ประภาส จารุเสถียร

จอมพล ประภาส จารุเสถียร (25 พฤศจิกายน 2455 – 18 สิงหาคม 2540) นามเดิม ตุ๊ จารุเสถียร เป็นนายทหาร ตำรวจ และนักการเมืองชาวไทย เคยเป็นรองนายกรัฐมนตรี, ผู้บัญชาการทหารบก, รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย, อธิบดีกรมตำรวจ, และอธิการบดีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

จอมพล ประภาส จารุเสถียร ป.จ., ส.ร., ม.ป.ช., ม.ว.ม.
รองนายกรัฐมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 18 ธันวาคม 2515 – 14 ตุลาคม 2516 (0 ปี 301 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ถนอม กิตติขจร
ดำรงตำแหน่ง 9 ธันวาคม 2506 – 17 พฤศจิกายน 2514 (7 ปี 343 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ถนอม กิตติขจร
ดำรงตำแหน่ง 1 มกราคม 2501 – 20 ตุลาคม 2501 (0 ปี 292 วัน)
นายกรัฐมนตรี	จอมพล ถนอม กิตติขจร
ผู้บัญชาการทหารบก
ดำรงตำแหน่ง 1 ตุลาคม 2507 – 1 ตุลาคม 2516 (9 ปี 0 วัน)
ก่อนหน้า	จอมพล ถนอม กิตติขจร
ถัดไป	พลเอก กฤษณ์ สีวะรา
รักษาราชการแทน อธิบดีกรมตำรวจ
ดำรงตำแหน่ง 1 ตุลาคม 2515 – 16 ตุลาคม 2516 (1 ปี 15 วัน)
ก่อนหน้า	พลตำรวจเอก ประเสริฐ รุจิรวงศ์
ถัดไป	พลตำรวจเอก ประจวบ สุนทรางกูร
อธิการบดีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ดำรงตำแหน่ง 7 กันยายน 2504 – 26 มีนาคม 2512 (7 ปี 201 วัน)
ก่อนหน้า	พลอากาศโท มุนี มหาสันทนะ เวชยันตรังสฤษฎ์
ถัดไป	ศาสตราจารย์แถบ นีละนิธิ
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2455 จังหวัดอุดรธานี ประเทศสยาม
เสียชีวิต	18 สิงหาคม พ.ศ. 2540 (84 ปี) กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
พรรคการเมือง	พรรคเสรีมนังคศิลา (2498-2500) พรรคชาติสังคม (2500-2501) พรรคสหประชาไทย (2511-2514)
คู่สมรส	ท่านผู้หญิงไสว จารุเสถียร
ลายมือชื่อ
การเข้าเป็นทหาร
สังกัด	กองทัพบกไทย
ประจำการ	2476 - 2516
ยศ	จอมพล จอมพลเรือ จอมพลอากาศ พลตำรวจเอก
บังคับบัญชา	กองทัพบก และ กรมตำรวจ

ประวัติ

จอมพล ประภาส จารุเสถียร เกิดเมื่อวันที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2455 ปีชวด ณ ตำบลหมากแข้ง จังหวัดอุดรธานี เป็นบุตรของอำมาตย์เอก พระยาพายัพพิริยกิจ (เป้า จารุเสถียร) และเจ้าบัวตอง (ณ ลำปาง) จารุเสถียร สมรสกับ ท่านผู้หญิงไสว จารุเสถียร (บุตรของเรือตรี วอน และนางฮวย ปานประสิทธิ์) มีพี่ชายต่างมารดาที่สำคัญคนหนึ่งคือ พลเอก จำเป็น จารุเสถียร (2454–2527) อดีตสมุหราชองครักษ์ อดีตนายกสมาคมกีฬาฟุตบอลแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ อดีตสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ และอดีตสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ จอมพล ประภาส จบมัธยมศึกษาจากโรงเรียนวัดราชาธิวาส

บุตรธิดา

มีบุตรธิดาทั้งสิ้น 6 คน ได้แก่

1. ร้อยโท ตวงสิทธิ์ จารุเสถียร
2. ร้อยเอกหญิง สุมิตรา จารุเสถียร
3. สุภาพร กิตติขจร (สมรสกับ พันเอก ณรงค์ กิตติขจร)
4. พลโท ประยุทธ จารุเสถียร
5. คุณหญิงอรพรรณ ศศิประภา (สมรสกับ พลเอก ยุทธศักดิ์ ศศิประภา)
6. คุณหญิงศุภนภา อัตตะนันท์ (สมรสกับ พลเอก สมทัต อัตตะนันทน์)

