อันดับพันธะ

อันดับพันธะ (อังกฤษ: Bond Order; B.O.) เป็นตัวเลขที่แสดงถึงจำนวนพันธะเคมีระหว่างอะตอมสองอะตอม เช่น พันธะโคเวเลนต์ในโมเลกุลไนโตรเจน N≡N อันดับพันธะเท่ากับ 3 ในขณะที่พันธะในโมเลกุลอะเซทิลีน H−C≡C−H พันธะระหว่างอะตอมของคาร์บอนมีอันดับพันธะเท่ากับ 3 และพันธะ C−H มีอันดับพันธะเท่ากับ 1 เป็นต้น อันดับพันธะเป็นตัวชี้วัดความเสถียร (Stability) ของพันธะและมีความสัมพันธ์กับความยาวพันธะอีกด้วย

พันธะในคาร์บอเนตไอออนซึ่งมีอันดับพันธะเท่ากับ 1.33 และอะตอมของออกซิเจนมีประจุ -2/3

อย่างไรก็ตาม อันดับพันธะไม่จำเป็นต้องเป็นเลขจำนวนเต็ม ซึ่งในทฤษฎีพันธะเวเลนซ์ (Valence Bond Theory)สามารถคำนวณอันดับพันธะ (B.O.) ได้โดยพิจารณาจำนวนอิเล็กตรอนในออร์บิทัลสร้างพันธะ (Number of Bonding Electrons)และจำนวนอิเล็กตรอนในออร์บิทัลต้านการสร้างพันธะ (Number of Antibonding Electrons) ดังสมการ

${\displaystyle {\text{B.O.}}={\frac {{\text{number of bonding electrons}}-{\text{number of antibonding electrons}}}{2}}\ }$

ตัวอย่างการคำนวณอันดับพันธะ

 

แผนภาพออร์บิทัลเชิงโมเลกุลของโมเลกุลไฮโดรเจน

จากภาพ โมเลกุลไฮโดรเจนมีอิเล็กตรอนบรรจุในออร์บิทัลสร้างพันธะ 2 ตัวและไม่มีอิเล็กตรอนในออร์บิทัลต้านการสร้างพันธะ ดังนั้น อันดับพันธะในโมเลกุลไฮโดรเจนจึงเท่ากับ 1

${\displaystyle {\text{B.O.}}={\frac {{\text{2}}-{\text{0}}}{2}}\ =1}$ 

อันดับพันธะ 0.5 พบในโมเลกุลของ H⁺
₂(มีความยาวพันธะ เท่ากับ 106 pm และพลังงานพันธะ เท่ากับ 269 kJ/mol) และโมเลกุลของ He⁺
₂ (มีความยาวพันธะ เท่ากับ 108 pm และพลังงานพันธะ เท่ากับ 251 kJ/mol) อันดับพันธะที่มากขึ้นจะแสดงถึงความแข็งแรงของพันธะที่มากขึ้นและเมื่ออันดับพันธะมากขึ้นความยาวของพันธะจะลดลงด้วย

ดูเพิ่ม

• พันธะไอออนิก
• พันธะโคเวเลนต์
• พันธะโลหะ
• พันธะเคมี
• อันดับพันธะ
• พลังงานพันธะ
• ความยาวพันธะ

อ้างอิง

• Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book"). Compiled by A. D. McNaught and A. Wilkinson. Blackwell Scientific Publications, Oxford (1997). XML on-line corrected version: http://goldbook.iupac.org (2006-) created by M. Nic, J. Jirat, B. Kosata; updates compiled by A. Jenkins. ISBN 0-9678550-9-8. doi:10.1351/goldbook