เจ้าปางคำ

เจ้าปางคำ หรือ พระเจ้าสุวรรณปางคำ ปฐมกษัตริย์ผู้ก่อตั้งเวียงใหม่นครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน (หนองบัวลำภู) (พ.ศ. 2228-2302) ถือเป็นปฐมราชวงศ์สุวรรณปางคำ และปฐมวงศ์แห่งเมืองอุบลราชธานีศรีวนาไลยประเทศราช เมืองยศสุนทรประเทศราช เมืองเขมราษฎร์ธานี เมืองหนองคาย เมืองอำนาจเจริญ เมืองพิบูลมังสาหาร เมืองตระการพืชผล เมืองมหาชนะชัย เมืองเสลภูมินิคม เมืองวารินทร์ชำราบ เมืองไชยบุรี ฯลฯ พระองค์มีศักดิ์เป็นพระมาตุลา (น้า) ของเจ้ากิ่งกิสราช ปฐมกษัตริย์ของอาณาจักรล้านช้างหลวงพระบาง (พ.ศ. 2246-2265) และเป็นพระปิตุลา (อา) ของพระบรมเชษฐขัตติยสุริยวงศา (เจ้าองค์คำ) เจ้าผู้ครองอาณาจักรล้านช้างหลวงพระบาง พระองค์ที่ 2 (พ.ศ. 2256-2266) และเจ้าผู้ครองแคว้นเชียงใหม่อิสระ (พ.ศ. 2270-2302)

เจ้าปางคำ
พระบรมนามาภิไธย	พระเจ้าสุวรรณปางคำ
พระปรมาภิไธย	พระเจ้าสุวรรณปางคำ
พระนามเดิม	เจ้าปางคำ
พระอิสริยยศ	พระเจ้าผู้ครองนคร
ราชวงศ์	สุวรรณปางคำ
ครองราชย์	พ.ศ. 2228-2302
รัชกาล	74 ปี
รัชกาลก่อน	ไม่มี (ปราบดาภิเษก)
รัชกาลถัดไป	เจ้าพระวรราชปิตา (เจ้าพระตา)
ข้อมูลส่วนพระองค์
พระราชสมภพ	ไม่ปรากฏ
พระมเหสี	พระราชนัดดา และเจ้านางเภาเทวี
พระบุตร	3 พระองค์

พระองค์ยังทรงมีพระปรีชาสามารถด้านการประพันธ์ และวรรณกวี โดยทรงแต่งวรรณกรรมเรื่องสินไซ หรือสังข์ศิลป์ชัย ซึ่งถือว่าเป็นวรรณกรรมชั้นเยี่ยมของอาณาจักรล้านช้าง (สปป.ลาว) และวรรณกรรมเรื่องท้าวฮุ่งท้าวเจือง (ขุนเจือง) ซึ่งมีทรงประพันธ์ที่สื่อถึงอารมย์ความเศร้า ความทุกข์ ความโกรธแค้น ความดีใจในบทประพันธ์นั้นได้ลงตัว

พระราชประวัติ

เมื่อปี พ.ศ. 2228 เจ้าปางคำเป็นเชื้อพระวงศ์เชียงรุ่งแสนหวีฟ้า ได้อพยพหนีภัยรุกรานของพวกจีนฮ่อบุกเข้ายึดนครเชียงรุ่ง ลงมาพึ่งพระบรมโพธิสมภารพระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช พระมหากษัตริย์อาณาจักรล้านช้าง โดยมีเจ้านายนครเชียงรุ่งที่อพยพลงมาพร้อมกันคือ เจ้าอินทกุมาร และเจ้าจันทกุมารี ซึ่งเป็นพระราชมารดาเจ้ากิ่งกิสราช ปฐมกษัตริย์ของอาณาจักรล้านช้างหลวงพระบาง (พ.ศ. 2246-2265) และเจ้าอินทโฉม กษัตริย์อาณาจักรล้านช้างหลวงพระบาง พระองค์ที่ 2 (พ.ศ. 2266-2292)

ต่อมาพระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช ทรงโปรดให้เจ้าปางคำเสกสมรสกับพระราชนัดดาในพระองค์ และมีพระราชโอรส 2 พระองค์ คือ

1. เจ้าพระตา
2. เจ้าพระวอ

เมื่อพระราชโอรสทั้งสองพระองค์เจริญชนม์ เจ้าปางคำทรงโปรดให้เข้ารับราชการสนองพระคุณพระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช ผู้เป็นพระปัยกา (คุณตาทวด) ที่พระราชสำนักนครเวียงจันทน์

ในปี พ.ศ.เดียวกันนั้นเอง พระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช ทรงโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าปางคำทรงนำกำลังไพร่พลครัวนครเชียงรุ่งแสนหวีฟ้าที่ติดตามมาไปตั้งบ้านเรือนอยู่ที่เมืองหนองบัวลุ่มภู ซึ่งพระเจ้าไชยเชษฐาธิราช ทรงนำไพร่พลหลวงพระบางและเวียงจันทน์มาก่อสร้างขึ้นครั้ง พ.ศ. 2106 ให้เมืองหน้าด่านของกรุงศรีสัตตนาคนหุต (เวียงจันทน์) เมื่อเจ้าปางคำได้มาถึงเมืองหนองบัวลุ่มภู ทรงเลือกหน้าทำเลที่ตั้งบ้านเมืองใหม่ บริเวณริมหนองบัวอันมีปราการทางธรรมชาติคือ เทือกเขาภูพานสูงตระหง่าน สามารถป้องกันข้าศึกศัตรู พร้อมก่อสร้างค่ายคูประตูหอรบ กำแพงคูเมืองล้อมรอบพร้อมประตูเวียงอย่างแน่นหนา สถาปนาเวียงแห่งใหม่นี้ว่า "เวียงใหม่นครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน" แต่ประชาชนทั่วไปนิยมเรียกว่า "หนองบัวลุ่มภู" ซึ่งเป็นเมืองเอกเทศราชไม่ขึ้นตรงต่ออาณาจักรใด ทรงให้ตั้งกฏบัญญัติบ้านเมืองหนองบัวลุ่มภู มีลำพระเนียงเป็นแม่น้ำสายหลักไหลหล่อเลี้ยงชาวเมือง มีพญาช้างเผือกคู่เวียง และมีเมืองหน้าด่านของนครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน ได้แก่ เมืองนาด้วง เมืองภูเวียง เมืองผ้าขาว เมืองพันนา

