ฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ก.

ฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ก. (อังกฤษ: Kor Royal Cup) หรือชื่อเดิม ถ้วยใหญ่ (เปลี่ยนชื่อในปี พ.ศ. 2506) เป็นการแข่งขันฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานระดับชั้นที่ 1 ของประเทศไทย โดยจัดการแข่งขันครั้งแรกในปี พ.ศ. 2459 พร้อมกับ ฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ข. หรือ ถ้วยน้อย โดย สโมสรกรมมหรสพ ได้ตำแหน่งชนะเลิศในรายการนี้เป็นสโมสรแรก

ฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ก.
ไฟล์:ถ้วยพระราชทาน ก.JPG
ก่อตั้ง	2459
ยกเลิก	2559
จำนวนทีม	2 (2539-2559) ตามแต่จำนวน (2459-2538)
ทีมชนะเลิศล่าสุด	บุรีรัมย์ ยูไนเต็ด
ทีมที่ประสบความสำเร็จที่สุด	ทหารอากาศ (11 ครั้ง)

ต่อมาได้มีการเปลื่ยนแปลงรูปแบบการแข่งขัน ในปี พ.ศ. 2539 เมื่อ สมาคมฟุตบอลแห่งประเทศไทยฯ ได้มีการจัดการแข่งขัน ไทยลีก ขึ้น ทำให้มีการปรับปรุงให้เป็นการแข่งขันในรูปแบบซูเปอร์คัพ โดยเป็นการแข่งขันระหว่าง สโมสรชนะเลิศของลีก กับ สโมสรชนะเลิศ ไทยเอฟเอคัพ (ต่อมา เมื่อมีการว่างเว้นการแข่งขัน เอฟเอ คัพ ในปี 2545 จึงได้นำสโมสรรองชนะเลิศของลีกมาทำการแข่งขันแทน จนถึงปี 2552)

ต่อมาในปี 2560 ได้มีการยกเลิก การแข่งขันฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ก. โดยแปรสภาพเป็นการแข่งขัน ไทยแลนด์แชมเปียนส์คัพ ซึ่งมีลักษณะคล้ายคลึงกับการแข่งขัน ถ้วย ก. เหมือนเช่นที่ผ่านมา

ประวัติ

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงโปรดเกล้าฯ ให้มีจัดการแข่งขันฟุตบอลระดับสโมสรครั้งแรกในประเทศ โดยมีชื่อการแข่งขันว่า การแข่งขันฟุตบอลสำหรับพระราชทานถ้วยทองของหลวง ขึ้นเมื่อปี 2458 โดยสโมสรที่เข้าร่วม ส่วนใหญ่เป็นสโมสรของทหาร ตำรวจ เสือป่า และข้าราชบริพาร

ต่อมา เมื่อมีการสถาปนา คณะฟุตบอลแห่งสยาม เมื่อวันที่ 25 เมษายน 2459 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานถ้วยรางวัลแด่สโมสรชนะเลิศ ก็คือ ถ้วยใหญ่ และ ถ้วยน้อย ให้แก่คณะฯ เพื่อจัดการแข่งขันฟุตบอลระดับสโมสร ชิงถ้วยพระราชทานประจำปี ณ สนามเสือป่า โดยสโมสรชนะเลิศจะได้นำไปครอบครองเป็นเวลา 1 ปี โดยเริ่มต้นจัดขึ้น ในช่วงเดือนกันยายนถึงต้นเดือนพฤศจิกายนปีเดียวกัน

เปลื่ยนชื่อการแข่งขัน

ต่อมา ในปี 2505 ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร สมาคมฟุตบอลแห่งประเทศไทยฯ ได้ขอพระราชทานถ้วยพระราชทานเพิ่มเติม คือ ฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ค. และ ฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ง. ทำให้ต้องมีการเปลี่ยนชื่อ ฟุตบอลถ้วยใหญ่ และ ฟุตบอลถ้วยน้อย เป็น ฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ก. และ ฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ข. โดยยึดหลักตามแบบ ฟุตบอลลีกของประเทศอังกฤษในขณะนั้น

ปรับปรุงการแข่งขัน

ต่อมาในปี 2539 เมื่อ สมาคมฟุตบอลแห่งประเทศไทยฯ มีการปรับปรุงการแข่งขันฟุตบอลระดับสโมสร ให้มีความเป็นมืออาชีพ จึงได้มีการแข่งขัน ไทยแลนด์ลีก ขึ้น โดยได้ยก การแข่งขันฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ก. เป็นการแข่งขันในรูปแบบซูเปอร์คัพ โดยจะนำ สโมสรชนะเลิศของลีก กับ สโมสรชนะเลิศ ไทยเอฟเอคัพ มาทำการแข่งขันแบบนัดเดียวรู้ผล ในสนามที่เป็นกลางแทน (รูปแบบเดียวกับ เอฟเอ คอมมูนิตี ชีลด์ ของอังกฤษ) จนกระทั่งในปี 2545 จึงได้มีการนำสโมสรรองชนะเลิศของลีก มาทำการแข่งขัน โดยจะจัดขึ้นก่อนหน้า การแข่งขันลีก ประมาณ 1 สัปดาห์

