ตอลิบาน

ฏอลิบาน หรือ ตอลิบาน หรือมักสะกดว่า ตาลีบัน (อังกฤษ: Taliban; ปาทาน: طالبان‎, อักษรโรมัน: ṭālibān, lit. 'นักเรียน' หรือ 'ผู้แสวงหา') เป็นกลุ่มก่อการร้ายอิสลามและกลุ่มการเมืองซึ่งปกครองพื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศอัฟกานิสถานและเมืองหลวงกรุงคาบูลในฐานะ "รัฐอิสลามอัฟกานิสถาน" นับแต่เดือนกันยายน พ.ศ. 2539 แต่ได้รับการรับรองทางการทูตจากสามรัฐเท่านั้น ได้แก่ ประเทศปากีสถาน ซาอุดีอาระเบีย และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์

ตอลิบาน طالبان (ภาษาปาทาน)
มีส่วนร่วมใน สงครามในอัฟกานิสถาน สงครามต่อต้านการก่อการร้าย
ธงของตอลิบาน
ปฏิบัติการ	1994–1996 (ทหาร) 1996–2001 (รัฐบาล) 2002–ปัจจุบัน (ก่อความไม่สงบ)
แนวคิด	มูลฐานนิยมเดโอบันดี พัชตุนวาลี ลัทธิชาตินิยมทางศาสนา
กลุ่ม	โดยหลักเป็นชาวปาทาน; ชาวทาจิก, ชาวอุซเบก และชาวเติร์กเมน
ผู้นำ	มุฮัมมัด อุมัร † (ผู้ก่อตั้ง, 1994–2013) อับดุลเฆาะดีร์ บะรอดัร (ผู้ร่วมก่อตั้ง) อัคตาร์ มันศูร † (2015–2016) ฮิบะตุลลอฮ์ อะคูนซาดะฮ์ (2016–ปัจจุบัน) มุฮัมมัด เราะซูล (ฝ่ายค้าน, 2015–ปัจจุบัน)
กองบัญชาการ	กันดะฮาร์, ประเทศอัฟกานิสถาน (1996–2001)
พื้นที่ปฏิบัติการ	ดินแดนที่ควบคุมโดยรัฐบาลอัฟกัน, นาโต และพันธมิตร   ดินแดนที่ควบคุมโดยตอลิบาน, อัลกออิดะฮ์ และพันธมิตร   ดินแดนที่ควบคุมโดยรัฐอิสลาม (ISIL) และพันธมิตร
พันธมิตร	รัฐพันธมิตร  ปากีสถาน (จนถึงปี 2001, ปัจจุบันถูกกล่าวหา)  กาตาร์ (ถูกกล่าวหา)  อิหร่าน (ถูกกล่าวหา)  จีน (ถูกกล่าวหา)  รัสเซีย (สหรัฐกล่าวหา, ปฏิเสธ)  ซาอุดีอาระเบีย (ถูกกล่าวหา, จนถึงปี 2013) พันธมิตรที่ไม่ใช่รัฐ เครือข่ายฮักกอนี อัลกออิดะฮ์ Tehreek-i-Taliban Pakistan (2004–2007, 2009, ตั้งแต่ปี 2017) Tehreek-e-Nafaz-e-Shariat-e-Mohammadi Hezb-e Islami Gulbuddin (จนถึงปี 2016) Islamic Movement of Uzbekistan (ฝ่ายต่อต้าน ISIL)
ปรปักษ์	รัฐศัตรู ประเทศอัฟกานิสถาน สหรัฐ สหราชอาณาจักร เนโท ISAF ศัตรูที่ไม่เป็นรัฐ จังหวัดโครอซอนของรัฐอิสลาม Islamic Movement of Uzbekistan (ฝ่ายพันธมิตร ISIL) Jamiat-e Islami Junbish-i-Milli Hezbe Wahdat
การสู้รบและสงคราม	สงครามในอัฟกานิสถาน (พ.ศ. 2558 – ปัจจุบัน) สงครามกลางเมืองในอัฟกานิสถาน (พ.ศ. 2535–2539) สงครามกลางเมืองในทาจิกิสถาน (พ.ศ. 2535–2540) สงครามกลางเมืองในอัฟกานิสถาน (พ.ศ. 2539–2544) สงครามในอัฟกานิสถาน (พ.ศ. 2544–ปัจจุบัน) ความขัดแย้งของกลุ่มตอลิบาน - ไอซิลในอัฟกานิสถาน

