หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์

พลเรือเอก นายแพทย์ หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ (ประสูติ 27 ธันวาคม พ.ศ. 2472) เป็นพระโอรสในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ ประสูติแต่หม่อมเร่ สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา และเป็นพระอนุชาร่วมสมเด็จพระราชชนกใน สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7 ทรงเป็นหม่อมเจ้าพระองค์สุดท้ายในราชสกุลสวัสดิวัตน์ พระอนุวงศ์ ราชวงศ์จักรี

หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์
หม่อมเจ้า ชั้น 4
หม่อม	หม่อมนวลศรี สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา
บุตร	2 คน
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์
พระมารดา	หม่อมเร่ สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา
ประสูติ	27 ธันวาคม พ.ศ. 2472 (91 ปี)

พระราชวงศ์ไทย
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิริวัณณวรีฯ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าทีปังกรรัศมีโชติฯ สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสิริภาจุฑาภรณ์ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอทิตยาทรกิติคุณ ทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี ท่านผู้หญิงพลอยไพลิน เจนเซน ท่านผู้หญิงสิริกิติยา เจนเซน พระเจ้าวรวงศ์เธอฯ กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ท่านผู้หญิงทัศนาวลัย ศรสงคราม
ด ค ก

พระประวัติ

หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ เป็นพระโอรสในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ ประสูติแต่หม่อมเร่ สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา (สกุลเดิม บุนนาค) เมื่อวันที่ 27 ธันวาคม พ.ศ. 2472 และเป็นพระราชนัดดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

หม่อมเจ้าปุสาน สวัสดิวัตน์ มีทรงมีพระเชษฐาและพระเชษฐภคินีร่วมอุทรหม่อมมารดารวมสิบองค์

หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ ทรงเสกสมรสกับ หม่อมนวลศรี สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา (สกุลเดิม วีรบุตร) ทรงมีโอรสธิดาสองคน ได้แก่

1. หม่อมราชวงศ์วไลวัฒนา สวัสดิ์-ชูโต สมรสกับ นายวิทวัส สวัสดิ์-ชูโต
2. หม่อมราชวงศ์สวัสดิวุฒิ สวัสดิวัตน์ สมรสกับ นางวรัตดา สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา

ทั้งนี้ พลเรือเอก หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ เป็นหม่อมเจ้าที่ยังดำรงพระชนม์อยู่เป็นพระองค์สุดท้ายในราชสกุลสวัสดิวัตน์ ทรงเป็นพระอนุวงศ์ในจักรีบรมราชวงศ์

การทรงงานและพระกรณียกิจ

พลเรือเอกหม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ ทรงจบการศึกษาจากโรงเรียนเซนต์คาเบรียล และทรงสำเร็จการศึกษาแพทยศาสตรบัณฑิต จากคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล เมื่อปี พ.ศ. 2505

หลังจากนั้นทรงเข้ารับราชการตั้งแต่ พ.ศ. 2505 โดยทรงปฏิบัติหน้าที่เป็นนายแพทย์ศัลยกรรม โรงพยาบาลทหารเรือกรุงเทพ กรมแพทย์ทหารเรือ ต่อมาได้ทรงเป็นรองผู้อำนวยการ โรงพยาบาลสมเด็จพระปิ่นเกล้า และทรงเป็นนายแพทย์ประจำสำนัก กองบัญชาการทหารสูงสุด เป็นต้น

พ.ศ. 2534 จึงได้ทรงเป็นราชองครักษ์พิเศษ และวันที่ 18 มีนาคม พ.ศ. 2552 ได้รับพระราชทานพระยศ พลเรือเอก เป็นกรณีพิเศษ และแต่งตั้งเป็นนายทหารพิเศษประจำกองบังคับการกรมทหารราบที่ 3 รักษาพระองค์ กองนาวิกโยธิน หน่วยบัญชาการนาวิกโยธิน และงานพิเศษ พ.ศ. 2528

หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ ทรงเป็นแพทย์ไทยที่ได้นำวิทยาการด้านรังสีวิทยามาใช้ในการตรวจวิเคราะห์ และวินิจฉัยอาการป่วยได้อย่างมีประสิทธิภาพ สามารถใช้วิทยาการด้านรังสีวิทยาประเมินอาการของโรคได้อย่างแม่นยำ ทรงเป็นแพทย์ไทยท่านแรกที่ได้นำเครื่องมืออัลตราซาวนด์มาใช้เป็นครั้งแรกในประเทศไทย ทำให้วิทยาการด้านนี้เป็นที่รู้จักแพร่หลายไปทั่วประเทศ เป็นที่ยอมรับและนิยมใช้โดยทั่วไป นับเป็นเกียรติประวัติอันสำคัญยิ่ง

ปัจจุบันท่านยังทรงงานทั้งในมูลนิธิฯ และส่วนพระองค์ ทรงมีพระอุปนิสัยเรียบง่าย และทรงมีเมตตามากต่อทุกคน เป็นเจ้านายชั้นพระอนุวงศ์ที่ได้รับการเคารพและนับถือเป็นอย่างมากจากประชาชน

พลเรือเอก หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ ทรงเป็นประธานกรรมการมูลนิธิเพื่อสาธารณประโยชน์อยู่หลายองค์กร ได้แก่

1. มูลนิธิเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

2. มูลนิธิบรมราชานุสรณ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี

3. มูลนิธิชีวิตพัฒนาในพระอุปถัมภ์สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์

4. ชมรมอัลตร้าซาวด์ทางการแพทย์แห่งประเทศไทย

การทรงงานเกี่ยวกับงานพิธีเนื่องด้วยพระราชวงศ์

อาทิเช่น

9 มีนาคม 2528 พระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7 ทรงอัญเชิญเครื่องทองน้อย ในขบวนพระอิสริยยศ พร้อมด้วยราชสกุลสวัสดิวัตน์ พระประยูรญาติในสมเด็จฯ ณ พระเมรุมาศ ท้องสนามหลวง

13 เมษายน ของทุกปี เสด็จบำเพ็ญพระกุศลเนื่องในวันคล้ายวันสิ้นพระชนม์ สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา ผู้เป็นพระอัยยิกา ณ พระอุโบสถ วัดราชาธิวาสวิหาร สืบต่อจาก สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ซึ่งเคยเสด็จฯ เป็นประจำทุกปี

7 ธันวาคม พ.ศ. 2559 พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ พลเรือเอก หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ และราชสกุลสวัสดิวัตน์ เป็นเจ้าภาพในการบำเพ็ญพระกุศลถวายพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง

6 มกราคม พ.ศ. 2562 ได้เสด็จไปทรงเยี่ยมชมงานอุ่นไอรักคลายความหนาว "สายน้ำแห่งรัตนโกสินทร์" ซึ่งพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้จัดขึ้น ณ พระลานพระราชวังดุสิต​และสนามเสือป่า​ และโดยเสด็จพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ร่วมทอดพระเนตรการแสดง

 

พลเรือเอก หม่อมเจ้าปุสาน สวัสดิวัตน์ กราบบังคมทูลถวายพระพรชัยมงคล และทูลเกล้าฯ ถวายน้ำอภิเษกด้วยถ้วยศิลาจารึกพุทธคาถาเป็นทิศแรก คือ ทิศบูรพา

ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช 2562 พลเรือเอก หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ เป็นพระบรมวงศานุวงศ์พระองค์แรก โดยทรงเป็นผู้ทูลเกล้าฯ ถวายน้ำอภิเษกที่พระหัตถ์พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ด้วยพระเต้าเบญจคัพย์ รัชกาลที่ ๕ ระหว่างการสรงมุรธาภิเษก และระหว่างพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัวประทับเหนือพระที่นั่งอัฐทิศอุทุมพรราชอาสน์ พลเรือเอก หม่อมเจ้าปุสาน สวัสดิวัตน์ กราบบังคมทูลถวายพระพรชัยมงคล และทูลเกล้าฯ ถวายน้ำอภิเษกด้วยถ้วยศิลาจารึกพุทธคาถาเป็นทิศแรก คือ ทิศบูรพา

