หลักสูตรออกแบบตกแต่งภายในในประเทศไทย

สาขาวิชาการออกแบบตกแต่งภายในและสถาปัตยกรรมภายใน ในประเทศไทย

หลักสูตรปริญญาโท

โครงสร้างหลักสูตรระดับปริญญาโทในสาขาการออกแบบตกแต่งภายในและสถาปัตยกรรมภายในนั้น ส่วนใหญ่เป็นหลักสูตรที่ใช้ระยะเวลาในการเรียนอย่างน้อย 2 ปี แต่ละสถาบันการศึกษามีแผนการศึกษาที่ผู้เข้าเรียนสามารถเลือกเรียนได้ที่แตกต่างกันออกไป ยกตัวอย่างเช่น หลักสูตรศิลปมหาบัณฑิต สาขาวิชาการออกแบบภายใน คณะมัณฑนศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร http://www.decorate.su.ac.th/http://www.arch.kmitl.ac.th/index_prosstd.php?m=program หลักสูตรสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสถาปัตยกรรมภายใน คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง]</ref> คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง ได้กำหนดแผนการศึกษาไว้คือ แผน ก. ซึ่งผู้ที่เข้าศึกษาต้องทำวิทยานิพนธ์ ในขณะที่หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการออกแบบภายใน มหาวิทยาลัยกรุงเทพและ หลักสูตรศิลปมหาบัณฑิต สาขาวิชาการออกแบบตกแต่งภายใน มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต ได้กำหนดทางเลือกเพิ่มจากการทำวิทยานิพนธ์ โดยผู้เข้าศึกษาสามารถเลือกการเรียนแบบแผน ข. ซึ่งผู้ศึกษาในแผนนี้ไม่ต้องทำวิทยานิพนธ์ แต่ผู้ศึกษาจะต้องทำการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองภายใต้การควบคุมของอาจารย์ที่ปรึกษา พร้อมทั้งสอบผ่านการสอบประมวลความรอบรู้ทั้งการสอบข้อเขียนและการสอบปากเปล่า

สาขาวิชาและแขนงวิชาเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ทำให้หลักสูตรระดับปริญญาโทในสาขานี้มีความแตกต่างกัน หลักสูตรที่มหาวิทยาลัยศิลปากรกำหนดได้เน้นการศึกษาวิจัยทางด้านการออกแบบตกแต่งภายใน โดยกำหนดรายวิชาบังคับที่เกี่ยวเนื่องไว้ เช่น การออกแบบตกแต่งภายในขั้นสูง จิตวิทยาสภาพแวดล้อมภายใน ระบบสภาพแวดล้อมภายใน และระบบทางสถาปัตยกรรม ส่วนหลักสูตรที่สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบังได้แตกหลักสูตรเป็นเป็นสองแขนงวิชา คือ แขนงวิชาออกแบบสถาปัตยกรรมภายใน เป็นแขนงที่ทำการศึกษาวิจัยทางด้านการออกแบบสถาปัตยกรรมภายในขั้นสูงและแนวความคิดในการออกแบบ แขนงวิชาที่สองคือแขนงวิชาออกแบบสภาพแวดล้อมภายในซึ่งเน้นไปที่การทำวิจัยในหัวข้อที่เกี่ยวข้องกับการออกแบบสภาพแวดล้อมภายใน การอนุรักษ์พลังงาน และสถาปัตยกรรมในไทยศึกษา ส่วนหลักสูตรศิลปมหาบัณฑิตที่มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิตนั้นเน้นการศึกษาวิจัยไปในเรื่องการออกแบบและจัดการความยั่งยืนของสภาพแวดล้อม และศึกษาพฤติกรรมการใช้สอย เป็นหลักดังนั้นรายวิชาบังคับจึงถูกออกแบบไว้ให้สอดคล้องกับจุดประสงค์ดังกล่าว ยกตัวอย่างเช่น ปฏิบัติการออกแบบสภาพแวดลอม, สภาพแวดลอมและพฤติกรรม, การโปรแกรมการออกแบบสภาพแวดลอม, การจัดการระบบสภาพแวดลอมภายใน, และ เทคนิคการวิจัยเพื่อการออกแบบสภาพแวดลอม

