อักษรของภาษาทาจิก

ภาษาทาจิกได้มีการเขียนสามแบบในประวัติศาสตร์ของภาษานี้ได้แก่ การเขียนด้วยอักษรอาหรับ (โดยเฉพาะอักษรเปอร์เซีย) การเขียนด้วยอักษรละติน และการเขียนด้วยอักษรซีริลลิก อักษรอะไรก็ได้ที่ใช้สำหรับเขียนภาษาทาจิกจะถูกเรียกว่าอักษรของภาษาทาจิก ซึ่งเขียนว่า алифбои тоҷикӣ ในอักษรซีริลลิก تاجیکی‎ ในอักษรอาหรับ และ alifboji toçikī ในอักษรละติน

การใช้อักษรที่ต่างกันนี้ขึ้นอยู่กับประวัติศาสตร์ของทาจิกสถาน โดยอักษรอาหรับได้ถูกใช้เป็นครั้งแรก และใช้อักษรละตินในเวลาถัดมา และใช้อักษรซีริลลิกหลังจากอักษรละตินท่ถูกใช้ในช่วงเวลาสั้น ๆ ซึ่งอักษรซีริลลิกนี้ก็ยังคงเป็นอักษรที่ใช้มากที่สุดในทาจิกสถาน ซึ่งภาษาถิ่นบูโครีซึ่งพูดโดยชาวยิวบูโครีซึ่งดั้งเดิมใช้อักษรฮีบรู แต่ในปัจจุบันมักจะเขียนโดยใช้อักษรซีริลลิก

รูปแบบ

อักษรเปอร์เซีย

รูปแบบอักษรเปอร์เซียของทาจิก ซึ่งเป็นอักษรตระกูลเซมิติก เคยใช้เขียนภาษาทาจิกมาก่อน ในรูปแบบของภาษาทาจิกเหมือนกับอักษรอาหรับ ยกเว้น ا‎ (alef) ไม่มีสระเขียนอยู่ ถ้าต้องการแสดงสระให้ใช้เครื่องหมายเสริมสัทอักษร

รูปแบบอักษรเปอร์เซียของทาจิก

ذ‎	د‎	خ‎	ح‎	چ‎	ج‎	ث‎	ت‎	پ‎	ب‎	ا‎
/z/	/d/	/χ/	/h/	/tʃ/	/dʒ/	/s/	/t/	/p/	/b/	/ɔː/
غ‎	ع‎	ظ‎	ط‎	ض‎	ص‎	ش‎	س‎	ژ‎	ز‎	ر‎
/ʁ/	/ʔ/	/z/	/t/	/z/	/s/	/ʃ/	/s/	/ʒ/	/z/	/ɾ/
	ی‎	ه‎	و‎	ن‎	م‎	ل‎	گ‎	ک‎	ف‎	ق‎
	/j/	/h/	/v/	/n/	/m/	/l/	/ɡ/	/k/	/f/	/q/

อักษรละติน

อักษรละตินถูกนำมาใช้หลังจากการปฏิวัติรัสเซียในปี 1917 เพื่ออำนวยความสะดวกในการเพิ่มความรู้และระยะทางจากอิทธิพลอิสลาม ในรูปแบบแรกของรูปแบบอักษรละตินของทาจิก พบได้แต่อักษรตัวเล็ก ในปี 1926-9 ได้มีการใช้รูปแบบที่แตกต่างกันเล็กน้อยโดยชาวยิวบูโครี ซึ่งเพิ่มสามอักษรที่ไม่มีในภาษาถิ่นอื่น ů, ə̧, และ ḩ.^[1]

รูปแบบอักษรละตินของทาจิก

A a	B ʙ	C c	Ç ç	D d	E e	F f	G g	Ƣ ƣ	H h	I i
/æ/	/b/	/tʃ/	/dʒ/	/d/	/eː/	/f/	/ɡ/	/ʁ/	/h/	/i/
Ī ī	J j	K k	L l	M m	N n	O o	P p	Q q	R r	S s
/ˈi/	/j/	/k/	/l/	/m/	/n/	/ɔː/	/p/	/q/	/ɾ/	/s/
Ş ş	T t	U u	Ū ū	V v	X x	Z z	Ƶ ƶ	ʼ
/ʃ/	/t/	/u/	/ɵː/	/v/	/χ/	/z/	/ʒ/	/ʔ/

