วิกิพีเดีย
เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (หม่อมราชวงศ์อรุณ ฉัตรกุล)
สำหรับความหมายอื่น ดูที่ เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต
จอมพล เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (หม่อมราชวงศ์อรุณ ฉัตรกุล) (14 เมษายน พ.ศ. 2399 - 25 สิงหาคม พ.ศ. 2464) อดีตเสนาบดีกระทรวงกลาโหม เป็นโอรสในหม่อมเจ้านิล ฉัตรกุล (พระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นสุรินทรรักษ์) กับหม่อมราชวงศ์ สุ่น ปาลกะวงศ์ (นัดดาในพระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์)
จอมพล เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (หม่อมราชวงศ์อรุณ ฉัตรกุล) น.ร., ร.ว., ป.จ., ม.ป.ช., ป.ม., ม.ร. | |
---|---|
เสนาบดีกระทรวงกลาโหม | |
ดำรงตำแหน่ง 1 เมษายน 2457 - 25 สิงหาคม 2464 | |
กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว |
ก่อนหน้า | พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช |
ถัดไป | เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (แย้ม ณ นคร) |
ข้อมูลส่วนบุคคล | |
เกิด | 14 เมษายน พ.ศ. 2399 |
เสียชีวิต | 25 สิงหาคม พ.ศ. 2464 (65 ปี) |
บิดา | หม่อมเจ้านิล ฉัตรกุล |
มารดา | หม่อมราชวงศ์สุ่น ปาลกะวงศ์ |
อาชีพ | ทหารบก, ข้าราชการ, ขุนนาง |
การเข้าเป็นทหาร | |
สังกัด | กองทัพบกไทย |
ประจำการ | 2415 - 2464 |
ยศ | จอมพล |
รับราชการ
- พ.ศ. 2415 ถวายตัวรับราชการเป็นมหาดเล็ก โดยเป็นพลทหารอยู่ในกองร้อยที่ 6 และได้เลื่อนเป็น สิบตรี และสิบโททหารมหาดเล็กกองร้อยที่ 5
- พ.ศ. 2421 ย้ายไปรับราชการอยู่ในกรมทหารปืนใหญ่
- 9 เมษายน พ.ศ. 2432 ปลัดกองโรงเรียนนายร้อย ขณะมียศเป็นนายร้อยเอก
- พ.ศ. 2435 ผู้บังคับการโรงเรียนนายร้อย
- 4 ตุลาคม พ.ศ. 2435 เลื่อนยศเป็นนายพันตรี
- 21 พฤศจิกายน พ.ศ. 2435 มีบรรดาศักดิ์เป็นหลวงสรวิเศษเดชาวุธ ถือศักดินา 800
- 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2435 เป็นราชองครักษ์ประจำการ
- 20 กันยายน พ.ศ. 2441 เลื่อนเป็นพระสรวิเศษเดชาวุธ ถือศักดินา 1000
- พ.ศ. 2442 ผู้บัญชาการทหารบกมณฑลกรุงเทพ
- 15 สิงหาคม พ.ศ. 2442 เลื่อนยศเป็นนายพันโท
- สิงหาคม พ.ศ. 2443 ยกกระบัตรทัพบก
- 21 กันยายน พ.ศ. 2443 เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น พระยาพหลพลพยุหเสนา ถือศักดินา 1500
- 3 เมษายน พ.ศ. 2444 นายพันเอก
- 11 สิงหาคม พ.ศ. 2444 ปลัดทัพบก
- 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2445 นายพลตรี
- 6 สิงหาคม พ.ศ. 2446 รองผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการ
- 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2446 เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น พระยาสีหราชเดโชไชย อภัยพิริยบรากรมพาหุ เจ้ากรมอาสาใหญ่ขวา ถือศักดินา 10,000
- 20 กันยายน พ.ศ. 2449 นายพลโท
- ธันวาคม พ.ศ. 2453 ผู้ช่วยเสนาบดีกระทรวงกลาโหม
- 22 มกราคม พ.ศ. 2454 นายพลเอก
- รั้งตำแหน่งผู้บัญชาการกรมพระคชบาล
- พ.ศ. 2455 ได้รับสถาปนาเป็นเจ้าพระยา มีสมญาตามจารึกในสุพรรณบัฏว่า เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต มหิศรมหาสวามิภักดิ์ สุรินทรศักดิ์ประพัทธพงษ์ จัตุรงคเสนาบดี ยุทธวิธีสุขุมวินิต ธรรมสุจริตศิริสวัสดิ์ พุทธาพิรัตนสรณธาดา อุตมอาชวาธยาศัย อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000
- 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2456 รั้งตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงกลาโหม
- 1 เมษายน พ.ศ. 2457 เสนาบดีกระทรวงกลาโหม
- นายกองตรี
- 30 ธันวาคม พ.ศ. 2460 จอมพล
ถึงแก่อสัญกรรม
เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต ป่วยมาช้านาน อาการทรงบ้างทรุดบ้างเรื่อยมา จนถึงแก่อสัญกรรมในวันที่ 25 สิงหาคม พ.ศ. 2464 เวลา 14.35 น. สิริอายุได้ 65 ปี 133 วัน
เวลา 16.00 น. วันถัดมา พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จฯ มาพระราชทานน้ำอาบศพ สวมชฎาพอก และโปรดให้เจ้าพนักงานประกอบโกศมณฑปแวดล้อมด้วยฉัตรและเครื่องยศ พระพิธีธรรม 8 รูป สวดพระอภิธรรมมีกำหนด 15 วัน
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ เหรียญและเข็มที่ได้รับพระราชทาน
- พ.ศ. 2463 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ (น.ร.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2457 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ (ร.ว.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2455 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2459 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
- พ.ศ. 2447 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
- พ.ศ. 2463 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี ชั้นที่ 2 มหาโยธิน (ม.ร.)
