พระเจ้าแตงหวาน
สมเด็จพระองค์ชัย (เขมร: ព្រះបាទអង្គជ័យ) หรือที่รู้จักในพระนาม พระเจ้าตระซ็อกประแอม (พระเจ้าแตงหวาน) (เขมร: ត្រសក់ផ្អែម) พระเจ้าแผ่นดินแห่งเมืองพระนครหลวงทรงครองสิริราชสมบัติจาก ค.ศ. 1290 ถึง 1341 ในพระราชพงศาวดารซึ่งพระราชนิพพนธ์โดยสมเด็จนักองค์เอง พระเจ้าแผ่นดินแห่งพระราชอาณาจักรเขมรในขณะนั้น (ปัจจุบันคือ เมืองอุดงฦาไชย จังหวัดกำปงสปือ) กล่าวว่า สมเด็จพระองค์ชัย หรือ พระเจ้าแตงหวานนี้ เป็นปฐมกษัตริย์ต้นราชวงศ์ของราชสกุลนโรดม และเป็นทรงเป็นผู้สร้างพระแสงหอกลำแพงชัย อันเป็นเครื่องราชกกุธภัณฑ์ที่สำคัญมากที่สุดของของอาณาจักรกัมพูชาคู่กับ พระขรรค์ราช พระเจ้าแตงหวานมีชื่อเดิมว่าองค์ชัย พระราชบิดาเป็นเจ้าชายเชื้อพระวงศ์แห่งอาณาจักรจามปา เมื่อครั้งพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 แห่งอาณาจักรพระนครหลวงยกทัพหลวงจากลพบุรีเข้าโจมตีเมืองพระนครหลวงได้คืนจากพระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรจามปาที่ปกครองพระนครหลวงแล้วยกทัพหลวงบุกต่อไปถึงอาณาจักรจามปา จนมีชัยชนะสามารถผนวกดินแดนจามปาเข้าเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิได้สำเร็จ เพื่อเฉลิมฉลองชัยชนะเหนือจามปา พระองค์ได้กวาดต้อนเชื้อพระวงศ์จามปา รวมถึงไพร่ทาสชาวจามปาเข้าเป็นเชลยเกณฑ์เป็นแรงงานสร้างปราสาทหิน เจ้าชายปทุมะแห่งจามปาผู้เป็นพระราชบิดา ได้ถูกกวาดต้อนมาในครั้งนี้ด้วย ด้วยเป็นเชื้อพระวงศ์ที่สวามิภักดิ์จึงได้รับการดูแลเยี่ยงเชลยศักดิ์ ต่อมาพระองค์ได้ทูลขอเสด็จออกบวชเป็นพราหมณ์ขึ้นไปบำเพ็ญตบะอยู่บนเขาพนมกุเลน ส่วนพระนางโสภาวดีพระชายาทรงพระครรภ์ปลอมปนพระองค์อยู่กับเชลย เมื่อพระนางคลอดบุตรชายตั้งชื่อว่าองค์ชัย เป็นเด็กฉลาดและมีบุญญาธิการมากพออายุได้ 7 ปี มารดาให้ออกตามหาบิดาที่ออกบวชอยู่บนเขา บิดาได้มอบเมล็ดแตงให้ 3 เมล็ดและเหล็กอีกก้อนหนึ่งเชื่อว่าเป็นของวิเศษ องค์ชัยได้นำเมล็ดแตงมาปลูก ต่อมาเด็กเลี้ยงวัวมาเก็บกินพบว่ารสชาติดีมีรสหวานฉ่ำ องค์ชัยจึงหวงแตงนั้นมากวันหนึ่งมีวัวจะมากินแตงที่ปลูกไว้องค์ชัยได้นำเหล็กที่บิดามอบให้ขว้างใส่วัวจนทะลุตัววัวเสียชีวิต เรื่องราวของผลแตงหวานนั้นดังไปถึงหูพระราชาพระเจ้าชัยวรมันที่ 9 พระองค์จึงโปรดที่จะเสวยแตงนั้น เมื่อเสวยแล้วทรงโปรดปรานยิ่งนักจึงทรงแต่งตั้งเป็นหัวหน้าสวนหลวง และโปรดให้นำเหล็กที่ขว้างวัวจนตายไปตีเป็นหอก ไว้ป้องกันโจรขโมยมาลักขโมยแตง พระเจ้าชัยวรมันที่ 9 ทรงพระราชทานพระแสงหอกลำแพงชัยนั้นให้เป็นอาญาสิทธิ์ อยู่มาวันหนึ่งพระเจ้าชัยวรมันที่ 9 ปรารถนาเสวยแตงขึ้นมากลางดึก จึงเสด็จลงไปในสวนจะไปเก็บแตงมาเสวย ซึ่งนายแตงหวานนึกว่าเป็นโจรมาลักแตง จึงขว้างพระแสงหอกลำแพงชัยอันเป็นอาญาสิทธิ์โดนพระเจ้าชัยวรมันที่ 9 ถึงแก่สวรรคต