อักษรแปลก ๆ Ƣ เรียกว่า Gha ซึ่งใช้เขียนแทนเสียง /ɣ/ อักษรนี้สามารถเจอได้ในตัวอักษรเตอร์กที่พบบ่อยซึ่งพบเจอได้บ่อยในภาษาที่ไม่ใช่ภาษาสลาวิกในสหภาพโซเวียต ซึ่งใช้จนถึงช่วงท้ายของทศวรรษที่ 1930 อักษรละตินไม่ได้ใช้ในทุกวันนี้ แม้ว่าจะมีการนำมาใช้ในบางกลุ่มก็ตาม^[2]

อักษรซีริลลิก

อักษรซีริลลิกได้เริ่มใช้โดยสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตทาจิกในช่วงท้ายของทศวรรษที่ 1930 หลังจาก 1939 เนื้อหาที่ตีพิมพ์ในภาษาเปอร์เซียในตัวอักษรเปอร์เซียถูกห้ามจากประเทศ^[3] ตัวอักษรด้านล่างนี้ได้เพิ่มเติมอักษร Щ และ Ы ในปี 1952

รูปแบบอักษรซีริลลิกของทาจิก

А а

Б б

В в

Г г

Ғ ғ

Д д

Е е

Ё ё

Ж ж

З з

И и

Ӣ ӣ

/æ/

/b/

/v/

/ɡ/

/ʁ/

/d/

/eː/

/jɔː/

/ʒ/

/z/

/i/

/ˈi/

Й й

К к

Қ қ

Л л

М м

Н н

О о

П п

Р р

С с

Т т

У у

/j/

/k/

/q/

/l/

/m/

/n/

/ɔː/

/p/

/ɾ/

/s/

/t/

/u/

Ӯ ӯ

Ф ф

Х х

Ҳ ҳ

Ч ч

Ҷ ҷ

Ш ш

Ъ ъ

Э э

Ю ю

Я я

/ɵː/

/f/

/χ/

/h/

/tʃ/

/dʒ/

/ʃ/

/ʔ/

/eː/

/ju/

/jæ/

นอกจากอักษรพวกนี้แล้ว ц, щ, และ ы สามารถพบได้ในคำยืม แม้ว่าจะถูกยกเลิกอย่างเป็นทางการในการปฏิรูปอักษรปี 1988 เช่นเดียวกับอักษร ь พร้อมกับการคัดค้านการใช้ของอักษรเหล่านี้ การปฏิรูปอักษรครั้งนี้ยังเปลี่ยนลำดับของตัวอักษรซึ่งขณะนี้ตัวอักษรที่มีเครื่องหมายกำกับตามอักษรที่ไม่มีเครื่องหมายพวกนี้ เช่น г, ғ และ к, қ^[4] ซึ่งได้เรียงตามรูปแบบปัจจุบันตามนี้ а б в г ғ д е ё ж з и ӣ й к қ л м н о п р с т у ӯ ф х ҳ ч ҷ ш ъ э ю я ในปี 2010 ก็ได้มีการเสนอว่าจะเอา е ё ю я ออกด้วยเช่นกัน^[5] อักษร е และ э ทำหน้าที่เหมือนกัน ยกเว้น э จะใช้เริ่มต้นคำเช่น Эрон, "อิหร่าน"

ในขณะที่เปลี่ยนเป็นอักษรซีริลลิก Ӷ ӷ ยังปรากฏหลายครั้งในตารางอักษรซีริลลิกของทาจิก^[6]

อ้างอิง

1. ^ Perry, J. R. (2005) A Tajik Persian Reference Grammar (Boston : Brill) p. 34
2. ^ Perry, J. R. (2005) A Tajik Persian Reference Grammar (Boston : Brill) p. 35
3. ^ Schlyter, B. N. (2003)
4. ^ Perry, J. R. (2005) A Tajik Persian Reference Grammar (Boston : Brill) p. 36
5. ^ Судьба «русских букв» в таджикском алфавите будет решаться
6. ^ Ido, S. (2005) Tajik (München : Lincom GmbH) p. 8