อำเภอกระสัง

กระสัง เป็นอำเภอหนึ่งทางทิศตะวันออกของจังหวัดบุรีรัมย์ โดยเป็น 1 ใน 4 อำเภอของจังหวัดที่มีทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือผ่าน ซึ่งเมื่อเดินทางจากกรุงเทพฯ แล้ว อำเภอนี้จะเป็นอำเภอสุดท้ายก่อนเข้าสู่เขตจังหวัดสุรินทร์

อำเภอกระสัง
อำเภอ
คำขวัญ:  แผ่นดินธรรมลำน้ำชี ประเพณีชนสามเผ่า ชุมชนเก่า เมืองโบราณ กรอบหอมหวานกระยาสารท หัวผักกาด อบน้ำผึ้ง รสน่าทึ่งหมี่ยำไทย งามผ้าไหมพื้นเมือง
พิกัดภูมิศาสตร์: 14°55′18″N 103°18′6″E / 14.92167°N 103.30167°E / 14.92167; 103.30167
อักษรไทย	อำเภอกระสัง
อักษรโรมัน	Amphoe Krasang
จังหวัด	บุรีรัมย์
พื้นที่
• ทั้งหมด	652.700 ตร.กม. (252.009 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	105,008 คน
• ความหนาแน่น	160.88 คน/ตร.กม. (416.7 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	31160
รหัสภูมิศาสตร์	3103
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอกระสัง ถนนสุขาภิบาล 14 ตำบลกระสัง อำเภอกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์ 31160
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

บ้านกระสังเคยมีคนอพยพมาอยู่ โดยอพยพจากเมืองนครธม เมืองหลวงของเขมรมาอยู่ในราว พ.ศ. 1896 ในสมัยพระเจ้าอู่ทอง โดยขุนหลวงพะงั่ว ยกกองทัพมาตีเขมร คนหนีทัพไทยมาตั้งอยู่ที่บ้านกระสังประมาณ 17 ครัวเรือน เพราะเห็นว่าบ้านกระสังมีทำเลดี เคยเป็นเมืองเก่า เคยเป็นเมืองร้างมานานมีต้นไม้ขึ้นปกคลุมกลายเป็นดง สัตว์ป่ามีมากมาย และมีดงอยู่ทางทิศตะวันออกบ้านเรียกว่าดงขะเวียง อาหารการกินหาง่าย มีน้ำบริบูรณ์เพราะอยู่ใกล้คลองหรือห้วยเรียกว่า ห้วยจะเมือง ซึ่งอยู่ทางทิศตะวันตกและทางเหนือวัดท่าสว่าง คนมาอยู่บ้านกระสังร้อยกว่าปีก็เกิดโรคระบาดอีก คนก็อพยพไปอยู่ที่บ้านเมืองไผ่หมด เหลืออยู่ไม่กี่คน ตายหมู่เกือบหมด คนที่เหลือพากันอพยพไปอยู่ที่บ้านเมืองไผ่ บ้านกระสังก็กลายเป็นเมืองร้างร้างตั้งแต่ พ.ศ. 2000 จนถึง 2345 เป็นเวลาสามร้อยกว่าปี บ้านกลายเป็นดง มีต้นไม้เกิดขึ้นหนาแน่น ถึงขนาดมีช้างมาอยู่มากมาย ต้นไม้ที่มีมากที่สุดคือไม้ไผ่ป่า พวกส่วยจังหวัดสุรินทร์กลับมาจากคล้องช้างได้มาเห็นบ้านกระสังมีทำเลดี พากันมาจับจองอยู่ต่อมาภายหลังคนจากจังหวัดสุรินทร์ และคนอยู่เขตพิมายก็อพยพมาอยู่เพิ่มขึ้นอีก ค่อยมากขึ้นเรื่อยๆ