หลังเหตุวินาศกรรม 11 กันยายน พ.ศ. 2544 ตาลีบันถูกโค่นล้มโดยปฏิบัติการเสรีภาพยั่งยืน (Operation Enduring Freedom) สมาชิกส่วนใหญ่หลบหนีไปยังปากีสถานประเทศเพื่อนบ้าน ที่ซึ่งมีการรวมกลุ่มกันใหม่เป็นขบวนการกบฏเพื่อสู้รบกับสาธารณรัฐอิสลามอัฟกานิสถาน ซึ่งก่อตั้งขึ้นในปลาย พ.ศ. 2544 และกองกำลังสนับสนุนด้านความมั่นคงนานาชาติ (International Security Assistance Force) นำโดยนาโต

ผู้นำตาลีบันส่วนใหญ่ได้รับอิทธิพลมาจากรากฐานนิยมเดียวบัน (Deobandi fundamentalism) สมาชิกหลายคนปฏิบัติตามบรรทัดฐานทางสังคมและวัฒนธรรมที่เรียกว่า "พัชตุนวาลี" (Pashtunwali) ขบวนการตาลีบันส่วนใหญ่ประกอบขึ้นจากสมาชิกชาวปาทาน (Pashtun) ซึ่งเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ใหญ่ที่สุดในอัฟกานิสถาน ผู้นำหลักของขบวนการตาลีบัน คือ มุลลาห์ มุฮัมมัด โอมาร์ (Mullah Mohammad Omar) ผู้บัญชาการดั้งเดิมของโอมาร์เป็น "อดีตผู้บัญชาการทหารหน่วยเล็กและครูมาดราซาห์ผสมกัน"

ขณะอยู่ในอำนาจ ตาลีบันได้บังคับใช้การตีความกฎหมายชารีอะฮ์หนึ่งในกฎหมายที่เข้มงวดที่สุดที่เคยมีมาในโลกมุสลิม อย่างไรก็ดี ข้อวิจารณ์ส่วนใหญ่มาจากนักวิชาการมุสลิมผู้นำ ตาลีบันได้เป็นข่าวฉาวโฉ่ในระดับโลกจากการปฏิบัติต่อสตรี

พันธมิตรของตาลีบันประกอบด้วยกองทัพปากีสถาน เช่นเดียวกับกลุ่มในอาหรับและเอเชียกลาง อัลกออิดะฮ์ให้การสนับสนุนตาลีบันด้วยกลุ่มนักสู้จากประเทศอาหรับและเอเชียกลาง ในช่วงท้ายของสงคราม มีการประเมินว่ากองกำลังกว่า 45,000 คนสู้รบโดยถือข้างตาลีบัน ขณะที่เพียง 14,000 คนถือข้างอัฟกานิสถาน ปัจจุบัน ตาลีบันปฏิบัติการในอัฟกานิสถานและปากีสถานตะวันออกเฉียงเหนือ เจ้าหน้าที่สหรัฐว่า หนึ่งในสำนักงานใหญ่ของฏอลิบานตั้งอยู่ในหรือใกล้กับเควตตะ (Quetta) ประเทศปากีสถาน ตาลีบันปฏิบัติการโจมตีต่อประชากรพลเรือน ตามรายงานของสหประชาชาติ ตาลีบันเป็นผู้รับผิดชอบต่อการเสียชีวิตของพลเรือน 2,477 คน (76% ของยอดเสียชีวิตทั้งหมด) ในช่วงครึ่งปีแรกของ พ.ศ. 2553

หลังอุมัรเสียชีวิตในปี พ.ศ. 2556 อัคตาร์ มันศูรได้รับเลือกให้เป็นผู้นำจนกระทั่งเขาถูกสังหารในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2559 ไฮบาตุลเลาะห์ อะคุนด์ซะดะได้รับเลือกให้ดำรงตำแหน่งผู้นำคนต่อไป

