิเนตา มหาคณิสสร บวรสังฆราม คามวาสี
- 5 ธันวาคม พ.ศ. 2515 เป็นสมเด็จพระราชาคณะที่ สมเด็จพระธีรญาณมุนี ตรีปิฎกคุณาลังการ ภารติวิสารพุทธปริษัทวิเนตา ศีลขันธสมาจารวัตรสุนทร มหาคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี อรัณยวาสี
มรณภาพ
คืนวันพฤหัสบดีที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2527 สมเด็จพระธีรญาณมุนี มีอาการเหนื่อยและหายใจไม่ปกติ จึงเข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลตากสินในช่วงเช้าวันศุกร์ที่ 11 พฤษภาคม แพทย์ให้นอนพักและรับน้ำเกลือที่โรงพยาบาล ในช่วงบ่ายอาการอาพาธท่านหนักขึ้น ถึงเวลา 16:45 น. ท่านก็มรณภาพด้วยภาวะหัวใจวาย 87 ปี 36 วัน
วันศุกร์ที่ 21 ธันวาคม พ.ศ. 2527 เวลา 14:20 น. เจ้าพนักงานเปลื้องเครื่องสุกำศพ แล้วเชิญบุพโพไปเผา ณ เมรุหลวงหนัพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส ในวันต่อมา เวลา 17:00 น. พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกุฎราชกุมาร สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ พร้อมด้วยสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี และพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ ไปพระราชทานเพลิงศพสมเด็จพระธีรญาณมุนี ณ เมรุหลวงหนัพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- หมายกำหนดการ พระราชพิธีทรงผนวช พันตรี สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกุฏราชกุมาร ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๕๒๑
- ราชกิจจานุเบกษา, การตั้งเปรียญ, เล่ม 37, 14 พฤศจิกายน 2463, หน้า 2623
- ราชกิจจานุเบกษา, รายนามพระสงฆ์สามเณรที่สอบไล่พระปริยัติธรรมได้ ใน พ.ศ. ๒๔๖๗ และ ๒๔๖๘, เล่ม 44, ตอน ง, 29 พฤษภาคม 2470, หน้า 616
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนและตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 55, ตอน 0 ง, 13 มีนาคม 2481, หน้า 4165
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 64, ตอน 27 ง, 17 มิถุนายน 2490, หน้า 1529
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 65, ตอน 71 ง, 7 ธันวาคม 2491, หน้า 3964
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 69, ตอน 72 ง, 9 ธันวาคม 2495, หน้า 4618
- ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมณศักดิ์, เล่ม 80, ตอน 122 ก ฉบับพิเศษ, 27 ธันวาคม 2506, หน้า 9-12
- ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมณศักดิ์, เล่ม 89, ตอน 202 ก ฉบับพิเศษ, 31 ธันวาคม 2515, หน้า 7-10
- สมเด็จ คิด-เขียน-พูด-เทศน์, หน้า (19)
- สมเด็จ คิด-เขียน-พูด-เทศน์, หน้า (17)
- บรรณานุกรม
- กรมศิลปากร. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๒. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 450 หน้า. หน้า 145-148. ISBN 974-417-530-3
- พระมหาอนันต์ ชยเสโน. การศึกษางานการเผยแผ่ของสมเด็จพระธีรญาณมุนี (ธีร์ ปุณฺณกมหาเถร). กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2546. 184 หน้า. หน้า 161-168. ISBN 974-364-068-1 [วิทยานิพนธ์]
- สมเด็จพระธีรญาณมุนี (ธีร์ ปุณฺณโก). สมเด็จ คิด-เขียน-พูด-เทศน์. กรุงเทพฯ : เจริญรัฐการพิมพ์, 2527. 404 หน้า. หน้า [25] - [??]. [พิมพ์โดยเสด็จพระราชกุศลในการออกเมรุพระราชทานเพลิงศพ สมเด็จพระธีรญาณมุนี (ธีร์ ปุณฺณกมหาเถร) 22 ธันวาคม 2527]