เวลโคร

เวลโคร (อังกฤษ: Velcro) เป็นชื่อทางการค้า ของแถบสำหรับปะยึด โดยมีลักษณะข้างหนึ่งเป็นแถบตะขอ อีกข้างหนึ่งเป็นแถบห่วง ภาษาไทยเรียกแถบชนิดนี้ว่า ตีนตุ๊กแก หรือ แถบหนามเตย

เวลโคร

ประวัติ

เวลโคร คิดค้นขึ้นโดยวิศวกรชาวสวิตเซอร์แลนด์ ชื่อ จอร์จ เดอ เมสทราล (Georges de Mestral) ในปี ค.ศ. 1948 เขาได้แนวความคิดจากการสังเกตเมล็ดเบอร์ (burr) ซึ่งเป็นเมล็ดพืชมีหนาม ชอบติดตามเสื้อผ้า มักจะติดบนตัวสุนัขของเขา ในระหว่างที่เดินเล่นในบริเวณเทือกเขาแอลป์ เขาได้ตั้งชื่อสิ่งประดิษฐ์ชิ้นนี้ของเขาตามคำภาษาฝรั่งเศส "velours" หมายถึง ผ้าฝ้าย หรือ กำมะหยี่ และ "crochet" หมายถึง ห่วง

ส่วนประกอบ

เวลโคร ประกอบจากแถบ 2 ด้านคือ ด้านที่เป็นขอเกี่ยว ซึ่งเป็นแผ่นที่เต็มไปด้วยขอเกี่ยวพลาสติกเล็ก ๆ จำนวนมาก และอีกด้านที่เป็นห่วง ทำจากเส้นใยพลาสติกวงเป็นห่วงเล็ก ๆ จำนวนมาก. นอกจากนี้แล้ว เวลโครยังอาจเป็น ตะขอทั้งสองด้าน กลุ่มคนบางกลุ่มเรียกด้านทั้งสองของเวลโคร นี้ว่า "posi-cro and neg-cro" แต่ก็ไม่มีใครรู้เป็นที่แน่นอนว่าด้านไหนชื่ออะไร เมื่อด้านทั้งสองของเวลโครนี้ถูกประกบกดเข้าด้วยกัน ด้านที่เป็นขอก็จะเกี่ยวห่วงของอีกด้าน ซึ่งทำให้ด้านทั้งสองประกบติดกัน เมื่อทำการดึงด้านทั้งสองให้หลุดจากกันจะมีเสียงดังคล้ายผ้าฉีกขาด เนื่องจาก "เวลโคร" นี้เป็นชื่อจดทะเบียนทางการค้า ชื่อโดยทั่วไปที่ใช้เรียกอุปกรณ์นี้คือ "hook and loop" แต่ชื่อ "เวลโคร" นี้เป็นคำที่ได้รับความนิยมมากกว่า คนโดยทั่วไปจึงใช้คำ "เวลโคร" นี้เป็นคำติดปากใช้หมายถึงอุปกรณ์นี้โดยทั่วไป

การใช้งาน

ความแน่นเหนียวในการเกาะติดของแถบเวลโครนี้ขึ้นอยู่กับ ลักษณะการเกาะของขอเกี่ยวว่าเข้าไปเกี่ยวห่วงได้ดีขนาดไหน และ ขึ้นอยู่กับลักษณะของแรงในการดึงจากกัน ถ้าหากแถบเวลโครนี้ใช้การยึดติดวัสดุผิวแข็งเกร็ง แรงยึดเหนี่วจะแน่นเป็นพิเศษ ทั้งนี้เนื่องมาจากลักษณะของแรงในการดึงออกนั้นจะกระจายออกอย่างสม่ำเสมอเป็นบริเวณกว้าง คือต้องดึงให้ขอเกี่ยวเป็นจำนวนมากหลุดออกพร้อมกัน ส่วนการปะติดนั้นอาจทำให้เกาะเกี่ยวได้แน่นหนาขึ้นด้วยการใช้การสั่นสะเทือนเข้าช่วย

ในทางตรงกันข้าม หากแถบเวลโครนี้ใช้ในการยึดวัสดุที่อ่อนตัว โค้งงอได้ การดึงให้แถบเวลโครหลุดจากกันก็จะง่ายขึ้น โดยเป็นการดึงในลักษณะเดียวกับการปอก หรือ ลอกออก ซึ่งเป็นการทำให้ขอเกี่ยวหลุดออกที่ละน้อย หากการดึงเป็นการดึงในลักษณะให้หลุดพร้อม ๆ กันในแนวขนานกับแถบ ก็จะต้องใช้แรงดึงมากในลักษณะเดียวกับวัสดุผิวแข็งเกร็ง

วิธีการในการเพิ่มความแน่นของการยึดเกาะด้วยเวลโคร ซึ่งมีแถบใดแถบหนึ่ง หรือทั้งสองแถบติดกับวัสดุอ่อนตัว คือ

• เพิ่มพื้นที่ของแถบเวลโคร
• ออกแบบให้แรงที่แถบเวลโครพยายึดเกาะนั้นมีแนวแรงขนานกับแถบ เช่น การออกแบบให้แถบแปะโค้งผ่านมุมหักงอ ตัวอย่างเช่น ที่ใช้กับรองเท้านั้นออกแบบให้ แถบเวลโครนั้นพันผ่านห่วงโลหะกลับมาแปะ ซึ่งทำให้แรงดึงนั้น มีแนวขนานกับแถบ

ข้อดี และ ข้อเสีย

ข้อเสียของเวลโครคือ แถบเวลโครนี้มักจะเกาะเอาเศษผม เส้นใย และ สิ่งสกปรกต่าง ๆ มาติด และห่วงที่ใช้งานมาระยะหนึ่งนั้นมักจะยืดออก หรือ ขาด ความสามารถในการยึดเกาะก็จะลดลงตามอายุการใช้งาน นอกจากนั้นแถบเวลโครยังอาจเกี่ยวกับเสื้อผ้า ที่มีลักษณะเป็นเส้นใย และอาจทำให้เกิดความเสียหายได้ในขณะดึงออก เสียงดังในขณะดึงออกจากกันนั้นทำให้เวลโครไม่เหมาะกับการใช้งานบางประเภท เช่น เสื้อผ้าและอุปกรณ์ทางการทหาร แต่เสียงดังนี้ก็มีประโยชน์ในการเตือนภัยจากการถูกล้วงกระเป๋าเช่นกัน

ความแข็งแรงในการยึดติดของแถบเวลโครนั้น ขึ้นกับพื้นที่สัมผัสของแถบทั้งสอง มีการสร้างชุดเวลโครซึ่งสามารถยึดคนให้ติดกับผนังที่ปกคลุมด้วยเวลโครนี้

ดูเพิ่ม

• กระดุม
• ซิป
• หัวเข็มขัด หรือ ที่ยึดสายรัด