จอมพล ประภาส ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันจันทร์ที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2540 รวมอายุ 84 ปี 267 วัน ต่อมาในวันเสาร์ที่ 17 มกราคม พ.ศ. 2541 เวลา 17.43 น. พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วย สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปพระราชทานเพลิงศพที่เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิสริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร

การรับราชการ

• 1 ตุลาคม พ.ศ. 2476 ได้รับพระราชทานยศเป็น ร้อยตรี
• 1 เมษายน พ.ศ. 2478 เลื่อนยศเป็น ร้อยโท
• 27 ตุลาคม พ.ศ. 2479 โอนเป็นตำรวจปรับยศเป็น ร้อยตำรวจเอก
• 1 เมษายน พ.ศ. 2480 โอนกลับเป็นทหาร ปรับยศเป็น ร้อยเอก
• 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2487 รับพระราชทานยศ พันโท
• 1 มกราคม พ.ศ. 2491 รับพระราชทานยศเป็นพันเอก
• 30 ธันวาคม พ.ศ. 2500 เป็นแม่ทัพกองทัพภาคที่ 1 โดยได้รับพระราชทานยศเป็น พลโท เมื่อวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2500
• 1 เมษายน พ.ศ. 2502 ได้รับพระราชทานเป็น พลเอก
• 1 ตุลาคม พ.ศ. 2507 โปรดเกล้าฯ ให้เป็นรองผู้บัญชาการทหารสูงสุด และผู้บัญชาการทหารบก
• 1 ตุลาคม พ.ศ. 2515] รักษาการในตำแหน่ง อธิบดีกรมตำรวจ อีกตำแหน่งหนึ่ง และพระราชทานยศให้เป็น พลตำรวจเอก
• 1 มิถุนายน พ.ศ. 2516 ได้รับพระราชทานยศ จอมพล จอมพลเรือ และ จอมพลอากาศ

ตำแหน่งและหน้าที่ราชการพิเศษ

• โปรดเกล้าฯ ให้เป็นราชองครักษ์เวร และเป็นนายทหารพิเศษประจำกรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์
• เป็นสมาชิกสภาผู้แทนประเภท 2
• พ.ศ. 2499 เข้ารับการศึกษาหลักสูตรวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร กรมเสนาธิการกลาโหม ชุดที่ 1
• 31 มีนาคม พ.ศ. 2500 โปรดเกล้าฯ ให้เป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย
• 23 กันยายน พ.ศ. 2500 โปรดเกล้าฯ ให้เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ในคณะรัฐบาลพจน์ สารสิน เป็นนายกรัฐมนตรี
• 1 มกราคม พ.ศ. 2501 โปรดเกล้าฯ ให้เป็นรองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
• 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2502 โปรดเกล้าฯ ให้เป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทยในคณะรัฐบาลที่มีจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ เป็นนายกรัฐมนตรี
• 7 กันยายน พ.ศ. 2504 โปรดเกล้าฯ ให้เป็นอธิการบดีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• 11 ธันวาคม พ.ศ. 2506 โปรดเกล้าฯ ให้เป็นรองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ในคณะรัฐบาลที่มีจอมพล ถนอม กิตติขจร เป็นนายกรัฐมนตรี
• 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2510 โปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งตุลาการศาลทหารสูงสุด
• 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514 พ้นตำแหน่งและสิ้นสุดสภาพรองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
• 27 ธันวาคม พ.ศ. 2515 โปรดเกล้าฯให้เป็นนายตำรวจราชสำนักพิเศษ
• 10 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ถึง 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ผู้อำนวยการศูนย์ปราบจลาจลที่กองอำนวยการป้องกันและปราบปรามคอมมิวนิสต์สวนรื่นฤดี

บทบาททางการเมือง

จอมพล ประภาส จารุเสถียร ได้มีบทบาทอย่างมากในการเมืองในแต่ละยุค แต่ละสมัย ในฐานะของนายทหาร ตั้งแต่ยังเป็นนายทหารยศร้อยโท (ร.ท.) ในเหตุการณ์กบฏบวรเดช พ.ศ. 2476 เป็นผู้ใช้ปืนยิงพระยาศรีสิทธิสงคราม ซึ่งเป็นเสนาธิการของฝ่ายกบฏถึงแก่ชีวิต ซึ่ง พระยาศรีสิทธิสงคราม นั้นตั้งใจเดินมาเพื่อขอเจรจารด้วย ณ สถานีรถไฟหินลับ จังหวัดสระบุรี และเข้าร่วมในการรัฐประหาร พ.ศ. 2490 และปราบกบฏวังหลวง พ.ศ. 2492 เคียงข้างจอมพล ถนอม กิตติขจร มาตลอด

