นครภายใต้มณฑล

นคร เดิมเรียกว่า นครภายใต้มณฑล เป็นหน่วยการปกครองประเภทหนึ่งของสาธารณรัฐจีน (ไต้หวัน)

นคร 市
นครแสดงด้วยพื้นที่สีม่วง
หมวดหมู่	นครปกครองโดยตรง เทศมณฑล และนครภายใต้มณฑล
ที่ตั้ง	พื้นที่เสรีของสาธารณรัฐจีน
จำนวน	3 (ณ 2019)
ประชากร	267,772–448,207
พื้นที่	60–133 ตร.กม.
การปกครอง	องค์การบริหารนคร สภานคร
หน่วยการปกครอง	เขต

ประวัติ

ดูเพิ่มเติมที่: เขตการปกครองของไต้หวัน (ค.ศ. 1895–1945) และ นครระดับอำเภอ

เขตการปกครองที่เรียกว่า "นคร" ในไต้หวันได้ก่อตั้งขึ้นครั้งแรกในทศวรรษ 1920 ระหว่างที่อยู่ภายใต้การปกครองของญี่ปุ่น ในเวลานั้น นครต่าง ๆ อยู่ภายใต้การปกครองของจังหวัด หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 นครที่อยู่ภายใต้จังหวัดจำนวน 9 แห่งจากทั้งหมด 11 แห่งที่จัดตั้งโดยรัฐบาลญี่ปุ่น ได้เปลี่ยนแปลงรูปแบบเป็นนครที่อยู่ภายใต้มณฑล การอ่านชื่อของนครต่าง ๆ ได้เปลี่ยนจากภาษาญี่ปุ่นเป็นภาษาจีนกลาง โดยยังคงตัวอักษรจีนของญี่ปุ่นไว้

การเปลี่ยนแปลงการสะกดชื่อของนครภายใต้มณฑลในปี 1945

ตัวอักษร	ภาษาญี่ปุ่น (ก่อนปี 1945)	ภาษาจีน (หลังปี 1945)		ตัวอักษร	ภาษาญี่ปุ่น (ก่อนปี 1945)	ภาษาจีน (หลังปี 1945)
臺北	ไทโฮกุ Taihoku	ไถเป่ย์ Taipei		嘉義	คางิ Kagi	เจียอี้ Chiayi
基隆	คีรุง Kīrun	จีหลง Keelung		臺南	ไทนัง Tainan	ไถหนาน Tainan
新竹	ชินจิกุ Shinchiku	ซินจู๋ Hsinchu		高雄	ทากาโอะ Takao	เกาสยง Kaohsiung
臺中	ไทจู Taichū	ไถจง Taichung		屏東	เฮโต Heitō	ผิงตง Pingtung
彰化	โชกะ Shōka	จางฮว่า Changhua

การเปลี่ยนแปลงเป็นไปตาม กฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งนคร (市組織法) ของสาธารณรัฐจีน ซึ่งกฎหมายนี้ออกในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 เกณฑ์ในการจัดตั้งเป็นนครภายใต้มณฑล ได้แก่ เมืองที่เป็นเมืองหลวงของมณฑล หรือมีประชากรมากกว่า 200,000 คน หรือมากกว่า 100,000 คน หากเมืองนั้นมีความสำคัญในด้านการเมือง เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม การเปลี่ยนแปลงระบบการแบ่งเขตการปกครองในปี 1945 นั้น ได้มีการอะลุ่มอล่วยระหว่างระบบของญี่ปุ่นกับระบบของจีน นครที่มีประชากรไม่ถึงเกณฑ์บางแห่งก็ยังสามารถจัดตั้งเป็นนครภายใต้มณฑล

