ตีมูร์

ระวังสับสนกับ เตมูร์ ข่าน

ติมูร์ (ชะกะไต: تيمور‬; อังกฤษ: Tamerlane; เปอร์เซีย: تيمور لنگ‎; 9 เมษายน ค.ศ. 1336 – 17–19 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1405) เป็นขุนศึกที่มีเชื้อสายผสมระหว่างมองโกลและเติร์ก และเป็นผู้พิชิตดินแดนส่วนใหญ่ของเอเชียตะวันตกและเอเชียกลาง และยังเป็นผู้ก่อตั้งจักรวรรดิตีมูร์ และ ราชวงศ์ตีมูร์ ซึ่งจะคงอยู่ต่อไปจนถึงปี ค.ศ. 1857 ติมูร์เป็นที่รู้จักที่ดีที่สุดในชื่อ ตีมูร์อีแลง (Timur-e Lang) ซึ่งเป็นภาษาเปอร์เซีย แปลว่า Timur the Lame เนื่องจากเขาเคยได้รับบาดเจ็บที่ขาดในการทำศึกครั้งหนึ่ง ภายหลังจากที่ติมูร์ได้สมรสกับราชวงศ์ของเจงกีสข่าน ติมูร์ได้เปลี่ยนชื่อตัวเองเป็น Timur Gukani ซึ่งเป็นภาษาเปอร์เซียที่ดัดแปลงมากจากภาษามองโกล คำว่า kurugan แปลว่า ลูกเขย นอกจากนี้ชื่อของติมุร์ยังสามารถเขียนได้อีกหลายแบบด้วยกัน ได้แก่ Temur, Taimur, Timur Lenk, Timur-i Leng, Temur-e Lang, Amir Timur, Aqsaq Timur และชื่อภาษาอังกฤษว่า Tamerlane และ Tamburlaine นักประวัติศาสตร์คาดว่าผู้คนจำนวนกว่า 17 ล้านคนล้มตายเนื่องจากการพิชิตของติมูร์

ตีมูร์
อะมีร
รุปปั้นตีมูร์ที่ทำรูปแบบจากกะโหลกโดยMikhail Mikhaylovich Gerasimov
ครองราชย์	9 เมษายน ค.ศ. 1370 – 14 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1405
ราชาภิเษก	9 เมษายน ค.ศ. 1370, บัลค์
ก่อนหน้า	อะมีร ฮุสซัยน์
ถัดไป	คาลิล สุลตาน
พระมเหสี	ซารัย มุลก์ คานุม
มเหสีรอง	Chulpan Mulk Agha Aljaz Turkhan Agha Tukal Khanum Dil Shad Agha Touman Agha มเหสีองค์อื่น
พระราชบุตร รายละเอียด	อุมัร ชัยค์ มิรซาที่ 1 จาฮันกีร์ มิรซา มิราน ชาฮ์ ชาฮ์ รุค
พระนามเต็ม Shuja-ud-din Timur bin Taraghai Barlas
ราชสกุล	ตีมูร์
พระราชบิดา	Amir Taraghai
พระราชมารดา	Tekina Khatun
ประสูติ	9 เมษายน ค.ศ. 1336 เกช, จักรวรรดิข่านจักกาไท
สวรรคต	18 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1405 (68 ปี) Otrar, ฟารับ, ใกล้ไชม์เคนท์, ซีร์ดาร์ยา
ฝังพระศพ	Gur-e-Amir, ซามาร์คันด์
ศาสนา	อิสลาม

ติมูร์

ติมูร์มีเป้าหมายที่จะฟื้นฟูจักรวรรดิมองโกลให้กลับมาเกรียงไกรอีกครั้งหนึ่ง อย่างไรก็ตามติมูร์กลับเป็นผู้ที่ทำให้จักรวรรดิโกลเดนฮอร์ด จักรวรรดิย่อยของจักรวรรดิมองโกลพบกับความย่อยยับในระดับที่ไม่สามารถฟื้นฟูตัวเองได้อีก โดยติมูร์เป็นผู้มีชัยเหนือ Tokhtamysh ข่านคนสุดท้ายของโกลเดนฮอร์ด และแม้ว่าติมูร์จะถือว่าตนเองเป็นนักรบมุสลิม แต่สงครามที่สร้างชื่อให้เขากลับเป็นสงครามกับอาณาจักรมุสลิมต่างๆ

ติมูร์เสียชีวิตในระหว่างการทำศึกกับจักรวรรด์จีนในช่วงราชวงศ์หมิง อย่างไรก็ตาม บันทึกทางประวัติศาสตร์กลับเขียนไว้ว่าเขาเองก็มีต้นกำเนิดมาจากในจีน และลูกชายของติมูร์เอง Shah Rukh ได้เดินทางไปจีนในปี ค.ศ. 1420 ติมูร์เป็นบุคคลแห่งความขัดแย้ง เนื่องจากเขาเป็นผู้อุปถัมภ์ศิลปะอย่างมาก แต่ก็ยังเป็นผู้ทำลายแหล่งศิลปะและการเรียนรู้สำคัญๆ หลายที่ด้วยกัน เช่น กรุงเดลี แบกแดด และดามัสกัส ติมูร์ปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ แต่ก็ไม่เคยเรียกตัวเองว่า Amir หรือตำแหน่งกษัตริย์ในโลกของมุสลิมเลย โดยติมูร์ปกครองในนามของ Chingizid Khans ผู้ซึ่งไม่ได้เป็นอะไรมากไปกว่านักโทษทางการเมืองของติมูร์เอง

อาณาจักรของติมูร์กว้างใหญ่ไพศาล กินอาณาบริเวณตั้งแต่ตุรกี ซีเรีย อิรัก คูเวต อิหร่าน คาซักสถาน อัฟกานิสถาน อาเซอร์ไบจาน จอร์เจีย เติร์กเมนิสถาน อุซเบกิสถาน คีร์กีซสถาน ปากีสถาน อินเดีย และดินแดน Kashgar คัชการ์ โอเอซีส ในเขต ซินเจียง ในประเทศจีนในปัจจุบัน

ติมูร์เป็นคนที่ได้รับทั้งการยกย่องและเกลียดชัง ผุ้คนในแถบเอเชียกลางยกย่องเขาในฐานะที่เป็นผู้ปกครองที่นำความร่ำรวย ความมั่งคั่ง และอำนาจมาสู่ภูมิภาคนี้อย่างมาก แต่ผู้คนในโลกอาหรับ เปอร์เซีย และดินเดียสาปแช่งเขาในฐานะที่เขาเป็นผู้ทำลายอารยธรรม และได้ฆ่าผู้คนไปเป็นจำนวนมาก อย่างไรก็ตามทุกวัฒนธรรมต่างก็ยอมรับในความสามารถในการศึกของเขา โดยในเปอร์เซียเขามักถูกเรียกว่า Teymour The Conqueror of The World

ดูเพิ่ม

• จักรวรรดิโกลเดนฮอร์ด
• จักรวรรดิตีมูร์

อ้างอิง

1. Muntakhab-ul-Lubab, Khafi Khan Nizam-ul-Mulk, Vol I, p. 49. Printed in Lahore, 1985
2. W. M. Thackston, A Century of Princes: Sources on Timurid History and Art, (1989), p.239