ในขณะที่หลักสูตรทั้งสามเน้นการศึกษาวิจัยทางด้านการออกแบบ หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการออกแบบภายใน ของมหาวิทยาลัยกรุงเทพ ได้บูรณาการองค์ความรู้ทางด้านการจัดการและบริหารมาผสมผสานการศึกษาวิจัยทางด้านการออกแบบ ความรู้ดังกล่าวรวมถึง การบริหารจัดการออกแบบภายใน กลยุทธ์การจัดการในธุรกิจการออกแบบภายใน ความเป็นไปได้ของโครงการออกแบบภายใน และผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงของนวัตกรรมต่อธุรกิจออกแบบภายใน

อย่างไรก็ตามเมื่อสำเร็จการศึกษา วุฒิการศึกษาที่ผู้สำเร็จการศึกษาจะได้รับนั้นขื้นอยู่กับหลักสูตรที่แต่ละสถาบันกำหนดไว้ หากเป็นหลักสูตรสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต ผู้ที่สำเร็จการศึกษาก็จะได้รับปริญญาในสาขาสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต (Master of Architecture) หากเป็นหลักสูตรศิลปมหาบัณฑิต ผู้ที่สำเร็จการศึกษาจะได้รับปริญญาศิลปมหาบัณฑิต (Master of Fine Arts) หรือหากเป็นหลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต ผู้ที่สำเร็จการศึกษาจะได้รับปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต (Master of Arts)

กลุ่มหัวข้อการศึกษาในวิชาวิทยานิพนธ์ ของนักศึกษา

ตารางด้านล่างแสดงตัวอย่างกลุ่มหัวข้อวิทยานิพนธ์โดยเปรียบเทียบกับจำนวนของวิทยานิพนธ์ในหลักสูตรสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2548 ถึงปัจจุบัน ข้อมูลในตารางได้จากการสืบค้นข้อมูลใน KMITL Library Public Access Catalog ณ วันที่ 11 กุมภาพันธ์ 2552

กลุ่มหัวข้อวิทยานิพนธ์	ปี 2548	ปี 2549	ปี 2550	ปี 2551	ปี 2552
การออกแบบสถาปัตยกรรมภายใน	3		2	5
การออกแบบสภาพแวดล้อมภายและเอกลักษณ์องค์กร	4	4	4	2
การวางผังพื้นที่ว่าง	1	1		1
การศึกษาพฤติกรรมผู้ใช้อาคาร		1	2	2
การศึกษาเกณฑ์และแนวทางการออกแบบ	4	1	3	1
ศึกษาและออกแบบปรับปรุงอาคาร		1		1
การออกแบบต้นแบบ			2
การศึกษาระบบอาคาร		1
การออกแบบด้านอื่นๆ			1	1

ตารางด้านล่างแสดงตัวอย่างกลุ่มหัวข้อวิทยานิพนธ์โดยเปรียบเทียบกับจำนวนของวิทยานิพนธ์ในหลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการออกแบบภายใน มหาวิทยาลัยกรุงเทพ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2551ถึงปัจจุบัน

กลุ่มหัวข้อวิทยานิพนธ์	ปี 2551	ปี 2552
การออกแบบและศึกษาแนวทางการจัดการพื้นที่	1	2
การออกแบบสถาปัตยกรรมภายใน	1	1
การศึกษาเกณฑ์และแนวทางการออกแบบ	4	4
การศึกษาเปรียบเทียบการออกแบบ	1
การศึกษาและประเมินผลการใช้งานอาคาร	1	1
การศึกษาการจัดการอาคารและสภาพแวดล้อม		2
การศึกษาวิเคราะห์โครงการและพัฒนาธุรกิจ		2
การออกแบบและบริหารจัดการเอกลักษณ์องค์กร		4
การศึกษาพฤติกรรมผู้ใช้อาคาร/นักออกแบบ	1	1

หลักสูตรปริญญาตรี

ในปัจจุบันมี 16 สถาบันอุดมศึกษาที่เปิดหลักสูตรปริญญาตรีที่เกี่ยวเนื่องกับสาขาวิชาการออกแบบภายใน โดยมีชื่อหลักสูตรและระยะเวลาการเรียนที่แตกต่างกัน อย่างไรก็ตามเนื่องจากการออกแบบตกแต่งภายในเป็นวิชาชีพควบคุม ดังนั้นการออกแบบหลักสูตรที่ไม่ว่าจะใช้ระยะเวลาหรือมีหน่วยกิตการเรียนที่ต่างกันนั้น จึงต้องออกแบบให้สอดคล้องกับข้อบังคับการรับรองปริญญา อนุปริญญา และประกาศนียบัตรในการประกอบวิชาชีพสถาปัตยกรรมควบคุม พ.ศ. 2545 ที่สภาสถาปนิกกำหนดไว้