อ้างอิง

1. "Did you know that there are two different Taliban groups?". www.digitaljournal.com. 1 April 2013.
2. Deobandi Islam: The Religion of the Taliban U. S. Navy Chaplain Corps, 15 October 2001
3. Maley, William (2001). Fundamentalism Reborn? Afghanistan and the Taliban. C Hurst & Co. p. 14. ISBN 978-1-85065-360-8.
4. "Taliban - Oxford Islamic Studies Online". www.oxfordislamicstudies.com.
5. Rashid, Taliban (2000)
6. . Csis.org. 19 October 2010. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 9 November 2010. สืบค้นเมื่อ 18 August 2014.
7. . CF2R. 30 November 2013. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 10 August 2014. สืบค้นเมื่อ 18 August 2014.
8. "Afghan Taliban". National Counterterrorism Center. จากแหล่งเดิมเมื่อ 9 May 2015. สืบค้นเมื่อ 7 April 2015.
9. Giustozzi, Antonio (2009). Decoding the new Taliban: insights from the Afghan field. Columbia University Press. p. 249. ISBN 978-0-231-70112-9.
10. Clements, Frank A. (2003). Conflict in Afghanistan: An Encyclopedia (Roots of Modern Conflict). ABC-CLIO. p. 219. ISBN 978-1-85109-402-8.
11. "The Non-Pashtun Taleban of the North: A case study from Badakhshan – Afghanistan Analysts Network". www.Afghanistan-Analysts.org. สืบค้นเมื่อ 21 January 2018.
12. "The Taliban – Mapping Militant Organizations". web.stanford.edu. สืบค้นเมื่อ 20 February 2019.
13. "Taliban Leader Feared Pakistan Before He Was Killed". New York Times. 9 August 2017.
14. "Qatar's Dirty Hands". National Review. 3 August 2017.
15. "Saudi has evidence Qatar supports Taliban: Envoy". Pajhwok Afghan News. 7 August 2017.
16. "Why did Saudi Arabia and Qatar, allies of the US, continue to fund the Taliban after the 2001 war?". scroll.in. สืบค้นเมื่อ 19 April 2018.
17. "Iranian Support for Taliban Alarms Afghan Officials". Middle East Institute. 9 January 2017. Both Tehran and the Taliban denied cooperation during the first decade after the US intervention, but the unholy alliance is no longer a secret and the two sides now unapologetically admit and publicize it.
18. "What Was Mullah Mansour Doing in Iran?".
19. "Iran Backs Taliban With Cash and Arms". The Wall Street Journal. 11 June 2015. สืบค้นเมื่อ 13 June 2015.
20. Small, Andrew (23 August 2015). "China's Man in the Taliban". Foreign Policy Argument. สืบค้นเมื่อ 26 July 2019.
21. Danahar, Paul (3 September 2007). "Taleban 'getting Chinese arms'". BBC. สืบค้นเมื่อ 26 July 2019.
22. "Is Russia arming the Afghan Taliban?". BBC.
23. Diplomat, Samuel Ramani, The. "What's Behind Saudi Arabia's Turn Away From the Taliban?". The Diplomat.
24. Shehzad, Mohammad (March 10, 2006). . in.rediff.com. rediff. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 16 December 2007. สืบค้นเมื่อ 14 December 2020. Baitullah was appointed as Mullah Omar's governor of the Mehsud tribe in a special ceremony attended by five leading Taliban commanders
25. Gall, Carlotta (March 26, 2009). "Pakistan and Afghan Taliban Close Ranks". nytimes.com. Islamabad, Pakistan: The New York Times. สืบค้นเมื่อ 14 December 2020. The Afghan Taliban delegation urged the Pakistani Taliban leaders to settle their internal differences, scale down their activities in Pakistan and help counter the planned increase of American forces in Afghanistan, the fighters said.
26. Zahid, Farhan (April 15, 2019). "Profile of New TTP Chief Mufti Noor Wali Mehsud: Challenges and Implications" (PDF). pakpips.com. Islamabad, Pakistan: Pak Institute for Peace Studies. p. 4. สืบค้นเมื่อ 14 December 2020. According to Mehsud, the real jihad is against US forces in occupied Afghanistan to restore the Islamic Emirate while using tribal areas of Pakistan as base of operations and safe haven for both Taliban and Al-Qaeda. He further explains the goals and aims of the jihadi movement as: maintaining the independent status for Mehsud tribe, defeating the US in Afghanistan, establishing caliphate in Afghanistan