เสด็จปฏิบัติพระราชกรณียกิจแทนพระองค์

พลเรือเอก หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ ทรงปฏิบัติกรณียกิจแทนพระองค์อยู่บ่อยครั้ง ตามแต่โอกาสที่ทรงได้รับพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ อาทิ

พระราชพิธีถวายราชสักการะพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในวันที่ 1 ตุลาคมของทุกปี

พระราชพิธีบำเพ็ญพระกุศลถวายพระศพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์

2 สิงหาคม พ.ศ. 2553 เสด็จแทนพระองค์ทรงบำเพ็ญพระกุศลครบ 150 ปี วันประสูติ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ณ พระตำหนักเพ็ชร วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพมหานคร

พระราชพิธีบำเพ็ญพระกุศลถวายพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี

4 เมษายน 2555 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ พลเรือเอก หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ เสด็จแทนพระองค์ ไปในการพระราชทานเพลิงพระบุพโพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส

พระราชพิธีตรียัมปวาย ตรีปวาย เมื่อเดือนมกราคม พ.ศ. 2559

พระราชพิธีบำเพ็ญพระกุศลถวายพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2562 พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ พลเรือเอก หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ เสด็จแทนพระองค์ ทรงประกอบพิธีบวงสรวงงาช้างสำหรับสร้างพระราชลัญจกรในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ในพระบรมมหาราชวัง

22 - 23 เมษายน พ.ศ. 2562 เป็นผู้แทนพระองค์ ในการพระราชพิธีจารึกพระสุพรรณบัฏ ดวงพระบรมราชสมภพ และแกะพระราชลัญจกรประจำรัชกาล เป็นต้น

พระเกียรติยศ

ธรรมเนียมพระยศของ หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์
การทูล	ฝ่าพระบาท
การแทนตน	กระหม่อม/หม่อมฉัน
การขานรับ	กระหม่อม/เพคะ
ลำดับโปเจียม	19

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2562 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2548 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2547 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2516 –   เหรียญชัยสมรภูมิ การรบ ณ สาธารณรัฐเวียดนาม (ช.ส.) (ประดับเปลวระเบิด)
• พ.ศ. 2515 –   เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
• พ.ศ. 2562 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 10 ชั้นที่ ๒ (ว.ป.ร.๒)
• พ.ศ. 2493 –   เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)

ยศทางทหาร

หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์
รับใช้	กองทัพเรือ
ประจำการ	18 มีนาคม พ.ศ. 2552 - ปัจจุบัน
ชั้นยศ	พลเรือเอก

• พลเรือตรี
• พลเรือเอก (18 มีนาคม พ.ศ. 2552)

รางวัลเกียรติยศ

• รางวัลคนดีศรีแพทย์ทหาร ครั้งที่ 5 ประจำปีพุทธศักราช 2563 จากสมาคมแพทย์ทหารแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ สาขาการแพทย์ทหาร และบริการสังคม ซึ่งเป็นรางวัลที่ยกย่องเชิดชูเกียรติ บุคคลตัวอย่างของแพทย์ทหาร ตำรวจ ในฐานะแพทย์ “ผู้ริเริ่ม Ultrasound หรือ การตรวจด้วยเครื่องมือการตรวจอวัยวะภายในร่างกายที่ใช้คลื่นเสียงความถี่สูงของประเทศไทย,นายแพทย์ทหารผู้ถวายงานรับใช้พระบรมวงศ์ และผู้บำเพ็ญประโยชน์ต่อสังคมมาอย่างต่อเนื่องยาวนาน”