หลังจากที่รัฐบาลสาธารณรัฐจีนย้ายที่ตั้งไปอยู่ที่ไทเป มณฑลไต้หวันในปี 2492 เกณฑ์จำนวนประชากรในการจัดตั้งนครภายใต้มณฑลก็ได้เพิ่มขึ้นเป็น 500,000 คน ตาม โครงร่างการปกครองท้องถิ่นของเทศมณฑลและนครในมณฑลไต้หวัน (臺灣省各縣市實施地方自治綱要) ซึ่งบังคับใช้ในปี 1981 ต่อมาได้เพิ่มขึ้นอีกเป็น 600,000 คน หลังจากการปรับปรุงการบริหารของมณฑลให้คล่องตัวขึ้นในปี 1998 ทำให้นครภายใต้มณฑลทั้งหมดอยู่ภายใต้การปกครองรัฐบาลกลางโดยตรง และเปลี่ยนชื่อเรียกให้สั้นลงว่า นคร

สาธารณรัฐประชาชนจีน ที่อ้างสิทธิ์ไต้หวันเป็นมณฑลที่ 23 ได้กำหนดประเภทให้นครภายใต้มณฑลทั้งหมดในไต้หวันมีสถานะเป็นนครระดับอำเภอ

ปี-เดือน-วัน	จัดตั้งเพิ่ม	ถอดถอน	จำนวน	คำอธิบาย
1945-10	จางฮว่า, เจียอี้, ซินจู๋, เกาสฺยง, จีหลง, ผิงตง, ไถจง, ไถหนาน, ไทเป		9	จัดระเบียบใหม่จากเดิมเป็นนครภายใต้จังหวัดระหว่างที่อยู่ภายใต้การปกครองของญี่ปุ่น
1950-08-16		เจียอี้	8	ยุบรวมเข้ากับเทศมณฑลเจียอี้ และกลายเป็นนครภายใต้เทศมณฑล
1951-12-01		จางฮว่า, ซินจู๋, ผิงตง	5	ลดฐานะลงเป็นนครภายใต้เทศมณฑล
1967-07-01		ไทเป	4	ยกฐานะขึ้นเป็นนครปกครองโดยตรง
1979-07-01		เกาสฺยง	3	ยกฐานะขึ้นเป็นนครปกครองโดยตรง
1982-07-01	เจียอี้, ซินจู๋		5	ยกฐานะขึ้นจากเดิมเป็นนครภายใต้เทศมณฑล
2010-12-25		ไถจง, ไถหนาน	3	ยุบรวมเข้ากับเทศมณฑลไถจง และเทศมณฑลไถหนาน และยกฐานะขึ้นเป็นนครปกครองโดยตรง
นครในปัจจุบัน: เจียอี้, ซินจู๋, จีหลง (3)

นครในปัจจุบัน

ดูเพิ่มเติมที่: รายชื่อเขตการปกครองของไต้หวัน

ในปัจจุบัน รัฐบัญญัติการปกครองท้องถิ่นของกระทรวงมหาดไทยไต้หวันมีผลบังคับใช้ในการจัดตั้งนคร ซึ่งนครจำเป็นต้องมีประชากรระหว่าง 500,000 ถึง 1,250,000 คน และมีบทบาทสำคัญทางการเมือง เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม โดยทั้งนครทั้ง 3 แห่งที่มีอยู่ในปัจจุบันนี้ไม่มีคุณสมบัติในด้านจำนวนประชากร แต่ได้รับการจัดตั้งด้วยเหตุผลทางประวัติศาสตร์

ปัจจุบัน มีนครจำนวน 3 แห่ง ทั้งหมดอยู่ในมณฑลไต้หวัน

ชื่อ	อักษรจีน	ฮั่นยฺหวี่ พินอิน	เวด-ไจลส์	ทงย่ง พินอิน	เป่อ่วยจี ภาษาฮกเกี้ยน	พักฟ้าซื้อ ภาษาฮากกา	พื้นที่ (ตร.กม.)	ที่ตั้ง ศาลาว่าการ		วันที่จัดตั้ง (ปี-เดือน-วัน)
นครเจียอี้	嘉義市	Jiāyì	Chia¹-i⁴	Jiayì	Ka-gī	Kâ-ngi	60.03	เขตตะวันออก	東區	1982-07-01
นครซินจู๋	新竹市	Xīnzhú	Hsin¹-chu²	Sinjhú	Sin-tek	Sîn-chuk	104.10	เขตเหนือ	北區	1982-07-01
นครจีหลง	基隆市	Jīlóng	Chi¹-lung²	Jilóng	Ke-lâng	Kî-lùng	132.76	เขตจงเจิ้ง	中正區	1945-10-25

