จอมพล (ประเทศไทย)

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ จอมพล

จอมพล เป็นยศทหารชั้นสูงสุดของกองทัพไทย โดยมียศที่เทียบเท่ากันของทั้งสามเหล่าทัพ ได้แก่ จอมพล (ทหารบก) จอมพลเรือ (ทหารเรือ) และจอมพลอากาศ (ทหารอากาศ) (ตามพระราชบัญญัติยศทหาร พ.ศ. ๒๔๗๙) โดยเป็นยศสูงกว่าพลเอก และเป็นรองแต่เพียงจอมทัพไทยเท่านั้น (จอมทัพเป็นตำแหน่งมิใช่ยศทางการทหาร จอมทัพไทยหรือพระมหากษัตริย์ทรงดำรงยศ จอมพล จอมพลเรือ และ จอมพลอากาศ) ปัจจุบัน ผู้บัญชาการทหารสูงสุด ผู้บัญชาการเหล่าทัพ ปลัดกระทรวงกลาโหม จะรับเงินเดือนอัตราพลเอกพิเศษ (เทียบเท่าอัตราจอมพลเดิม) แต่ไม่ได้รับพระราชทานยศจอมพล เนื่องจาก ยศจอมพล จอมพลเรือ และ จอมพลอากาศ เป็นยศสำหรับจอมทัพไทยเท่านั้น

จอมพล
อินทรธนูจอมพลไทย
ธงหมายยศจอมพลไทย
ประเทศ	ไทย
สังกัต	กองทัพบกไทย
ระดับยศ	ยศห้าดาว
การเทียบยศของ เนโท	OF-10
สถาปนา	พ.ศ. 2431
ยศที่สูงกว่า	จอมทัพ
ยศที่ต่ำกว่า	พลเอก
ยศที่คล้ายคลึง	จอมพลเรือ (ทร.) จอมพลอากาศ (ทอ.)

ยศทหารที่พบทั่วไป
ทหารบก	ทหารเรือ	ทหารอากาศ
นายทหารชั้นสัญญาบัตร
จอมพล	จอมพลเรือ	จอมพลอากาศ
พลเอก	พลเรือเอก	พลอากาศเอก
พลโท	พลเรือโท	พลอากาศโท
พลตรี	พลเรือตรี	พลอากาศตรี
พลจัตวา	พลเรือจัตวา	พลอากาศจัตวา
พันเอก	นาวาเอก	นาวาอากาศเอก
พันโท	นาวาโท	นาวาอากาศโท
พันตรี	นาวาตรี	นาวาอากาศตรี
ร้อยเอก	เรือเอก	เรืออากาศเอก
ร้อยโท	เรือโท	เรืออากาศโท
ร้อยตรี	เรือตรี	เรืออากาศตรี
นายทหารชั้นประทวน
จ่าสิบเอก	พันจ่าเอก	พันจ่าอากาศเอก
จ่าสิบโท	พันจ่าโท	พันจ่าอากาศโท
จ่าสิบตรี	พันจ่าตรี	พันจ่าอากาศตรี
สิบเอก	จ่าเอก	จ่าอากาศเอก
สิบโท	จ่าโท	จ่าอากาศโท
สิบตรี	จ่าตรี	จ่าอากาศตรี
พลทหาร	พลทหาร	พลทหาร

ประวัติ

ยศจอมพลในประเทศไทยมีขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชดำริตามแบบธรรมเนียมทหารในต่างประเทศ โดยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานยศจอมพลแก่ สมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช จเรทหารทั่วไป เป็นพระองค์แรก ต่อมาได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานยศจอมพลแก่ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช เสนาบดีกระทรวงกลาโหม และสมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ เสนาธิการทหารบก และพระราชทานยศจอมพลเรือแก่ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต เสนาบดีกระทรวงทหารเรือ ต่อมาเมื่อโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ ทรงย้ายมาเป็นเสนาธิการทหารบก ก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานยศจอมพลให้ด้วย

ภายหลังการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการปกครอง มีการปรับสายการบังคับบัญชาทหาร จากกองทัพน้อย กองพล กรม กองพัน เหลือเพียงระดับกองพัน จึงไม่มีการพระราชทานยศจอมพล จนกระทั่งหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ได้มีการขอพระราชทานยศจอมพล จอมพลเรือ และจอมพลอากาศ ให้แก่ผู้ดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการทหารสูงสุด และ ยศจอมพลให้แก่ผู้บัญชาการทหารบก ยศจอมพลเรือแก่ผู้บัญชาการทหารเรือ และยศจอมพลอากาศแก่ผู้บัญชาการทหารอากาศ และต่อมาได้มีการขอพระราชทานยศจอมพลสามเหล่าทัพให้เฉพาะผู้ที่ดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการทหารสูงสุดเพียงตำแหน่งเดียว

นายทหารผู้ได้รับพระราชทานยศจอมพลคนสุดท้าย คือ จอมพลเกรียงไกร อัตตะนันทน์ เมื่อ พ.ศ. 2515 ภายหลังเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 เป็นต้นมา ก็ไม่มีการแต่งตั้งยศจอมพลอีกเลย มีเพียงแต่งตั้งยศ พลเอก พลเรือเอก พลอากาศเอก สามเหล่าทัพ ซึ่งได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานแก่ผู้บัญชาการทหารสูงสุดของไทย, ปลัดกระทรวงกลาโหม รวมถึงการพระราชทานยศแบบพิเศษ เช่น พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ เมื่อเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2529 ขณะที่พลเอกเปรมฯ ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม, พลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ เมื่อ พ.ศ. 2531 ขณะที่พลเอกชาติชาย ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม , พลเอก เชษฐา ฐานะจาโร เมื่อ พ.ศ. 2540 อดีตผู้บัญชาการทหารบก ได้รับพระราชทานยศแบบพิเศษ, พลเรือเอก ประพัฒน์ กฤษณจันทร์ เมื่อ พ.ศ. 2534 อดีตผู้บัญชาการทหารเรือและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม ได้รับพระราชทานยศแบบพิเศษ และ พลเอก ธรรมรักษ์ อิศรางกูร ณ อยุธยา เมื่อ พ.ศ. 2546 อดีตรองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม ได้รับพระราชทานยศแบบพิเศษ ในการพระราชทานยศจอมพล จะพระราชทานคทาจอมพล ที่มีลักษณะเป็นรูปครุฑพ่าห์ ด้านล่างของด้ามคทาประดิษฐ์เป็นรูปทรงมัณฑ์ 3 ยอด ประดับด้วยแก้วผลึกสีเขียวสลับแดง ที่ด้ามมีจารึกนามจอมพลพร้อมด้วยวันที่ได้รับพระราชทาน

ปัจจุบัน ผู้บัญชาการทหารสูงสุด ผู้บัญชาการเหล่าทัพ ปลัดกระทรวงกลาโหม จะรับเงินเดือนอัตราพลเอกพิเศษ (เทียบเท่าอัตราจอมพลเดิม) แต่ไม่ได้รับพระราชทานยศจอมพล เนื่องจาก ยศจอมพล จอมพลเรือ และ จอมพลอากาศ เป็นยศสำหรับจอมทัพไทยเท่านั้น

เครื่องหมายประจำยศจอมพล

ภาพธงที่แสดงในที่นี้ เป็นธงตามพระราชบัญญัติธง พ.ศ. 2522

•  

  อินทรธนูจอมพลไทย

•  

  ธงหมายยศจอมพลไทย

รายพระนามจอมทัพไทย

พระมหากษัตริย์ไทยทรงดำรงตำแหน่ง จอมทัพไทย ดำรงพระยศจอมพล จำนวน 5 พระองค์ คือ

พระบรมฉายาลักษณ์	พระนาม	วันเถลิงถวัลยราชสมบัติ	วันถวายเครื่องหมายพระยศจอมพล	วันสิ้นสุดรัชกาล
	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	1 ตุลาคม พ.ศ. 2411	16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2446	23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 (สวรรคต)
	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว	23 ตุลาคม พ.ศ. 2453	2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2453 (จอมพลทหารบก) 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2453 (จอมพลเรือ)	25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 (สวรรคต)
	พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว	25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468	5 ธันวาคม พ.ศ. 2468 (จอมพลทหารบกและจอมพลเรือ)	2 มีนาคม พ.ศ. 2478 (สละราชสมบัติ)
	พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล	2 มีนาคม พ.ศ. 2478	5 ธันวาคม พ.ศ. 2488 (จอมพลทหารอากาศ) 7 ธันวาคม พ.ศ. 2488 (จอมพลทหารบก)	9 มิถุนายน พ.ศ. 2489 (สวรรคต)
	พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร	9 มิถุนายน พ.ศ. 2489	24 มีนาคม พ.ศ. 2493 (จอมพลเรือ) 26 มีนาคม พ.ศ. 2493 (จอมพลทหารบกและจอมพลทหารอากาศ)	13 ตุลาคม พ.ศ. 2559 (สวรรคต)

