แผนตะวันตก

แผนตะวันตก (อังกฤษ: Plan West; โปแลนด์: Plan Zachód) เป็นแผนปฏิบัติการทางทหารของกองทัพโปแลนด์ ในสมัยสาธารณรัฐโปแลนด์ที่สอง โดยมีขึ้นเพื่อเตรียมการป้องกันประเทศจากการรุกรานของนาซีเยอรมนี ซึ่งถูกออกแบบมาในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1930

แผนการ

แผนการแรกของโปแลนด์เป็นการทำนายถึงการโจมตีของกองทัพเยอรมันจากโพเมราเนีย มายังกรุงวอร์ซอ รวมไปถึงกำลังสนับสนุนจากซิลีเซียและปรัสเซีย โดยมีเป้าหมายเพื่อที่จะเชื่อมฉนวนโปแลนด์ ระหว่างโพเมราเนียกับปรัสเซีย หลังจากที่การผนวกดินแดนบางส่วนของเชโกสโลวาเกียได้เปลี่ยนแปลงงสภาพแนวชายแดนไป นักวางแผนชาวโปแลนด์จึงทบทวนแผนการอีกครั้งหนึ่ง โดยมีความเชื่อว่ากองทัพเยอรมันจะโจมตีมาจากซิลีเซียมายังกรุงวอร์ซอ ซึ่งในการรบจริง นักวางแผนได้ทำนายเส้นทางการโจมตีของกองทัพเยอรมันได้อย่างถูกต้อง แต่ก็ยังมีข้อเสียที่สำคัญอยู่ คือ พวกเขาไม่ได้ให้ความสำคัญกับการเตรียมการถึงการโจมตีจากปรัสเซียและสโลวาเกียมากนัก แต่กลับเป็นแผนการรบหลักของกองทัพเยอรมันในกรณีสีขาว

ต่อมา ได้มีการโต้เถียงกันในการตัดสินใจเลือกที่จะป้องกันตามแนวชายแดนอันยาวเหยียด หรือเลือกที่จะล่าถอยไปทางทิศตะวันออกและทิศใต้ และพยายามสร้างแนวป้องกันที่มีความยาวสั้นกว่าแทน โดยมีปราการธรรมชาติเป็นแม่น้ำ ถึงแม้ว่าแนวคิดที่สองจะฟังดูมีน้ำหนักในทางการทหารมากกว่า แต่การพิจารณาในเชิงการเมืองมีความสำคัญกว่า เนื่องจากนักการเมืองโปแลนด์กังวลว่าเยอรมนีจะสามารถยึดครองดินแดนข้อพิพาทได้ง่ายขึ้น (อย่างเช่น นครเสรีดานซิก ฉนวนโปแลนด์ และซิลีเซีย) และจะยุติสงครามได้อย่างรวดเร็วภายหลังจากการยึดครองดินแดนดังกล่าว ดินแดนทางด้านตะวันตกของโปแลนด์มีประชากรอาศัยอยู่อย่างหนาแน่น และมีเขตอุตสาหกรรมหนัก ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อการระดมพล และการผลิตทรัพยการให้แก่กองทัพโปแลนด์อีกด้วย

แผนการดังกล่าวสันนิษฐานว่าสหภาพโซเวียตจะคงความเป็นกลางของตนระหว่างสงคราม เนื่องจากได้มีการประเมินว่าพันธมิตรนาซี-โซเวียตดูเหมือนจะเป็นไปไม่ได้ อย่างไรก็ตาม แผนนี้เป็นการเปิดโอกาสให้ลิทัวเนียสามารถยึดเมืองวิลโน อันเป็นดินแดนพิพาทระหว่างโปแลนด์กับลิทัวเนีย และกองกำลังโปแลนด์ขนาดเล็ก ซึ่งส่วนใหญ่ประกอบด้วยหน่วยป้องกันชายแดน ไม่มีส่วนในการป้องกันดินแดนดังกล่าวเลย

แผนการนี้ยังสันนิษฐานเอาว่า กองทัพโปแลนด์จะสามารถหยุดยั้งกองทัพเยอรมันได้เป็นเวลาหลายเดือน แต่เนื่องจากความเหนือกว่าทางด้านอาวุธและด้านกำลังพล ทำให้อาจมีการโจมตีสวนกลับได้ (แผนการนี้ประมาณว่า เยอรมนีมีข้อได้เปรียบที่สำคัญอยู่สองหรือสามประการ) จนกว่าจะมีการกดดันจากพันธมิตรตะวันตก ซึ่งมีความผูกพันในการโจมตีจากทางตะวันตก เพื่อกันกองทัพเยอรมันจากแนวรบด้านโปแลนด์ และเปิดโอกาสให้โปแลนด์ดำเนินการโจมตีสวนกลับได้

ประสิทธิภาพ

แผนตะวันตกสามารถคาดการณ์ขนาด ที่ตั้งและทิศทางของการบุกได้อย่างแม่นยำ แต่เมื่อถึงเวลาที่กองทัพเยอรมันโจมตีเข้ามาแล้ว แนวป้องกันที่สองและแนวป้องกันถัดไปไม่เป็นไปตามแผน หรือไม่ก็ไม่สามารถลงมือปฏิบัติได้ในทางทหาร นอกจากนี้ยังมีส่วนที่เป็นอุปสรรคขัดขวาง คือ การจัดการกับระบบสื่อสารและการส่งเสบียง

เมื่อเยอรมนีบุกครองโปแลนด์ในเดือนกันยายน 1939 กองทัพโปแลนด์พ่ายแพ้ครั้งสำคัญในยุทธการตามแนวชายแดน ดังที่ได้มีการวิพากษ์วิจารณ์แผนการดังกล่าวไว้ ปัจจัยอื่นที่สำคัญ รวมไปถึง การประเมินความสามารถในการเคลื่อนไหวได้อย่างรวดเร็ว และยุทธวิธีการโจมตีสายฟ้าแลบของเยอรมนีต่ำเกินไป และยังประเมินความสามารถของตนสูงเกินไปอีกด้วย และการรุกรานของสหภาพโซเวียตจากทางตะวันออก และการขาดความช่วยเหลือจากพันธมิตรตะวันตก ทำให้กองทัพโปแลนด์ต้องพ่ายแพ้เมื่อย่างเข้าเดือนตุลาคม 1939

อ้างอิง

• Plan "Zachód" (โปแลนด์)

ดูเพิ่ม

• การบุกครองโปแลนด์
• แผนตะวันออก - แผนการตั้งรับในกรณีที่ถูกรุกรานโดยสหภาพโซเวียต

หนังสืออ่านเพิ่มเติม

• JOHN P. DUNN, POLISH DEFENSE PLANNING, 1919-1939: MYTH VS. REALITY, 1987, dissertation, FLORIDA ATLANTIC UNIVERSITY, [1] 2006-09-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

แหล่งข้อมูลอื่น

• [wrzesien.za.pl/planasc.htm Plan "Zachód"] (โปแลนด์)