บรรดานาหมื่นสรรพมุขมนตรีทั้งหลายจึงพร้อมใจกันถวายราชสมบัติให้ขึ้นสืบราชบัลลังก์เป็นพระเจ้าแผ่นดินแห่งกรุงพระนครหลวง ต่อมาโดยเฉลิมพระนามหลังจากเสวยราชสมบัติว่า พระบาทกมรเตง อัญศรีสุริโยพันธุ์ บรมมหาบพิตรธรรมิกมหาราชาธิราช (เขมร: ព្រះបាទសម្ដេចមហាបពិត្រ ធម្មិករាជាធិរាជ ជាអង្គម្ចាស់ផែនដីក្រុងកម្ពុជាធិបតី ) และทรงรับพระนางจันทรวรเทวี(เขมร: វ្រះបាទជយវម៌្មទី៩) อันพระราชธิดาในพระเจ้าชัยวรมันที่ 9 เป็นสมเด็จพระอัครมเหสี เรื่องราวตำนานของพระเจ้าแตงหวานนี้มีลักษณะแบบเดียวพระเจ้าญองอู้ ซอยะฮ่านแห่งราชวงศ์พุกาม นักวิชาการกัมพูชาเชื่อว่าการเสด็จขึ้นครองราชย์ของพระเจ้าตระซ็อกประแอมไม่ใช่เหตุบังเอิญแต่มีการวางแผนเป็นขั้นเป็นตอนและมีการเตรียมการไว้โดยพระปทุมราชาพระราชบิดาและเชลยทาสชาวจามปาที่ต้องการยึดอำนาจเพื่อปลดแอกจากพวกชนชั้นปกครอง เพราะหลังจากการเสด็จขึ้นครองราชย์พระเจ้าตระซ็อกปะแอมได้ทำการกวาดล้างกลุ่มอำนาจเก่าจนเกือบสิ้น
| พระบาทกมรเตง อัญศรีสุริโยพันธุ์ (พระบาทองค์ชัย) | |
|---|---|
| พระเจ้าแผ่นดินแห่งกรุงพระนครหลวง | |
พระรูปฉลองพระองค์สมเด็จพระองค์ชัย(พระเจ้าแตงหวาน)ทรงพระแสงหอกลำแพงชัย อันเป็นเครื่องราชกกุธภัณฑ์ของอาณาจักรกัมพูชา ณ กรุงพนมเปญ ประเทศกัมพูชา. | |
| ครองราชย์ | ค.ศ.1290 ถึง 1341 |
| ก่อนหน้า | พระเจ้าราชนคริน (ราชวงศ์วรมัน แห่งขแมร์เมืองพระนครหลวง) |
| ถัดไป | พระบรมนิพพานบท (ราชสกุลตระซ็อกประแอม) |
| คู่อภิเษก | พระนางจันทรวรเทวี(เขมร: វ្រះបាទជយវម៌្មទី៩) (พระราชธิดาในพระเจ้าราชนคริน.) |
| พระราชบุตร | พระบรมนิพพานบท พระสิทธานราชา(หรือพระศิริรัตน์เขมร: ព្រះសិរីរតន៍) |
| ราชวงศ์ | ราชวงศ์วรมัน แห่งจามปา |
| พระราชบิดา | พระปทุมราชา(เขมร: ព្រះបទុមរាជា) |
| พระราชมารดา | พระนางโสภาวดี(เขมร: ព្រះនាងសុភវត្តី) |
| ประสูติ | ค.ศ. 1221 |
| สวรรคต | ค.ศ. 1341 |
| ศาสนา | พระพุทธศาสนาเถรวาท |
อ้างอิง
- ศานติ ภักดีคำ. เขมรรบไทย. กทม. มติชน. 2554. หน้า 272
- ↑ "Renowned for its ability to grow tasty cucumbers," according to A. Dauphin-Meunier, History of Cambodia.
- http://www.rfa.org/khmer/news/history/the-king-of-angkor-continued-06252014003352.html
- http://mblog.manager.co.th/withwit/th-104288
- A Study report of Ankor Vat
- สุมาลี บำรุงสุข. นักองค์เอง ใน สารานุกรมประวัติศาสตร์สากลสมัยใหม่: เอเชีย เล่ม 1 อักษร A-B ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กทม.ราชบัณฑิตยสถาน. 2539. หน้า 155 - 157
| ก่อนหน้า | พระเจ้าแตงหวาน | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| พระเจ้าชัยวรมันที่ 9 (ราชวงศ์วรมันแห่งเมืองพระนครหลวง) | สมเด็จพระเจ้าศรียโศธราปุระแห่งพระนครหลวง (ค.ศ.1290 ถึง 1341) | พระบรมนิพพานบท (ราชวงศ์ตระซ็อกประแอม) |