อีกทั้งตั้งแต่ยังมีสถานะเป็นนักเรียนนายร้อยทหารบกชั้นปีที่ 4 ในคราวเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ก็ได้เป็นหนึ่งในคณะนักเรียนนายร้อยทหารบกจำนวน 111 นายที่ทำการบุกวังบางขุนพรหม ร่วมกับคณะนายทหารและพลเรือนบางส่วนของคณะราษฎร เพื่อทำการควบคุม สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต เสนาบดีกระทรวงมหาดไทยและผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ และเข้าทำการควบคุมกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ อีกด้วย

ภายหลังการอสัญกรรมของจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ในปี พ.ศ. 2506 แล้ว จอมพล ถนอม กิตติขจร จึงดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีสืบต่อ บทบาทของจอมพล ประภาส เปรียบเสมือนมือขวาคนสำคัญของจอมพล ถนอม โดยเป็นรองนายกรัฐมนตรี ซึ่งบุคลิกส่วนตัวของจอมพล ถนอมแล้ว เป็นคนพูดน้อย มีภาพลักษณ์ของความซื่อสัตย์ จึงได้รับการยอมรับจากประชาชนในระยะแรกที่ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี จนได้รับฉายาว่า "นายกฯ คนซื่อ" แต่จอมพล ประภาสกลับไม่ได้รับความไว้วางใจเฉกเช่นจอมพล ถนอม อันเนื่องมาจากปัญหาการคอร์รัปชั่นและการใช้อำนาจหน้าที่ไปในทางที่มิชอบหลายประการ โดยที่จอมพล ประภาส เสมือนเป็นปากกระบอกเสียงให้แก่จอมพล ถนอม ด้วยความเป็นคนพูดเก่ง มีลีลาแพรวพราว และความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลทั้งคู่ก็แน่บแน่นกัน โดยที่พันเอก ณรงค์ กิตติขจร ลูกชายของจอมพล ถนอม ก็ได้สมรสกับลูกสาวของจอมพล ประภาสด้วย

ในช่วงเหตุการณ์ 14 ตุลา ได้ข้อมูลระบุว่า หลังจากเข้าเฝ้าฯ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชแล้ว จอมพล ถนอม ต้องการจะลาออก แต่ทั้งจอมพล ประภาส และพันเอก ณรงค์ ไม่ยินยอม และพยายามเกลี่ยกล่อมให้จอมพล ถนอม เปลี่ยนความคิด แต่ท้ายที่สุดจอมพล ถนอม ก็ลาออก และทั้ง 3 ก็ได้เดินทางออกนอกประเทศทันที จอมพล ประภาส ได้ไปอยู่ที่กรุงไทเป ประเทศไต้หวัน พร้อมกับพันเอก ณรงค์ ผู้เป็นบุตรเขย จากนั้น จอมพล ถนอม ได้หวนกลับคืนมาสู่ประเทศไทยอีกครั้งในวันที่ 22 สิงหาคม พ.ศ. 2519 แต่ถูกต่อต้านอย่างหนักจึงเดินทางกลับซึ่งเป็นเหตุการณ์ก่อนเกิดเหตุการณ์ 6 ตุลา ไม่นาน

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย

• พ.ศ. 2507 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2516 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี ชั้นที่ 1 เสนางคะบดี (ส.ร.)
• พ.ศ. 2502 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2500 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2531 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นสิริยิ่งรามกีรติ ลูกเสือสดุดีชั้นพิเศษ
• พ.ศ. 2477 –   เหรียญดุษฎีมาลา เข็มกล้าหาญ (ร.ด.ม.(ห))
• พ.ศ. 2503 –   เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามอินโดจีน (ช.ส.) (ประดับเปลวระเบิด)
• พ.ศ. 2505 –   เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ส.)
• พ.ศ. 2512 –   เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 1 (ส.ช.)
• พ.ศ. 2501 –   เหรียญราชการชายแดน (ช.ด.)
• พ.ศ. 2488 –   เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
• พ.ศ. 2505 -   เหรียญลูกเสือสดุดี ชั้นที่ 1
• พ.ศ. 2493 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 8 ชั้นที่ 3 (อ.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2502 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 2 (ภ.ป.ร.2)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