กระทั่งในปี 2553 ที่ได้กลับมาจัดการแข่งขัน ไทยเอฟเอคัพ จึงมีการปรับปรุงอีกครั้ง ให้เป็นการแข่งขันก่อนเปิดฤดูกาล ระหว่างสโมสรชนะเลิศ ไทยพรีเมียร์ลีก แข่งขันกับ สโมสรชนะเลิศ ไทยเอฟเอคัพ หรือถ้าหากสโมสรชนะเลิศทั้ง 2 รายการเป็นสโมสรเดียวกัน ก็จะแข่งกับสโมสรรองชนะเลิศของไทยพรีเมียร์ลีกแทน ด้านการแข่งขันฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ข. , ค. และ ง. จะเป็นเป็นการแข่งขันประจำฤดูกาล ในระดับชั้นรองลงมาของ โซนกรุงเทพฯ ตามลำดับ โดยสโมสรชนะเลิศการแข่งขัน ถ้วยพระราชทานประเภท ข. จะได้เลื่อนชั้นไปแข่งขัน ลีกภูมิภาค ดิวิชั่น 2 โซนกรุงเทพฯ ในฤดูกาลถัดไป

ในปี 2559 สมาคมฯ ได้ทำการยุบการแข่งขันฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ข., ค. และ ง. โดยรวมกันเป็น ลีกภูมิภาค ดิวิชั่น 3 ต่อมา ทางสมาคมฯ ได้โอน ถ้วยพระราชทานประเภท ก. ไปเป็นถ้วยสำหรับสโมสรชนะเลิศ ไทยลีก ถ้วยพระราชทานประเภท ข. เป็นถ้วยสำหรับสโมสรชนะเลิศ ดิวิชั่น 1 ถ้วยรางวัลพระราชทานประเภท ค. เป็นถ้วยสำหรับสโมสรชนะเลิศ ดิวิชั่น 2 และ ถ้วยรางวัลพระราชทานประเภท ง. เป็นถ้วยสำหรับแชมป์ ดิวิชั่น 3 ทำให้การแข่งขันฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทาน สิ้นสุดลง แต่รูปแบบการแข่งขันยังคงเดิม แต่ได้มีการเปลี่ยนชื่อการแข่งขัน และ ถ้วยรางวัล ในนามการแข่งขัน ไทยแลนด์ แชมเปียนส์คัพ โดยเริ่มตันจัดในปี 2560 เป็นต้นไป

รายนามสโมสรชนะเลิศ

รายนามทำเนียบสโมสรชนะเลิศการแข่งขัน ฟุตบอลถ้วยใหญ่ (2459-2504) และ ฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานประเภท ก. (2505-2538) ในการแข่งขันฟุตบอลระดับสโมสรสูงสุดของประเทศ

ฟุตบอลถ้วยใหญ่ (2459-2504)

ครั้งที่	ประจำปี	สโมสรชนะเลิศ
1	2459	สโมสรกรมมหรสพ
2	2460	สโมสรมหาดเล็กหลวง
3	2461	สโมสรมหาดเล็กหลวง
4	2462	สโมสรมหาดเล็กหลวง
5	2463	จุฬาลงกรณ์ฟุตบอลสโมสร
6	2464	สโมสรโรงเรียนนายร้อยทหารบก
7	2465	สโมสรโรงเรียนนายร้อยทหารบก
8	2466	สโมสรโรงเรียนนายเรือ
9	2467	สโมสรโรงเรียนนายเรือ
ปี 2468 ไม่มีการแข่งขัน
10	2469	สโมสรกองเดินรถ
11	2470	สโมสรกองเดินรถ
12	2471	สโมสรสวนกุหลาบวิทยาลัย
13	2472	สโมสรสวนกุหลาบวิทยาลัย
14	2473	สโมสรอัสสัมชัญ
15	2474	สโมสรไปรษณีย์
ปี 2475 - 2490 ไม่มีการแข่งขัน
16	2491	สโมสรบางรัก
17	2492	สโมสรอัสสัมชัญ
ปี 2493 ไม่มีการแข่งขัน
18	2494	สโมสรชายสด
19	2495	สโมสรทหารอากาศ
20	2496	สโมสรทหารอากาศ
21	2497	สโมสรจีนแคะ
22	2498	สมาคมนิสิตเก่าจุฬาลงกรณ์ฯ
23	2499	สโมสรไหหลำแห่งประเทศไทย
24	2500	สโมสรทหารอากาศ
25	2501	สโมสรทหารอากาศ
26	2502	สโมสรทหารอากาศ
27	2503	สโมสรทหารอากาศ
28	2504	สโมสรทหารอากาศ