ในราว พ.ศ. 2320 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เมื่อครั้งดำรงพระยศเป็นเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก ได้เคยเสด็จมาเขตอำเภอกระสัง ได้นำทหารมาซุ่มนอนพัก ที่ดงขะเวียงทางตะวันออกบ้านกระสังแล้วยกทัพไปตีเมืองขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ จนถึง พ.ศ. 2351 กระสังอดอยากเนื่องจากฝนแล้ง พากันอพยพไปอยู่ที่อื่นที่อุดมสมบูรณ์กว่า บ้านกระสังก็กลายเป็นหมู่บ้านร้างอีกครั้ง ในสมัยรัชกาลที่ 6 พ.ศ. 2453 คนจากจังหวัดสุรินทร์ บ้านสองชั้น บ้านเมืองไผ่ และบ้านห้วยราช ได้อพยพมาอยู่ที่บ้านกระสังเป็นจำนวนมากขึ้น เพราะพื้นที่ของบ้านกระสังเหมาะในการเกษตรคือการทำนา พ.ศ. 2464 ได้มีการสร้างทางรถไฟมาถึงกระสัง พอตั้งสถานีกระสังมีรถไฟวิ่ง คนก็อพยพมาอยู่มากเกือบทุกสารทิศ มีทั้งชาวอินเดียและชาวจีนที่อพยพมาจากผืนดินใหญ่ มาอยู่ที่บ้านกระสังแห่งนี้สมัยนั้นเขตอำเภอกระสัง ทั้งหมดเป็นหมู่บ้านขึ้นตรงต่อตำบลห้วยราช แต่ก่อนเมืองแปะยังไม่มี ยังคงขึ้นตรงต่อนครราชสีมา ต่อมาทางราชการได้ตั้งจังหวัดบุรีรัมย์ คือเมืองแปะขึ้น พ.ศ. 2468 บ้านสองชั้นได้ยกฐานะขึ้นเป็นตำบล บ้านกระสังก็ไปขึ้นตำบลสองชั้น ยังขึ้นต่ออำเภอเมืองบุรีรัมย์อยู่

อำเภอกระสังเดิมเป็นหมู่บ้านเล็ก ๆ ชื่อนี้มาจากคำว่า กะซ้อต (แปลว่า ยากจน) บ้านนี้ขึ้นตรงกับตำบลสองชั้น อำเภอเมืองบุรีรัมย์ ต่อมาในปี พ.ศ. 2482 ได้ยกฐานะเป็นตำบลกระสังและโดยที่มีทางรถไฟผ่าน จึงเป็นย่านการค้ามีความเจริญขึ้นตามลำดับ จึงได้รับการจัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอ เมื่อปี พ.ศ. 2497 ครั้งแรกมี 3 ตำบล คือตำบลกระสัง ตำบลสองชั้น และตำบลลำดวน ปี พ.ศ. 2501 ได้ยกฐานะเป็นอำเภอกระสัง

• วันที่ 3 เมษายน 2482 ตั้งตำบลกระสัง แยกออกจากตำบลสองชั้น และตำบลห้วยราช ตั้งตำบลลำดวน แยกออกจากตำบลห้วยราช
• วันที่ 1 มิถุนายน 2497 แยกพื้นที่ตำบลกระสัง ตำบลลำดวน และตำบลสองชั้น อำเภอเมืองบุรีรัมย์ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอกระสัง และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอเมืองบุรีรัมย์
• วันที่ 28 พฤศจิกายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลกระสัง ในท้องที่บางส่วนของตำบลกระสัง
• วันที่ 17 ธันวาคม 2500 ตั้งตำบลเมืองไผ่ แยกออกจากตำบลกระสัง ตั้งตำบลชุมแสง แยกออกจากตำบลลำดวน
• วันที่ 22 กรกฎาคม 2501 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอกระสัง อำเภอเมืองบุรีรัมย์ เป็น อำเภอกระสัง
• วันที่ 23 ธันวาคม 2501 ตั้งตำบลสูงเนิน แยกออกจากตำบลสองชั้น
• วันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2506 ตั้งตำบลหนองเต็ง แยกออกจากตำบลกระสัง และตำบลเมืองไผ่
• วันที่ 21 เมษายน 2507 ตั้งตำบลบ้านปรือ แยกออกจากตำบลสูงเนิน และตำบลกระสัง
• วันที่ 24 ตุลาคม 2521 ตั้งตำบลห้วยสำราญ แยกออกจากตำบลลำดวน
• วันที่ 26 กันยายน 2529 ตั้งตำบลกันทรารมย์ แยกออกจากตำบลเมืองไผ่
• วันที่ 13 พฤศจิกายน 2534 ตั้งตำบลศรีภูมิ แยกออกจากตำบลชุมแสง และตำบลห้วยสำราญ
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลกระสัง เป็นเทศบาลตำบลกระสัง ด้วยผลของกฎหมาย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอกระสังตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอสตึก
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเมืองสุรินทร์ (จังหวัดสุรินทร์)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองสุรินทร์ อำเภอปราสาท (จังหวัดสุรินทร์) อำเภอพลับพลาชัย และอำเภอเมืองบุรีรัมย์
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองบุรีรัมย์และอำเภอห้วยราช

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอกระสังแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 11 ตำบล 168 หมู่บ้าน

1.