รายพระนามและรายนามจอมพลในประเทศไทย

สำหรับพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นผู้ใหญ่ ซึ่งดำรงพระยศเป็นจอมพล และนายทหารของกองทัพบกไทย กองทัพเรือไทย กองทัพอากาศไทย และกองบัญชาการทหารสูงสุด ซึ่งมียศจอมพล มีทั้งสิ้น 6 พระองค์ และ นายทหารชั้นจอมพลทั้งหมด 11 ท่าน

1. สมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช
2. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช
3. สมเด็จพระเชษฐาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ
4. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต
5. สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก - กองทัพเรือได้ขอพระราชทานพระยศจอมพลเรือเมื่อวันที่ 8 มกราคม พ.ศ. 2541
6. สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ

นายทหารชั้นจอมพล 11 ท่าน

1. เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (หม่อมราชวงศ์อรุณ ฉัตรกุล)
2. เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม แสง-ชูโต)
3. แปลก พิบูลสงคราม
4. ผิน ชุณหะวัณ
5. หลวงยุทธศาสตร์โกศล (ประยูร ยุทธศาสตร์โกศล)
6. ฟื้น รณนภากาศ ฤทธาคนี
7. สฤษดิ์ ธนะรัชต์
8. เฉลิมเกียรติ วัฒนางกูร - ได้รับพระราชทานยศจอมพล หลังจากเสียชีวิตด้วยอุบัติเหตุเครื่องบินตกที่ไต้หวัน เมื่อ พ.ศ. 2503 (ขณะเสียชีวิตมียศเป็นพลอากาศโท ตำแหน่งผู้บัญชาการทหารอากาศ)
9. ถนอม กิตติขจร
10. ประภาส จารุเสถียร
11. เกรียงไกร อัตตะนันทน์ - ได้รับพระราชทานยศจอมพล หลังจากเสียชีวิตด้วยอุบัติเหตุเฮลิคอปเตอร์ตกเมื่อ พ.ศ. 2515 (ขณะเสียชีวิตมียศเป็นพลโท ตำแหน่งแม่ทัพภาคที่ 1)

อ้างอิง

1. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2529/D/093/1.PDF
2. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2531/D/175/3.PDF
3. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2540/B/001/24.PDF
4. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2534/D/067/3478.PDF
5. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/00122106.PDF
6. https://www.sanook.com/news/6876470/
7. https://minimore.com/b/rRVZK/6
8. กรมทหารบกทูลเกล้า ฯ ถวายคทาจอมพลแลมีการสมโภช
9. นายทหารบกนำเครื่องจอมพลทหารบกทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย
10. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2453/D/1946.PDF
11. นายทหารเรือเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาททูลเกล้า ฯ ถวายเครื่องยศจอมพลทหารเรือ
12. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2453/D/1953.PDF
13. นายทหารบกนายทหารเรือนำเครื่องจอมพลทหารบกและจอมพลเรือทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย
14. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2468/D/2747.PDF
15. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2468/D/2750.PDF
16. "อัฐมราชานุสสรณ์ ประมวญพระบรมฉายาลักษณ์ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล สยามินทราธิราช". หม่อมเจ้าศุกรวรรณดิศ ดิศกุล และคณะ. 29 มีนาคม 2493. สืบค้นเมื่อ 29 กันยายน 2019. Check date values in: |date= (help)
17. กำหนดการ รับเสด็จสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินนิวัตต์สู่ราชอาณาจักรไทย ๒๔๙๓
18. กำหนดการ กองทัพบก และกองทัพอากาศ ทูลเกล้า ฯ ถวาย เครื่องยศจอมพล ๒๔๙๓
19. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานยศทหาร (พระยศ จอมพลเรือ ถวายแด่ นายนาวาเอก สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก), เล่ม 115, ตอน 4 ข, 2 มีนาคม พ.ศ. 2541, หน้า 1