เหงือกปลาหมอ

เหงือกปลาหมอ
เหงือกปลาหมอ
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Asterids
อันดับ:	Lamiales
วงศ์:	Acanthaceae
สกุล:	Acanthus
สปีชีส์:	A. ebracteatus
ชื่อทวินาม
Acanthus ebracteatus Vahl
ชนิดย่อย
A. ebracteatus subsp. ebracteatus A. ebracteatus subsp. ebarbatus

เหงือกปลาหมอ (อังกฤษ: Sea holly; ชื่อวิทยาศาสตร์ Acanthus ebracteatus) เป็นพืชล้มลุกที่มักพบเป็นพืชชั้นล่างในป่าชายเลนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ สำหรับในประเทศไทย ถือเป็นพรรณไม้ที่มีชื่อเสียงในจังหวัดสมุทรปราการ อยู่บริเวณริมแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งตะวันออกเหนือปากคลองมหาวงษ์และโรงเรียนนายเรือ ประโยชน์ของเหงือกปลาหมอนั้น เป็นสมุนไพรใกล้ตัวหรืออาจจะเรียกว่าสมุนไพรชายน้ำ/สมุนไพรชายเลนก็ได้ ช่วยรักษาโรคได้มากมายหลายชนิด

การแพร่กระจายและถิ่นที่อยู่อาศัย

เกิดเองตามบริเวณป่าชายเลน ชอบขึ้นตามชายน้ำริมลำคลอง ชายฝั่งแม่น้ำที่มีน้ำเค็ม-น้ำกร่อยขึ้นถึง หรือที่ชุ่มชื้นทั่วไป ไม่ชอบที่ดอนเหงือกปลาหมอนั้นจะพบอยู่ 2 พันธุ์ คือ ชนิดที่เป็นดอกสีขาวและดอกสีม่วง ดอกสีขาวจะพบมากในทางภาคกลางและภาคตะวันออกส่วนดอกสีม่วงจะพบมากทางภาคใต้

ลักษณะทั่วไป

ต้น

เป็นพืชที่มีลักษณะเป็นไม้พุ่ม มีความสูงถึง 1.5 เมตร ลำต้นของพืชชนิดนี้จะมีลักษณะแข็ง มีหนามอยู่ตามข้อของลำต้น ถ้าเป็นต้นที่เจริญเติบโตตามธรรมชาติหรือไม่มีการตัดออกไป จะมีลักษณะของลำต้นตั้งตรงพุ่งสูงขึ้น แต่ถ้ามีการตัดออกนำไปใช้ประโยชน์บ้างก็จะแตกเป็นพุ่มออกมาใหม่

ใบ

ใบจะมีลักษณะแข็ง มีหนามคมอยู่ริมขอบใบและปลายใบ ผิวใบเรียบมันเนื้อใบเหนียวแข็ง

ดอก

ออกที่ปลายกิ่ง มีลักษณะของดอกเป็นดอกช่อตั้งตรง มีสีม่วง สีฟ้า หรือสีขาว มีกลีบรองดอก 4 กลีบ บริเวณของกลางดอกนั้นจะมีเกสรของตัวผู้และเกสรตัวเมียอยู่

ผล

เป็นฝักรูปไข่หรือทรงกระบอก

การขยายพันธุ์

ขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด เป็นพรรณไม้ที่ขึ้นกลางแจ้ง เจริญเติบโตได้ดีในที่ร่มและมีความชื้นสูง ใช้กิ่งปักชำ

สรรพคุณ

• ราก : สรรพคุณช่วยขับเสมหะ แก้หืด แก้อัมพาต บำรุงประสาท รักษามุตกิดระดูขาว
• ต้น : รสเค็มกร่อย สรรพคุณแก้ปวดศีรษะ ช่วยถอนพิษ แก้ลมพิษ แก้พิษฝีดาษ ถ้าใช้ทาจะช่วยโรคเหน็บชาได้
• ใบ : รสเค็มกร่อยร้อน สรรพคุณช่วยรักษาแผลอักเสบ แก้โรคผิวหนัง แก้ไข้ แก้ปวดต่างๆ รักษากลากเกลื้อน ใช้นำคั้นจากใบนำมาทาศีรษะ จะช่วยในการบำรุงรากผม
• ผล : รสเผ็ดร้อน สรรพคุณช่วยถอนพิษ ขับโลหิต
• เมล็ด : รสเผ็ดร้อน สรรพคุณช่วยขับน้ำเหลืองที่เสีย ขับพยาธิ ปิดพอกฝี

ใช้เหงือกปลาหมอทั้ง 5 (ราก,ต้น,ใบ,ผล,เมล็ด) มีสรรพคุณช่วยแก้พิษฝี แก้มะเร็ง ช่วยในการเจริญอาหาร ช่วยให้เลือดลมปกติ

เชิงอรรถ

1. ชื่อท้องถิ่น: แก้มหมอ, แก้มหมอเล, จะเกร็ง, นางเกร็ง, อีเกร็ง, เหงือกปลาหมอน้ำเงิน

อ้างอิง

1. เหงือกปลาหมอ จากเว็บ kanchanapisek.or.th
2. เหงือกปลาหมอ จากเว็บ สมุนไพรใกล้ตัว
3. เหงือกปลาหมอ จากเว็บ agriman.doae.go.th

แหล่งข้อมูลอื่น

•   ข้อมูลเกี่ยวข้องกับ Acanthus ebracteatus จากวิกิสปีชีส์