รหัสพันธุกรรม

รหัสพันธุกรรม (genetic code) เป็นชุดของการเก็บข้อมูลทางพันธุกรรมในดีเอ็นเอหรืออาร์เอ็นเอ และถูกทรานสเลชันเป็นโปรตีน หรือลำดับกรดอะมิโน ในเซลล์ที่มีชีวิต รหัสแต่ละรหัสประกอบไปด้วยลำดับนิวคลีโอไทด์สามตัว ซึ่งกำหนดกรดอะมิโน 1 ตัว แม้จะมีรหัสพันธุกรรมที่เป็นสากล แต่ก็อาจจะมีความแตกต่างกันไปได้บ้าง เช่น รหัสพันธุกรรมในไมโทคอนเดรียของคน ต่างจากรหัสพันธุกรรมที่รู้จักกันทั่วไป

ลำดับของกรดอะมิโนบน mRNAแต่ละรหัสมีนิวคลีโอไทด์ 3 ตัว และกำหนดกรดอะมิโน 1 ตัว

ข้อมูลทางพันธุกรรมทั้งหมดอาจไม่จำเป็นต้องเก็บในรหัสพันธุกรรม ดีเอ็นเอของสิ่งมีชีวิตทั้งหมดมีลำดับควบคุม (regulatory sequences) ส่วนที่รวมเข้าด้วยกัน ( intergenic segments) และโครงสร้างโครโมโซม ที่มีผลต่อฟีโนไทป์ แต่ไม่ได้เปลี่ยนแปลงรหัสที่กำหนดกรดอะมิโน

ตารางรหัสพันธุกรรมบนRNA

ไม่มีขั้ว

มีขั้ว

เบส

กรด

(รหัสพันธุกรรมหยุด)

รหัสพันธุกรรม 64 ตัวและกรดอะมิโนที่กำหนด ทิศทางการอ่านบนสาย mRNA เป็น 5' ไป 3'

		2nd base
		U	C	A	G
1st base	U	UUU (Phe/F) Phenylalanine UUC (Phe/F) Phenylalanine	UCU (Ser/S) Serine UCC (Ser/S) Serine	UAU (Tyr/Y) Tyrosine UAC (Tyr/Y) Tyrosine	UGU (Cys/C) Cysteine UGC (Cys/C) Cysteine
		UUA (Leu/L) Leucine	UCA (Ser/S) Serine	UAA Ochre (Stop)	UGA Opal (Stop)
		UUG (Leu/L) Leucine	UCG (Ser/S) Serine	UAG Amber (Stop)	UGG (Trp/W) Tryptophan
	C	CUU (Leu/L) Leucine CUC (Leu/L) Leucine	CCU (Pro/P) Proline CCC (Pro/P) Proline	CAU (His/H) Histidine CAC (His/H) Histidine	CGU (Arg/R) Arginine CGC (Arg/R) Arginine
		CUA (Leu/L) Leucine CUG (Leu/L) Leucine	CCA (Pro/P) Proline CCG (Pro/P) Proline	CAA (Gln/Q) Glutamine CAG (Gln/Q) Glutamine	CGA (Arg/R) Arginine CGG (Arg/R) Arginine
	A	AUU (Ile/I) Isoleucine AUC (Ile/I) Isoleucine	ACU (Thr/T) Threonine ACC (Thr/T) Threonine	AAU (Asn/N) Asparagine AAC (Asn/N) Asparagine	AGU (Ser/S) Serine AGC (Ser/S) Serine
		AUA (Ile/I) Isoleucine	ACA (Thr/T) Threonine	AAA (Lys/K) Lysine	AGA (Arg/R) Arginine
		AUG^[A] (Met/M) Methionine	ACG (Thr/T) Threonine	AAG (Lys/K) Lysine	AGG (Arg/R) Arginine
	G	GUU (Val/V) Valine GUC (Val/V) Valine	GCU (Ala/A) Alanine GCC (Ala/A) Alanine	GAU (Asp/D) Aspartic acid GAC (Asp/D) Aspartic acid	GGU (Gly/G) Glycine GGC (Gly/G) Glycine
		GUA (Val/V) Valine GUG (Val/V) Valine	GCA (Ala/A) Alanine GCG (Ala/A) Alanine	GAA (Glu/E) Glutamic acid GAG (Glu/E) Glutamic acid	GGA (Gly/G) Glycine GGG (Gly/G) Glycine

^A AUG กำหนดทั้งเมไทโอนีนและเป็นรหัสพันธุกรรมเริ่มต้นที่ตำแหน่งแรกที่มีการถอดรหัสของ mRNA.

ตารางส่วนกลับ

Ala/A	GCU, GCC, GCA, GCG	Leu/L	UUA, UUG, CUU, CUC, CUA, CUG
Arg/R	CGU, CGC, CGA, CGG, AGA, AGG	Lys/K	AAA, AAG
Asn/N	AAU, AAC	Met/M	AUG
Asp/D	GAU, GAC	Phe/F	UUU, UUC
Cys/C	UGU, UGC	Pro/P	CCU, CCC, CCA, CCG
Gln/Q	CAA, CAG	Ser/S	UCU, UCC, UCA, UCG, AGU, AGC
Glu/E	GAA, GAG	Thr/T	ACU, ACC, ACA, ACG
Gly/G	GGU, GGC, GGA, GGG	Trp/W	UGG
His/H	CAU, CAC	Tyr/Y	UAU, UAC
Ile/I	AUU, AUC, AUA	Val/V	GUU, GUC, GUA, GUG
START	AUG	STOP	UAA, UGA, UAG

อ้างอิง

1. Nakamoto T (2009). "Evolution and the universality of the mechanism of initiation of protein synthesis". Gene. 432 (1–2): 1–6. doi:10.1016/j.gene.2008.11.001. PMID 19056476. Unknown parameter |month= ignored (help)

ดูเพิ่ม

• Griffiths, Anthony J. F.; Miller, Jeffrey H.; Suzuki, David T.; Lewontin, Richard C.; Gelbart, William M. (1999). An Introduction to genetic analysis (7th ed.). San Francisco: W.H. Freeman. ISBN 0-7167-3771-X.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
• Alberts, Bruce; Johnson, Alexander; Lewis, Julian; Raff, Martin; Roberts, Keith; Walter, Peter (2002). Molecular biology of the cell (4th ed.). New York: Garland Science. ISBN 0-8153-3218-1.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
• Lodish, Harvey F.; Berk, Arnold; Zipursky, S. Lawrence; Matsudaira, Paul; Baltimore, David; Darnell, James E. (2000). Molecular cell biology (4th ed.). San Francisco: W.H. Freeman. ISBN 0-7167-3706-X.CS1 maint: multiple names: authors list (link)

แหล่งข้อมูลอื่น

• The Genetic Codes → Genetic Code Tables
• Online DNA → Amino Acid Converter 2005-02-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Online DNA Sequence → Protein Sequence converter
• Online DNA to protein translation (6 frames/17+ genetic codes)
• The Codon Usage Database → Codon frequency tables for many organisms
• Symmetries in the genetic code