หลักสูตรสถาปัตยกรรมภายใน

หลักสูตรแรกมีชื่อหลักสูตรว่า "หลักสูตรสถาปัตยกรรมภายใน" โดยทั่วไปหลักสูตรนี้ใช้ระยะเวลาการเรียนการสอน 5 ปี ผู้ที่สำเร็จการศึกษาจากหลักสูตรในกลุ่มนี้จะได้รับปริญญาสถาปัตยกรรมศาสตรบัณฑิต (สถ.บ. หรือ Bachelor ofArchitecture ) สถาบันอุดมศึกษาที่เปิดหลักสูตรสาขาสถาปัตยกรรมภายในดังกล่าวรวมถึง

• คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง
• คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการออกแบบ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี
• คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ
• คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี
• คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมือง นฤมิตศิลป์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
• คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน นครราชสีมา

 

แผนภูมิแท่งและตารางด้านบนแสดงสัดส่วนของจำนวนวิชาในแต่ละกลุ่มวิชา ระหว่างแผนการศึกษาหลักสูตรสถาปัตยกรรมภายในของสถาบันต่างๆ โดยการจัดกลุ่มและวิเคราะห์จัดแยกจำนวนรายวิชานั้น ใช้แนวทางจากระเบียบคณะกรรมการสภาสถาปนิก ว่าด้วยการกำหนดวัตถุประสงค์และขอบเขตหมวดวิชาของมาตรฐานวิชาการในสาขาสถาปัตยกรรมควบคุม พ.ศ. 2548

หลักสูตรศิลปบัณฑิต

หลักสูตรที่สองใช้ชื่อหลักสูตรศิลปบัณฑิต ซึ่งรวมสาขาออกแบบตกแต่งภายใน และสาขาออกแบบภายในไว้ด้วยกัน ระยะเวลาการเรียนการสอนของหลักสูตรในกลุ่มนี้จะใช้เวลา 4 ปี ผู้ที่สำเร็จการศึกษาจะได้รับปริญญาศิลปบัณฑิต (ศป.บ. หรือ Bachelor of Fine Arts ) สถาบันอุดมศึกษาที่เปิดหลักสูตรในกลุ่มนี้ได้แก่

• คณะมัณฑนศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร
• คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยกรุงเทพ
• คณะศิลปกรรมและการออกแบบ มหาวิทยาลัยรังสิต
• *คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
• คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต
• คณะศิลปกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี
• คณะสถาปัตยกรรมและการออกแบบ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ
• คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีปทุม
• คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์
• คณะศิลปกรรม วิทยาลัยเพาะช่าง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์
• คณะศิลปวิจิตร สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์

หมายเหตุ*: คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ใช้ชื่อหลักสูตรสถาปัตยกรรมภายใน เหมือนกับกลุ่มแรก แต่เมื่อสำเร็จการศึกษาจะได้รับปริญญาสถาปัตยกรรมภายในบัณฑิต (สน.บ.) ดังนั้นจึงใช้ระยะเวลาการศึกษา 4 ปี เท่ากับหลักสูตรในกลุ่มที่สอง

]]

ยิ่งไปกว่านั้นบางสถาบันอุดมศึกษายังเพิ่มความยืดหยุ่นในการเปิดรับการเข้าเรียน เช่น คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต เปิดหลักสูตรเทียบโอน ภาคปกติโดยรับเทียบโอนหน่วยกิตจากสถาบันอุดมศึกษาอื่นๆหรือเทียบโอนจากประสบการณ์ทำงาน และคณะศิลปกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ ได้เปิดหลักสูตรการศึกษาปริญญาตรีภาคสมทบ