กระสัง

(Krasang)

21 หมู่บ้าน

7.

ชุมแสง

(Chum Saeng)

12 หมู่บ้าน

2.

ลำดวน

(Lamduan)

18 หมู่บ้าน

8.

บ้านปรือ

(Ban Prue)

15 หมู่บ้าน

3.

สองชั้น

(Song Chan)

17 หมู่บ้าน

9.

ห้วยสำราญ

(Huai Samran)

14 หมู่บ้าน

4.

สูงเนิน

(Sung Noen)

19 หมู่บ้าน

10.

กันทรารมย์

(Kanthararom)

12 หมู่บ้าน

5.

หนองเต็ง

(Nong Teng)

18 หมู่บ้าน

11.

ศรีภูมิ

(Si Phum)

9 หมู่บ้าน

6.

เมืองไผ่

(Mueang Phai)

13 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอกระสังประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลกระสัง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลกระสัง
• เทศบาลตำบลสองชั้น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสองชั้นทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหนองเต็ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองเต็งทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลอุดมธรรม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกระสัง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลกระสัง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลลำดวน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลลำดวนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสูงเนิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสูงเนินทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองไผ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองไผ่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลชุมแสง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชุมแสงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านปรือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านปรือทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยสำราญ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยสำราญทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลกันทรารมย์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกันทรารมย์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลศรีภูมิ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศรีภูมิทั้งตำบล

การขนส่ง

อำเภอกระสังมีสถานีรถไฟ 2 แห่ง ได้แก่ สถานีรถไฟกระสัง และสถานีรถไฟหนองเต็ง (เดิมชื่อ บ้านหนองเต็ง) โดยสถานีรถไฟกระสังถือเป็นสถานีที่มีผู้โดยสารมาใช้บริการจำนวนมาก เนื่องจากตัวอำเภออยู่ห่างจากทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 226 อยู่พอสมควร ขบวนรถไฟเกือบทุกขบวน (ยกเว้นรถด่วนพิเศษอีสานวัตนาที่ 23/24) จะหยุดรับ–ส่งผู้โดยสารที่สถานีรถไฟกระสังแห่งนี้

การท่องเที่ยว

• อ่างเก็บน้ำกุดใหญ่
• ท่าเสด็จ (สถานที่พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช เสด็จพระราชดำเนินพร้อมด้วยสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จเยี่ยมราษฏร)
• ศูนย์ศิลปาชีพกระสัง
• โครงการฟาร์มตัวอย่างฯ บ้านกระเจา ตำบลลำดวน
• ชุมชนท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถีบ้านตะครอง หมู่ที่ 15 ตำบลหนองเต็ง
• ชุมชนท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถีบ้านโคกขมิ้น หมู่ที่ 4 ตำบลหนองเต็ง
• ชุมชนท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถีบ้านหนองเต็งใหญ่ หมู่ที่ 17 ตำบลหนองเต็ง
• ชุมชนท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถีบ้านบุ หมู่ที่ 11 ตำบลลำดวน
• ชุมชนท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถีบ้านทุ่งสว่าง หมู่ที่ 7 ตำบลสูงเนิน
• วัดชลประทานราชดำริ ตำบลสูงเนิน (หลวงปู่ฤทธิ์ รตุนโชโต เกจิดังผู้สร้าง)
• วัดจะเนียงวนาราม (บ้านจะเนียง) ตำบลสองชั้น หลวงพ่อเมียน กัลยาโณ เกจิดังเป็นผู้สร้างวัด
• อ่างเก็บน้ำห้วยระไซร์

