แมงคีมยีราฟ

แมงคีมยีราฟ
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Arthropoda
ชั้น:	Insecta
อันดับ:	Coleoptera
วงศ์:	Lucanidae
วงศ์ย่อย:	Lucaninae
สกุล:	Prosopocoilus
สปีชีส์:	P.  giraffa
ชื่อทวินาม
Prosopocoilus giraffa Olivier, 1789
ชนิดย่อย
P. g. borobudur Mizunuma et Nagai, 1991 (ชวา) P. g. daisukei Mizunuma et Nagai, 1991 (ฟิลิปปินส์) P. g. giraffa Olivier, 1789 (อนุทวีปอินเดียและอินโดจีน) P. g. keisukei Mizunuma et Nagai, 1991 (เกาะโฟลเร็ซและเกาะอื่นใกล้เคียง) P. g. makatai Mizunuma et Nagai, 1991 (เกาะลูซอนและเกาะมินโดโร) P. g. nilgiriensis Mizunuma et Nagai, 1991 (ศรีลังกา) P. g. nishikawai Mizunuma et Nagai, 1991 (เกาะแซงกรี) P. g. nishiyamai Mizunuma et Nagai, 1991 (ซูลาเวซี) P. g. timorensis Mizunuma et Nagai, 1991 (ติมอร์)
ชื่อพ้อง
Chadagnathus giraffa Fabricus

แมงคีมยีราฟ, ด้วงคีมยีราฟ หรือ ด้วงคีมหยักสองต่อ (อังกฤษ: giraffe stag beetle) เป็นแมลงปีกแข็งชนิดหนึ่ง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Prosopocoilus giraffa จัดอยู่ในวงศ์แมงคีม (Lucanidae)

แมงคีมยีราฟจัดเป็นแมงคีมชนิดที่มีขนาดใหญ่ที่สุด มีจุดเด่น คือ เขี้ยวหรือขากรรไกรล่างที่ใช้เป็นอาวุธของตัวผู้ที่เรียวยาวและแลดูแข็งแรงมาก โดยอาจยาวได้ถึง 2.5-4.0 เซนติเมตร ในขณะที่ลำตัวมีความยาวทั้งหมดประมาณ 10.5 เซนติเมตรในตัวผู้ และ 7.5 เซนติเมตรในตัวเมีย ลำตัวเป็นสีน้ำตาลดำเป็นเงามัน บริเวณตรงกลางส่วนอกของขาคู่กลาง และขาคู่หลังมีหนามข้างละ 1 อัน แต่ที่ขาคู่หลังจะมีขนาดเล็กกว่า

ที่ฐานของขากรรไกรล่างมีปุ่มขนาดใหญ่ปรากฏอยู่ข้างละ 1 อัน และมีลักษณะเด่นที่สำคัญ คือ ส่วนหัวบริเวณขอบตรงกลางด้านบนจะมีปุ่มยื่นตรงไปด้านหน้า 1 คู่ ในขณะที่ตัวเมียจะมีขนาดเล็กกว่ามาก โดยที่ขากรรไกรในตัวผู้จะมีลักษณะแตกต่างออกไปตามช่วงวัยและขนาดลำตัว ซึ่งยิ่งเจริญเติบโตมากและมีขนาดใหญ่ขึ้นเท่าใด คีมหรือขากรรไกรนั้นก็จะยาวใหญ่และมีส่วนโค้งและมีปุ่มเหมือนเขี้ยวมากขึ้นด้วย

แมงคีมยีราฟพบกระจายพันธุ์ในป่าเบญจพรรณและป่าดิบแล้งของหลายประเทศในทวีปเอเชียจนถึงอินโดนีเซีย ในประเทศไทยพบได้ในป่าทางภาคเหนือและภาคตะวันออก (มีทั้งหมด 9 ชนิดย่อย-ดูในตาราง)

