ภาษาใกล้สูญ

ภาษาใกล้สูญ (อังกฤษ: endangered language) หรือ ภาษาวิกฤต เป็นภาษาซึ่งเสี่ยงต่อการเลิกใช้ หากภาษานั้นไม่มีผู้พูดเป็นภาษาแม่ ภาษานั้นก็จะเป็นภาษาที่ตายแล้ว หากไม่มีผู้ใดพูดภาษานั้นเลย จะเป็น "ภาษาสูญ" จำนวนภาษาทั้งหมดในโลกไม่เป็นที่ทราบ มีการประเมินกันหลากหลายขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย Michael E. Krauss ประเมินว่ามีภาษาใช้กันอยู่ในปัจจุบันราว 6,000 ภาษา จนถึง พ.ศ. 2550 ยูเนสโกใช้ตัวเลขนี้ Krauss นิยามภาษาว่า "ปลอดภัย" หากเด็ก ๆ จะมีโอกาสพูดในอีก 100 ปีข้างหน้า "ใกล้สูญ" หากเด็กไม่อาจพูดได้ในอีก 100 ปีข้างหน้า (ประมาณ 60-80% ของภาษาทั้งหมดอยู่ในหมวดหมู่นี้) และ "ใกล้ตาย" (moribund) หากเด็กไม่อาจพูดได้ในปัจจุบัน

มากกว่าร้อยละ 50 ของภาษาทั่วโลกอยู่ในแปดประเทศ (สีแดง): อินเดีย, บราซิล, เม็กซิโก, ออสเตรเลีย, อินโดนีเซีย, ไนจีเรีย, ปาปัวนิวกินีและแคเมอรูน ในประเทศและรอบ ๆ ประเทศเหล่านี้ เป็นบริเวณที่มีความหลากหลายทางภาษามากที่สุดในโลก (สีน้ำเงิน)

การบ่ง

แม้ไม่มีนิยามชัดเจนในการบ่งภาษาว่าใกล้สูญ แต่มีการใช้สามเกณฑ์หลักเป็นแนวปฏิบัติดังนี้

1. จำนวนผู้พูดในปัจจุบันที่ยังมีชีวิตอยู่
2. อายุเฉลี่ยของผู้พูดเป็นภาษาแม่ และ/หรือ พูดได้คล่อง
3. ร้อยละของรุ่นอายุน้อยสุดที่มีความคล่องในภาษาที่กำลังกล่าวถึง

บางภาษา เช่น ภาษาในอินโดนีเซีย อาจมีผู้พูดนับหลายหมื่นคน แต่อาจเป็นภาษาใกล้สูญได้ เพราะเด็กไม่ได้เรียนรู้ภาษาอีกต่อไป และผู้พูดกำลังอยู่ระหว่างเปลี่ยนไปใช้ภาษาอินโดนีเซียซึ่งเป็นภาษาราชการแทนภาษาท้องถิ่น

ในทางกลับกัน ภาษาที่มีผู้พูดเพียง 100 คน อาจถูกพิจารณาให้เป็นภาษามีชีวิตอยู่อย่างยิ่งก็ได้ หากภาษานั้นเป็นภาษาหลักของชุมชน และเป็นภาษาแรก (หรือภาษาเดียว) ที่เด็กในชุมชนนั้นใช้พูดจริง

การประเมินว่า "ความหลากหลายทางภาษานั้นสำคัญต่อมรดกของมนุษย์" คณะผู้เชี่ยวชาญภาษาใกล้สูญเฉพาะกิจของยูเนสโกเสนอนิยามภาษาใกล้สูญไว้ว่า "... เมื่อผู้พูดเลิกใช้ภาษานี้, ใช้ภาษาในอาณาเขตสื่อสารจำนวนลดลงอย่างมาก และหยุดส่งต่อจากรุ่นหนึ่งไปสู่รุ่นต่อไป นั่นคือ ไม่มีผู้พูดใหม่ ไม่ว่าผู้ใหญ่หรือเด็ก"

แผนที่ชุดภาษาที่ตกอยู่ในอันตรายของโลก (Atlas of the World's Languages in Danger) ออนไลน์ของยูเนสโกจัด 2,500 ภาษาออกเป็นห้าระดับความเสี่ยงอันตราย: ไม่ปลอดภัย ใกล้สูญแน่นอน ใกล้สูญอย่างรุนแรง ใกล้สูญวิกฤต และสูญ มากกว่า 200 ภาษาทั่วโลกจะสูญในช่วงสามชั่วอายุคน

บรรณานุกรม

• Zuckermann, Ghil'ad (กิลอัด สุขเคอร์แมน) & Walsh, Michael, 2011. Stop, Revive, Survive: Lessons from the Hebrew Revival Applicable to the Reclamation, Maintenance and Empowerment of Aboriginal Languages and Cultures, Australian Journal of Linguistics 31: 111–127.

อ้างอิง

1. Krauss, Michael E. (2007). "Keynote-Mass Language Extinction and Documentation: The Race Against Time". ใน Miyaoka, Osahito; Sakiyama, Osamu; Krauss, Michael E. (บ.ก.). The Vanishing Languages of the Pacific Rim (illustrated ed.). Oxford: Oxford University Press. pp. 3–24. ISBN 019926662X, 9780199266623. อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่สมเหตุสมผล มีนิยามชื่อ "K2007" หลายครั้งด้วยเนื้อหาต่างกัน
2. UNESCO ad Hoc Expert Group on Endangered Languages (2003). "Language Vitality and Endangerment" (pdf). สืบค้นเมื่อ 27 April 2009.
3. "UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger". UNESCO.org. 2009. สืบค้นเมื่อ 27 April 2009.
4. http://www.dawn.com/2011/07/21/languages-on-papua-vanish-without-a-whisper.html