27. "Afghan militant fighters 'may join Islamic State'". BBC News. 2 September 2014. สืบค้นเมื่อ 3 March 2017.
28. "Afghanistan: Ghani, Hekmatyar sign peace deal". Al Jazeera. 29 September 2016.
29. "Why Central Asian states want peace with the Taliban". DW News. 27 March 2018. "Taliban have assured Russia and Central Asian countries that it would not allow any group, including the IMU, to use Afghan soil against any foreign state," Muzhdah said.
30. Roggio, Bill; Weiss, Caleb (14 June 2016). "Islamic Movement of Uzbekistan faction emerges after group's collapse". Long War Journal. สืบค้นเมื่อ 6 August 2017.
31. "Rare look at Afghan National Army's Taliban fight". BBC. สืบค้นเมื่อ 18 August 2014.
32. "Taliban attack NATO base in Afghanistan – Central & South Asia". Al Jazeera English. สืบค้นเมื่อ 18 August 2014.
33. "ISIS reportedly moves into Afghanistan, is even fighting Taliban". 12 January 2015. จากแหล่งเดิมเมื่อ 13 February 2015. สืบค้นเมื่อ 27 March 2015.
34. "ISIS, Taliban announced Jihad against each other". Khaama Press. 20 April 2015. สืบค้นเมื่อ 23 April 2015.
35. "Taliban leader: allegiance to ISIS 'haram'". Rudaw. 13 April 2015. สืบค้นเมื่อ 23 April 2015.
36. "Taliban say gap narrowing in talks with US over Afghanistan troop withdrawal". Military Times. 5 May 2019.
37. "Afghanistan's warlord vice-president spoiling for a fight with the Taliban". The Guardian. 4 August 2015.
38. Ibrahimi, Niamatullah. 2009. "Divide and Rule: State Penetration in Hazarajat (Afghanistan) from Monarchy to the Taliban", Crisis States Working Papers (Series 2) 42, London: Crisis States Research Centre, LSE
39. Jonson, Lena (25 August 2006). Tajikistan in the New Central Asia. ISBN 9781845112936. จากแหล่งเดิมเมื่อ 16 January 2016. สืบค้นเมื่อ 17 December 2014.
40. "Definition of TALIBAN". www.merriam-webster.com. สืบค้นเมื่อ 2021-07-08.
41. Post, The Jakarta. "US welcomes Qatar decision on Taliban name change". The Jakarta Post (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 7 February 2017.
42. "Pakistan and the Taliban: It's Complicated". Shave Magazine.
43. "From the article on the Taliban in Oxford Islamic Studies Online". Oxford Islamic Studies. สืบค้นเมื่อ August 27, 2010.
44. Goodson 2001, p. 114
45. Rashid 2000, p. 29
46. http://www.onislam.net/english/ask-about-islam/islam-and-the-world/politics-and-economics/166241-taliban-and-al-qaeda-true-sects-of-islam.html
47. Dupree Hatch, Nancy. "Afghan Women under the Taliban" in Maley, William. Fundamentalism Reborn? Afghanistan and the Taliban. London: Hurst and Company, 2001, pp. 145–166.
48. "Documents Detail Years of Pakistani Support for Taliban, Extremists". George Washington University. 2007.
49. "Afghanistan resistance leader feared dead in blast". London: Ahmed Rashid in the Telegraph. September 11, 2001.
50. US attack on Taliban kills 23 in Pakistan, The New York Times, 2008-09-09
51. Marcela Grad. Massoud: An Intimate Portrait of the Legendary Afghan Leader (March 1, 2009 ed.). Webster University Press. p. 310.
52. Gall, Carlotta (January 21, 2007). "At Border, Signs of Pakistani Role in Taliban Surge". New York Times.
53. "UN: Taliban Responsible for 76% of Deaths in Afghanistan". The Weekly Standard. 2010-08-10.
54. "Unclear whether Mullah Mansour killed in Afghanistan or Pakistan: US". สืบค้นเมื่อ 24 May 2016.
55. "Afghan Taliban announce successor to Mullah Mansour". BBC News. 26 May 2015. สืบค้นเมื่อ 26 May 2016.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Taliban in Oxford Islamic Studies Online