นอกจากหลักสูตรปริญญาตรีภาคปกติแล้ว บางสถาบันอุดมศึกษา เช่น คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยกรุงเทพ ยังได้เปิดโอกาสให้ผู้ที่สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีในสาขาอื่นแล้วแต่มีความสนใจที่จะเรียนรู้เพิ่มเติมในเนื้อหาและทฤษฏีทางด้านการออกแบบภายใน โดยมีชื่อว่า "โครงการปริญญาที่สองการออกแบบภายใน"ระยะเวลาการเรียนการสอนนั้นขึ้นอยู่กับรายวิชาที่ผู้สมัครได้เคยเรียนในระดับปริญญาตรีมาแล้ว ยกตัวอย่างเช่น หากผู้เข้าศึกษาสำเร็จการศึกษาจากสาขาการออกแบบอื่นๆ ก็จะใช้ระยะเวลาการศึกษา 3 ปี หรือมากกว่านั้นในกรณีที่สำเร็จการศึกษาจากสาขาที่ไม่เกี่ยวข้องกับการออกแบบ

นอกจากหลักสูตรปริญญาตรีที่ได้กล่าวมายังมีหลักสูตรออกแบบภายในที่เป็นหลักสูตรนานาชาติอีกด้วย ยกตัวอย่างเช่น หลักสูตรสาขาออกแบบตกแต่งภายในและผลิตภัณฑ์ สถาบันออกแบบนานาชาติชนาพัฒน์ เป็นต้น

ดูเพิ่ม

• สถาปัตยกรรมภายใน
• มัณฑนศิลป์
• สถาปัตยกรรมหลัก
• ภูมิสถาปัตยกรรม
• สถาปัตยกรรมผังเมือง
• สภาสถาปนิก

อ้างอิง

1. หลักสูตรศิลปมหาบัณฑิต สาขาวิชาการออกแบบภายใน คณะมัณฑนศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร
2. หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการออกแบบภายใน มหาวิทยาลัยกรุงเทพ
3. หลักสูตรศิลปมหาบัณฑิต สาขาวิชาการออกแบบตกแต่งภายใน มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต
4. เอกสารรายวิชาในหลักสูตรที่มหาวิทยาลัยศิลปากรกำหนด
5. เอกสารรายวิชาในหลักสูตรที่สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบังกำหนด
6. เอกสารรายวิชาในหลักสูตรที่มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิตกำหนด
7. เอกสารรายวิชาในหลักสูตรที่มหาวิทยาลัยกรุงเทพกำหนด
8. KMITL Library Public Access Catalog
9. คณะกรรมการสภาสถาปนิก. (2545). "ข้อบังคับสภาสถาปนิกว่าด้วยการรับรองปริญญา อนุปริญญา และประกาศนียบัตรในการประกอบวิชาชีพสถาปัตยกรรมควบคุม พ.ศ. 2545" (PDF): หน้า2. Cite journal requires |journal= (help); Check date values in: |year= (help)
10. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง
11. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการออกแบบ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี
12. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ
13. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี
14. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมือง นฤมิตศิลป์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
15. [1]
16. คณะกรรมการสภาสถาปนิก. (2548). "การกำหนดวัตถุประสงค์และขอบเขตหมวดวิชาของมาตรฐานวิชาการในสาขาสถาปัตยกรรมควบคุม พ.ศ. 2548" (PDF): หน้า3. Cite journal requires |journal= (help); Check date values in: |year= (help)
17. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยกรุงเทพ
18. คณะศิลปกรรมและการออกแบบ มหาวิทยาลัยรังสิต
19. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
20. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต
21. คณะศิลปกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี
22. คณะสถาปัตยกรรมและการออกแบบ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ
23. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีปทุม
24. คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์
25. คณะศิลปกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์
26. คณะศิลปวิจิตร สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ กระทรวงวัฒนธรรม
27. เอกสารจากมหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิตแสดงรายละเอียดหลักสูตรที่รับเทียบโอนหน่วยกิตจากสถาบันอุดมศึกษาอื่นๆ
28. โครงสร้างหลักสูตรหลักสูตรการศึกษาปริญญาตรี 4 ปี สมทบมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์
29. โครงการปริญญาที่สองการออกแบบภายใน มหาวิทยาลัยกรุงเทพ
30. แผนการศึกษา PROGRAM I ของโครงการปริญญาที่สองการออกแบบภายใน มหาวิทยาลัยกรุงเทพ
31. แผนการศึกษา PROGRAM II ของโครงการปริญญาที่สองการออกแบบภายใน มหาวิทยาลัยกรุงเทพ

แหล่งข้อมูลอื่น

• สมาคมมัณฑนากรแห่งประเทศไทย
• สภาสถาปนิก