พงศาวลี

พงศาวลีของหม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์

16. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                       17. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี               4. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                             18. เงิน แซ่ตัน               9. สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี                       19. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์               2. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์                                   10. หลวงอาสาสำแดง (แตง)                       5. สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา                             11. ท้าวสุจริตธำรง (นาค สุจริตกุล)                       1. หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์                                         24. สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค)               12. พระยาวรพงศ์พิพัฒน์ (แย้ม บุนนาค)                       25. หม่อมมิ               6. ขุนอนุมานพลนิกร (พลอย บุนนาค)                             13. เหมือน บุนนาค                       3. หม่อมเร่ สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา                                   7. ทรัพย์ บุนนาค

อ้างอิง

{{}}

1. ข่าวในพระราชสำนัก 13 เมษายน 2552
2. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนาฯ. จุฬาลงกรณราชสันตติวงศ์ :พระนามพระราชโอรส พระราชธิดา และพระราชนัดดา. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, 2548. 136 หน้า. ISBN 9742217467
3. "สายเจ้าคุณพระราชพันธุ์นวลชั้นที่ 4 สายพระยาวรพงศ์พิพัฒน์ (แย้ม บุนนาค)". ชมรมสายสกุลบุนนาค. สืบค้นเมื่อ 6 ตุลาคม 2561. Check date values in: |accessdate= (help)
4. "ฉลองครบ 84 ชันษา พล. ร.อ. นพ. ม.จ. ปุสาณ สวัสดิวัตน์". แนวหน้า. 30 ธันวาคม 2557. สืบค้นเมื่อ 8 ธันวาคม 2558. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
5. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระยศทหารเป็นกรณีพิเศษและแต่งตั้งนายทหารพิเศษ (พลเรือตรี หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์)ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 126 ตอนที่ 9ข วันที่ 10 มิถุนายน 2552 หน้า 129
6. หมายกำหนดการ ที่ ๑๐/๒๕๖๒ หมายกำหนดการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ เว็บไซต์ราชกิจจานุเบกษา
7. ข่าวในพระราชสำนักราชกิจจานุเบกษา เล่ม 133 ตอนที่ 16ข วันที่ 15 มิถุนายน 2559
8. ข่าวในพระราชสำนัก ประจำปี 2559 (มกราคม 2559)ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 133 ตอนที่ 39ข วันที่ 30 ตุลาคม 2559
9. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศ เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ฝ่ายหน้า กับเหรียญรัตนาภรณ์ และพระราชทานยศทหารชั้นนายพลเป็นกรณีพิเศษ, เล่ม ๑๓๖, ตอน ๑๖ ข, ๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๒, หน้า ๒
10. ราชกิจจานุเบกษา,ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือกและเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย หน้า ๒ เล่ม ๑๒๒ ตอนที่ ๒๑ ข, ๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๔๘
11. ราชกิจจานุเบกษา,ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือกและเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยิ่งมงกุฎไทย หน้า ๑๑ เล่ม ๑๒๑ ตอนที่ ๒๓ ข, ๒๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๗
12. ราชกิจจานุเบกษา,แจ้งสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานแครื่องหมายเปลวระเบิดสำหรับประดับแพรแถบเหรียญชัยสมรภูมิ ฉบับพิเศษ หน้า ๒๑๔ เล่ม ๙๐ ตอนที่ ๑๘๑, ๓ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๖
13. ราชกิจจานุเบกษา,แจ้งสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานเหรียญจักรมาลาและเหรียญจักรพรรดิมาลา ฉบับพิเศษ หน้า ๑๐๔๒ เล่ม ๘๙ ตอนที่ ๒๐๒, ๓๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๕
14. ราชกิจจานุเบกษา, เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ฝ่ายหน้า กับเหรียญรัตนาภรณ์และพระราชทานยศทหารชั้นนายพลเป็นกรณีพิเศษ, เล่ม ๑๓๖, ตอน ๑๖ ข, ๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๒, หน้า ๒
15. "สายเจ้าคุณพระราชพันธุ์นวลชั้นที่ 3 สายสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค)". ชมรมสายสกุลบุนนาค. สืบค้นเมื่อ 6 ตุลาคม 2561. Check date values in: |accessdate= (help)