อ้างอิง

1. ประวัติอำเภอกระสัง - จังหวัดบุรีรัมย์
2. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในจังหวัดบุรีรัมย์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56 (0 ง): 16–19. 3 เมษายน 2482. Check date values in: |date= (help)
3. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ยกฐานะตำบลขึ้นเป็นกิ่งอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 71 (35 ง): 1314–1315. 1 มิถุนายน 2497. Check date values in: |date= (help)
4. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลกระสัง กิ่งอำเภอกระสัง อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (99 ง): (ฉบับพิเศษ) 27-28. 28 พฤศจิกายน 2499. Check date values in: |date= (help)
5. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอมลาไสย จังหวัดกาฬสินธุ์, อำเภอเมืองขอนแก่น และกิ่งอำเภอกระนวน อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น, อำเภอเมืองชัยภูมิ และอำเภอบำเหน็จณรงค์ จังหวัดชัยภูมิ, อำเภอเชียงคำ จังหวัดเชียงราย, อำเภอตลิ่งชัน จังหวัดธนบุรี, อำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม, อำเภอกบรรพตพิสัย จังหวัดนครสวรรค์, อำเภอลำปลายมาศ และกิ่งอำเภอกระสัง อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์, อำเภอเมืองพิษณุโลก จังหวัดพิษณุโลก, อำเภอเมืองเพชรบูรณ์ จังหวัดเพชรบูรณ์,อำเภอเมืองร้อยเอ็ด อำเภอพนมไพร และอำเภอาจสามารถ จังหวัดร้อยเอ็ด อำเภอสังขะ และอำเภอศรีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์, อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี, อำเภอพิบูลย์มังสาหาร และอำเภอเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 74 (107 ง): 2901–2928. 17 ธันวาคม 2500. Check date values in: |date= (help)
6. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งอำเภอกระสัง อำเภอกระนวน อำเภอบางกอกใหญ่ อำเภอขุนหาร อำเภอพนา อำเภอปากช่อง อำเภอวังเหนือ อำเภอวังชิ้น อำเภอแม่ทา อำเภอหนองหมู อำเภอสระแก้ว อำเภออมก๋อย อำเภอบางซ้าย อำเภอทับสะแก อำเภอบุณฑริก อำเภอลานสะกา อำเภอจอมบึง อำเภอท่ายาง อำเภอสามเงา อำเภอฟากท่า อำเภอบ้านเขว้า อำเภอชานุมาน อำเภอแม่พริก อำเภอท่าสองยาง อำเภอสะเมิง อำเภอหนองแขม และอำเภอพระแสง พ.ศ. ๒๕๐๑" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 75 (55 ง): 321–327. 22 กรกฎาคม 2501. Check date values in: |date= (help)
7. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอยางตลาด และอำเภอสหัสขันธ์ จังหวัดกาฬสิทธุ์ อำเภอขาณุวรลักษณ์บุรี จังหวัดกำแพงเพชร อำเภอน้ำพอง อำเภอเมืองขอนแก่น อำเภอพล อำเภอบ้านไผ่ และอำเภอภูเวียง จังหวัดขอนแก่น อำเภอบัวใหญ่ อำเภอพิมาย และอำเภอจักราช จังหวัดนครราชสีมา อำเภอบรรพตพิสัย จังหวัดนครสวรรค์ อำเภอกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์ อำเภอศรีมหาโพธิ์ และอำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี กับอำเภอตะพานหิน และอำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 75 (109 ง): 3084–3117. 23 ธันวาคม 2501. Check date values in: |date= (help)
8. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในอำเภอเมืองบุรีรัมย์ อำเภอกระสัง และอำเภอสตึก จังหวัดบุรีรัมย์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (20 ง): 487–496. 26 กุมภาพันธ์ 2506. Check date values in: |date= (help)
9. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกระสัง อำเภอละหานทราย และกิ่งอำเภอบ้านกรวด จังหวัดบุรีรัมย์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 81 (35 ง): 1179–1186. 21 เมษายน 2507. Check date values in: |date= (help)
10. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกระสัง อำเภอบ้านกรวด อำเภอประโคนชัย อำเภอละหานทรายและอำเภอพุทไธสง จังหวัดบุรีรัมย์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 95 (117 ง): 3590–3604. 24 ตุลาคม 2521. Check date values in: |date= (help)
11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 103 (166 ง): (ฉบับพิเศษ) 94-97. 26 กันยายน 2529. Check date values in: |date= (help)
12. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 109 (145 ง): (ฉบับพิเศษ) 125-131. 13 พฤศจิกายน 2535. Check date values in: |date= (help)
13. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงฐานะของสุขาภิบาลเป็นเทศบาล พ.ศ. ๒๕๔๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. 24 กุมภาพันธ์ 2542. Check date values in: |date= (help)