หน่วยงานปกครองท้องถิ่นของนครจะประกอบด้วย ฝ่ายบริหาร และฝ่ายนิติบัญญัติ ซึ่งวางระเบียบโดยรัฐบัญญัติการปกครองท้องถิ่น

ดูเพิ่ม

• นครของประเทศญี่ปุ่น
• เขตการปกครองของไต้หวัน (ค.ศ. 1895–1945)
• นครระดับจังหวัดของสาธารณรัฐประชาชนจีน

ภาพรวมของเขตการปกครองของสาธารณรัฐจีน

สาธารณรัฐจีน
พื้นที่เสรี							แผ่นดินใหญ่
นครปกครองโดยตรง		มณฑล					ไม่ได้ปกครอง
		นคร	เทศมณฑล
เขต	เขต ชนพื้นเมือง ภูเขา	เขต	นคร ภายใต้ เทศมณฑล	เมือง	ตำบล	ตำบล ชนพื้นเมือง ภูเขา
หมู่บ้านในเมือง					หมู่บ้านชนบท
ละแวก

หมายเหตุ

1. เรียกอีกอย่างว่า พื้นที่ไต้หวัน หรือ พื้นที่ไถ-หมิ่น (จีน: 臺閩地區; แปลตรงตัว: "เขตไต้หวัน–ฝูเจี้ยน")
2. แผ่นดินใหญ่ในที่นี้ประกอบด้วย จีนแผ่นดินใหญ่ ทิเบต และมองโกเลียนอก (ก่อนหน้านี้)
3. มีฝ่ายบริหารและฝ่ายนิติบัญญัติมาจากการเลือกตั้ง
4. นครปกครองโดยตรง, นคร, และนครภายใต้เทศมณฑล ทั้งหมดนี้ในภาษาจีนเรียกว่า ชื่อ (จีน: 市; พินอิน: shì; แปลตรงตัว: "นคร")
5. ปัจจุบันเป็นมณฑลในนาม การปกครองระดับมณฑลได้ถูกยกเลิกแล้ว
6. จากรัฐธรรมนูญสาธารณรัฐจีน พื้นที่แผ่นดินใหญ่มีโครงสร้างการปกครองเดียวกันกับพื้นที่เสรี ซึ่งปัจจุบันอยู่ภายใต้การควบคุมของพรรคคอมมิวนิสต์จีน โดยมีโครงสร้างที่แตกต่างกับของสาธารณรัฐจีน
7. บางครั้งก็เรียกว่า นครภายใต้มณฑล (จีน: 省轄市) เพื่อที่จะแยกความแตกต่างจาก นครปกครองโดยตรง และนครภายใต้เทศมณฑล
8. มีผู้อำนวยการเขตที่มาจากการแต่งตั้ง เพื่อบริหารจัดการกิจการท้องถิ่น และดำเนินงานที่ได้รับมอบหมายจากหน่วยงานที่สูงกว่า
9. มีผู้ใหญ่บ้านที่มาจากการเลือกตั้ง เพื่อบริหารจัดการกิจการท้องถิ่น และดำเนินงานที่ได้รับมอบหมายจากหน่วยงานที่สูงกว่า

หมายเหตุ

คำในภาษาพื้นเมือง

1. • อักษรจีนตัวเต็ม: 市
   • พินอินภาษาจีนกลาง: Shì
   • ภาษาฮกเกี้ยน: Chhī
   • ภาษาแคะถิ่นซื่อเซี่ยน: Sṳ

อ้างอิง

1. "Local governments". Office of the President Republic of China (Taiwan). สืบค้นเมื่อ 30 November 2020.
2. . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2014-03-30. สืบค้นเมื่อ 2014-03-30.CS1 maint: archived copy as title (link)
3. http://www.moi.gov.tw/english/english_law/law_detail.aspx?sn=284
4. "Glossary of Names for Admin Divisions" (PDF). Taiwan Geographic Names Information Systems. The Ministry of Interior of ROC. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (PDF) เมื่อ 19 August 2015. สืบค้นเมื่อ 6 June 2015.