เป็นแมลงที่หากินในเวลากลางคืน โดยกินยางไม้ตามเปลือกไม้ของต้นไม้ใหญ่ในป่า ตัวผู้มีพฤติกรรมใช้ขากรรไกรที่ยาวใหญ่นั้นต่อสู้เพื่อป้องกันตัว และสู้กับตัวผู้ตัวอื่น ๆ เพื่อแย่งตัวเมียเพื่อผสมพันธุ์ หรือแม้แต่สู้กับด้วงในวงศ์ Dynastinae ที่ใช้เขาเพื่อการต่อสู้ได้ด้วยเช่นกัน

ในระยะที่เป็นตัวหนอน อายุการเป็นตัวหนอนของแมงคีมยีราฟจะแตกต่างออกไปตามเพศ ตัวผู้จะมีอายุราว 9 เดือน ขณะที่ตัวเมียมีอายุสั้นกว่าคือ 4-7 เดือน และตัวหนอนสามารถส่งเสียงขู่ผู้รุกรานได้ด้วย ด้วยการยกขาคู่หลังตั้งขึ้นให้ด้านข้างซึ่งเป็นแผ่นแข็งเสียดสีกับขาคู่กลางไปอย่างรวดเร็ว ซึ่งทำให้เกิดการสั่นจนมีเสียงพอรับรู้ได้

สำหรับสถานะในประเทศไทย เป็นแมลงที่หาได้ยากใกล้สูญพันธุ์ เนื่องจากการถูกจับไปเป็นสัตว์เลี้ยงและสตัฟฟ์เพื่อการสะสม และการทำลายป่าที่เป็นถิ่นที่อยู่อาศัย ทำให้แมงคีมยีราฟถูกจัดเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 และเคยมีภาพปรากฏลงในสลากกินแบ่งรัฐบาลและแสตมป์ด้วยแต่ขณะนี้ได้มีความพยายามจากภาคเอกชนในการเพาะขยายพันธุ์ในที่เลี้ยงแล้ว ซึ่งแมงคีมยีราฟจะวางไข่ไว้ในไม้ผุเท่านั้น โดยจะไม่วางไข่ไว้ในดินเหมือนด้วงในวงศ์ Dynastinae เพราะตัวหนอนกินอาหารต่างกัน โดยจะกินไม้ผุและเห็ดราที่ติดมากับไม้นั้นด้วย

อ้างอิง

1. ด้วงคีมยีราฟ
2. Family Scarabaeidae - The Breeding/Rearing of Prosopocoilus giraffa (อังกฤษ)
3. “ด้วงคีมยีราฟ” นักเลงกล้ามใหญ่ตัวจริงมาแล้ว จากโอเคเนชั่น
4. พิสุทธิ์ เอกอำนวย, คู่มือคนรักแมลง 2 การเลี้ยงด้วง (มีนาคม พ.ศ. 2552) หน้า 108 ISBN 987-974-660-832-9
5. แสตมป์ ชุด แมลง ปีพ.ศ. 2544 ด้วงกว่างดาว ,ด้วงดินขอบทองแดง,ด้วงคีมยีราฟ,ด้วงดินปีกแผ่น
6. ล็อตเตอรี 1 มิถุนายน 2554 ภาพแมลงขาข้อ ด้วงคีมยีราฟ (1 June 2011)
7. . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2016-03-05. สืบค้นเมื่อ 2011-09-28.
8. พิสุทธิ์ เอกอำนวย, คู่มือคนรักแมลง 2 การเลี้ยงด้วง (มีนาคม พ.ศ. 2552) หน้า 86 ISBN 987-974-660-832-9

แหล่งข้อมูลอื่น

• [https://web.archive.org/web/20081014115114/http://www.moohin.com/thailand%2Dtravel%2Dtrips/2548%2D09/c08/ Archived 2008-10-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน โลกละมุน ด้วงคีมยีราฟ ฟันเฟืองที่กำลังจะหายไป บทความจากอ.ส.ท.]