แคโรทีน

แคโรทีน (อังกฤษ: carotene) เป็นสารเคมีที่พบมากในผักผลไม้ที่มีสีแดง ส้ม เหลือง และเขียว หากร่างกายได้รับสารนี้ติดต่อกันเป็นเวลา 2 สัปดาห์จะเกิดการสะสมและทำให้ตับทำงานหนัก เนื่องจากต้องขับสารแคโรทีนอยด์ออกจากร่างกายอยู่ตลอดเวลา และจะทำให้ผิวเปลี่ยนเป็นสีเหลืองส้มโดยเฉพาะที่ฝ่ามือและฝ่าเท้า ป้องกันได้โดยเพียงหยุดกิน ร่างกายจะค่อย ๆ ปรับสภาพและกลับมาเป็นปกติ

แคโรทีนทำให้แครอทและผักอีกหลายชนิดหรือแม้กระทั่งสัตว์มีสีส้ม

แคโรทีนเป็นสารโมเลกุลใหญ่มีสูตรทางเคมี C₄₀H₅₆ และมีคุณสมบัติเป็นโปรวิตามินเอ (provitamin A) คือเมื่อแคโรทีนแตกตัวจะได้วิตามินเอ ปฏิกิริยานี้จะเกิดขึ้นภายในตับ

แคโรทีนบริสุทธิ์จะมีผลึกเป็นสีแดงทับทิม (ruby–red crystal) ไม่ละลายในน้ำแต่ละลายในตัวทำละลายอินทรีย์ แคโรทีนจะถูกออกซิไดส์ได้ง่ายโดยออกซิเจนในอากาศ แหล่งธรรมชาติของแคโรทีนได้แก่พืชผักที่มีสีส้มเหลือง เช่น ฟักทองและแครอท สาหร่าย เช่น คลอเรลลา (Chlorella) และดูนาลิเอลลา (Dunaliella) โดยแคโรทีนจะมีบทบาทที่สำคัญคือเป็นรงควัตถุ (เม็ดสี) ในการสังเคราะห์แสงและป้องกันเซลล์จากการเสียสภาพเนื่องจากแสง

ตัวอย่างพืช

แครอท มะเขือเทศ มะละกอ พริก แตงโม ส้ม

ฟักทอง ทุเรียน กล้วยไข่ ตำลึง ผักบุ้ง

โครงสร้างทางเคมี

แคโรทีนมีโครงสร้างทางเคมีเป็นสองไอโซเมอร์หลัก คือ อัลฟาแคโรทีนและบีตา-แคโรทีน

 

α-carotene

 

β-carotene

อ้างอิง

• นิตยสารชีวจิต ฉบับวันที่ 16 พฤศจิกายน 2549

แหล่งข้อมูลอื่น

• Beta-carotene website by Martha Evens, School of Chemistry, University of Bristol
• Berkeley Wellness Guide to Dietary Supplements
• Beta-carotene on University of Maryland Medical Center
• World's Healthiest Foods: carotenoids
• World's Healthiest Foods: alpha-carotene
• World's Healthiest Foods: beta-carotene