- พ.ศ. 2444 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.)
- พ.ศ. 2430 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 5 เบญจมาภรณ์ช้างเผือก (บ.ช.)
- พ.ศ. 2441 – เหรียญปราบฮ่อ (ร.ป.ฮ.)
- พ.ศ. 2462 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการแผ่นดิน (ร.ด.ม.(ผ))
- พ.ศ. 2436 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
- พ.ศ. 2454 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 3 (จ.ป.ร.3)
- พ.ศ. 2457 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 2 (ว.ป.ร.2)
- พ.ศ. 2453 – เหรียญรัชฎาภิเศกมาลา (ร.ศ.)
- พ.ศ. 2440 – เหรียญประพาสมาลา (ร.ป.ม.)
- พ.ศ. 2446 – เหรียญทวีธาภิเศก (ท.ศ.)
- พ.ศ. 2450 – เหรียญรัชมงคล (ร.ร.ม.)
- พ.ศ. 2451 – เหรียญรัชมังคลาภิเศก รัชกาลที่ 5 (ร.ม.ศ.5)
- พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)
- พ.ศ. 2450 - เข็มอักษรรักษาพระนครเสด็จประพาสยุโรปคราวหลัง
- พ.ศ. 2452 - เข็มพระชนมายุสมมงคล (ทอง)
- พ.ศ. 2459 - เข็มข้าหลวงเดิม
ผลงานสำคัญ
- พ.ศ. 2429 ปราบอั้งยี่ที่ตำบลดอนกระเบื้อง แขวงเมืองราชบุรี
- พ.ศ. 2446 ปราบเงี้ยว ที่ก่อการจลาจลขึ้นในมณฑลพายัพ ในเวลานั้น จอมพล พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดชขณะเป็น ผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการ เสด็จไปราชการ ณ ทวีปยุโรปเจ้าพระยาบดินทรเดชา (ขณะมีบรรดาศักดิ์ เป็นพระยา) รั้ง ราชการกรมยุทธนาธิการ จึงต้องรับหน้าที่จัดกองทหารขึ้นไปปราบเงี้ยว และสามารถจัดการได้เรียบร้อยโดยรวดเร็ว
อ้างอิง
- ประกาศกรมยุทธนาธิการ
- พระราชทานสัญญาบัตร พลเรือนและทหาร (หน้า 11)
- ตำแหน่งนายทหารสัญญาบัตร กรมยุทธนาธิการ ในรัตนโกสินทร์ ศก 111 (หน้า 256)
- พระราชทานสัญญาบัตรทหาร
- พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง (หน้า 292)
- ประกาศกรมยุทธนาธิการ
- พระราชทานสัญญาบัตร
- ตำแหน่งข้าราชการกรมทหารบก รัตนโกสินทรศก 118
- พระราชทานสัญญาบัตรทหาร
- แจ้งความกรมยุทธนาธิการ
- พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง
- พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก
- แจ้งความกรมยุทธนาธิการ
- พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก
- แจ้งความกรมยุทธนาธิการ
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง, เล่ม 20, ตอน 8, 24 พฤษภาคม ร.ศ. 122, หน้า 119
- พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก
- แจ้งความกระทรวงกลาโหม
- พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก
- ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ เลื่อนและตั้งกรมพระองค์เจ้า และเจ้าพระยา, เล่ม 29, ตอน ก, 13 พฤศจิกายน ร.ศ. 131, หน้า 254-256
- พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งผู้รั้งตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงกลาโหม
- พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งเสนาบดีกระทรวงกลาโหม
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2457/D/2244.PDF
- พระราชทานสัญญาบัตรยศทหาร
- ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวอสัญญกรรม, เล่ม 38, ตอน 0 ง, 28 สิงหาคม 2464, หน้า 1,450-1,451
- พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
- พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
- พระราชทานบำเหน็จความชอบแม่ทัพนายกอง และเจ้านครหลวงพระบางทูลลา (หน้า 263)
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา, เล่ม 36, ตอน 0, 25 มกราคม พ.ศ. 2462, หน้า 3318
- พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ (หน้า 455)
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5, เล่ม 28, ตอน 0 ง, 23 เมษายน พ.ศ. 2454, หน้า 131
- พระราชทานเข็มข้าหลวงเดิม