ปี พ.ศ. 2281 พระเจ้าสุวรรณปางคำได้เสด็จคล้องช้าง พร้อมไพร่พลหนองบัวลุ่มภูยกลงมาตามริมแม่น้ำโขงจนล่วงเข้าเขตนครกาลจำบากนาคบุรีศรี (อาณาจักรล้านช้างจำปาสัก) พระเจ้าสุวรรณปางคำจึงได้เจ้านางเภาเป็นพระมเหสี แล้วยกไพร่พลกลับไปหนองบัวลุ่มภู ต่อมาเจ้านางเภาได้ประสูติพระราชธิดา พระนามว่า "เจ้านางแพง" หนองบัวลุ่มภูกับนครจำปาศักดิ์จึงมีความสัมพันธ์กันนับตั้งแต่นั้นมา

เมื่อเจ้าปางคำนำครัวชาวเชียงรุ่งมาอยู่ที่หนองบัวลุ่มภูแล้ว ก็ให้มีการนำขนบธรรมเนียม และประเพณีของไทลื้อเมืองเชียงรุ่งมาใช้ด้วย เช่น ธรรมเนียมการเผาศพเจ้านายบนเมรุนกหัสดีลิงค์ และธรรมเนียมประเพณีดังกล่าวนั้น ภายหลังเมื่อชาวหนองบัวลุ่มภูได้ย้ายลงไปตั้งเมืองใหม่ที่อุบลราชธานีและยโสธรก็ยังคงไว้ซึ่งธรรมเนียมของเมืองเชียงรุ่งนี้ไว้ด้วย

สวรรคต

พระเจ้าสุวรรณปางคำ เสด็จสวรรคตเมื่อปี พ.ศ. 2302 ตรงกับรัชสมัยของสมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อัมรินทร์ พระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรอยุธยา พระองค์ที่ 33 ก่อนเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ทรงเป็นกษัตริย์ปกครองนครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน 74 ปี

รายพระนามกษัตริย์นครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน

กษัตริย์นครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน

ลำดับ	รายพระนาม	เริ่มต้นรัชกาล	สิ้นสุดรัชกาล	รวมระยะเวลา	หมายเหตุ
1	พระเจ้าสุวรรณปางคำ	พ.ศ. 2228	พ.ศ. 2302	74 ปี
	ว่างเว้นจากกษัตริย์	พ.ศ. 2302	พ.ศ. 2311	10 ปี
2	เจ้าพระวรราชปิตา (เจ้าพระตา)	พ.ศ. 2311	พ.ศ. 2314	3 ปี
3	เจ้าพระวรราชภักดี (เจ้าพระวอ)	-	-	-	อยู่ในภาวะสงครามกับเวียงจันทน์ และได้อพยพหนีลงมายังบ้านสิงห์ท่า (ยโสธร) ก่อนขึ้นครองเมือง

ทรงวรรณกรรมสินไซ

สินไซ หรือ สังศิลป์ชัย เป็นวรรณกรรมที่นิยมกันมากในอาณาจักรล้านช้าง โดยมีเค้าโครงเรื่องมาจากปัญญาสชาดก หรือชาดกห้าสิบเรื่อง หรือพระเจ้าห้าสิบชาติตามสำนวนลาว ทั้งนี้เรื่องสินไซ มีนักปราชญ์ล้านช้างประพันธ์ไว้หลายคน แต่ที่นับว่าดีที่สุดและนิยมมากที่สุดคือ สินไซ สำนวนของเจ้าปางคำ ที่ประพันธ์ขึ้นในรัชสมัยพระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช ซึ่งเป็นสมัยที่เรียกกันว่ายุคทองแห่งวรรณกรรมลาว และสินไซสำนวนของเจ้าปางคำก็ได้รับการยกย่องว่าเป็นวรรณกรรมชิ้นเอกชิ้นหนึ่งของอาณาจักรล้านช้าง

พงศาวลี

พงศาวลีของเจ้าปางคำ
ราชวงศ์เชียงรุ่งแสนหวีฟ้า                             พระเจ้านครเชียงรุ่งแสนหวีฟ้า                                   พระเจ้าสุวรรณปางคำ (เจ้าปางคำ)                                         พระราชบิดาราชวงศ์ล้านช้าง                             พระมเหสี                                   พระราชมารดาราชวงศ์ล้านช้าง

เชิงอรรถ

1. ประวัติจังหวัดอุบลราชธานี
2. ตำนานนกหัสดีลิงค์กับพิธีเผาศพ
3. เรื่องย่อสินไซ หรือสังศิลป์ชัย