•   มาเลเซีย : พ.ศ. ไม่ปรากฎ -   เครื่องราชอิสริยาภรณ์ชั้นสูงสุด

อ้างอิง

1. ข่าวตาย
2. ข่าวในพระราชสำนัก วันเสาร์ที่ 17 มกราคม พุทธศักราช 2541
3. แจ้งความ พระราชทานยศนักเรียนทำการนายร้อยและนายดาบ (หน้า 2186)
4. ประกาศพระราชทานยศทหารบก
5. ประกาศพระราชทานยศตำรวจ
6. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานยศทหาร (หน้า 302)
7. เรื่อง พระราชทานยศทหาร
8. เรื่องพระราชทานยศทหาร
9. ประกาศสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง ให้นายทหารรับราชการและพ้นจากตำแหน่งหน้าที่
10. ประกาศสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง ให้นายทหารรับราชการ
11. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานยศทหาร
12. ราชกิจจานุเบกษา ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ให้นายทหารรับราชการ เล่ม 81 ตอน 87 ง พิเศษ หน้า 2 11 กันยายน พ.ศ. 2507
13. รักษาราชการแทน พลตำรวจเอกประเสริฐ รุจิรวงศ์ ตามคำสั่งกองบัญชาการคณะปฏิวัติ ที่ 345/2515 เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการพลเรือน ลงวันที่ 21 กันยายน พ.ศ. 2515
14. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานยศตำรวจ ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 90 ตอน 4 ง พิเศษ หน้า 1 12 มกราคม พ.ศ. 2516
15. ราชกิจจานุเบกษา ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานยศทหาร เล่ม 90 ตอน 64 ง พิเศษ หน้า 1 6 มิถุนายน พ.ศ. 2516
16. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งและแต่งตั้งรัฐมนตรี (จำนวน 30 ราย) เล่ม 74 ตอน 33ก วันที่ 1 เมษายน 2500
17. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งอธิการบดีจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 78 ตอน 72 ง พิเศษ หน้า 6 8 กันยายน พ.ศ. 2504
18. พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งรัฐมนตรี (จำนวน 19 ราย)
19. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งและถอดถอนตุลาการศาลทหารสูงสุด ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 84 ตอน 18 ง หน้า 660 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2510
20. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งนายตำรวจราชสำนัก ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 89 ตอน 43 ง หน้า 1270 24 เมษายน พ.ศ. 2516
21. http://www.14tula.com/activity/book14tula13kabod.pdf
22. วาสนา นาน่วม. เส้นทางเหล็ก...พล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ นายกรัฐมนตรีคนที่ 24. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มติชน, ตุลาคม, 2546. 288 หน้า. ISBN 978-974-323-792-8
23. รุ่งมณี เมฆโสภณ. อำนาจ 2. กรุงเทพฯ : บ้านพระอาทิตย์, 2555. 183 หน้า. ISBN 978-616-536-079-1
24. นายหนหวย. เจ้าฟ้าประชาธิปกราชันผู้นิราศ. กรุงเทพฯ : พิมพ์จำหน่ายด้วยตัวเอง, 2530. 704 หน้า. หน้า 260.
25. ประวัติศาสตร์การศึกษา วันมหาวิปโยค 14 ตุลา 16 - 6 ตุลา 19 โดย แปลก เข็มพิลา ISBN 974-7753-87-1
26. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ฉบับพิเศษ เล่ม 81 ตอนที่ 42 7 พฤษภาคม 2507 หน้า 5
27. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี ฉบับพิเศษ เล่ม 90 ตอน 57 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2516 หน้า 23
28. แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ฉบับพิเศษ เล่ม 76 ตอนที่ 115 16 ธันวาคม 2502 หน้า 37
29. แจ้งความสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เล่ม 74 ตอนที่ 107 17 ธันวาคม 2500 หน้า 2993
30. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นสิริยิ่งรามกีรติ ลูกเสือสดุดีชั้นพิเศษ (จำนวน 14 ราย), หน้า 105, ตอน 95 ง ฉบับพิเศษ, 15 มิถุนายน พ.ศ. 2531, หน้า 2
31. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญชัยสมรภูมิ ฉบับพิเศษ เล่ม 79 ตอน 83 8 กันยายน พ.ศ. 2505 หน้า 1
32. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญพิทักษ์เสรีชน, เล่ม 86 ตอน 87 7 ตุลาคม พ.ศ. 2512 หน้า 3029
33. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญราชการชายแดน เล่ม 75 ตอน 50 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2501 หน้า 1873
34. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญจักรมาลา เล่ม 55 ตอน 62 2 ตุลาคม พ.ศ. 2488 หน้า 2474
35. แจ้งความกระทรวงศึกษาธิการ พระราชทานเหรียญลูกเสือสดุดี ฉบับพิเศษ เล่ม 79 ตอน 60 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2505 หน้า 8
36. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลที่ 8, เล่ม 67, ตอน 39 , 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2493, หน้า 3038
37. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ เล่ม 76 ตอน 53 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2502 หน้า 1399

ก่อนหน้า		ประภาส จารุเสถียร		ถัดไป
ฟื้น รณนภากาศ ฤทธาคนี ประยูร ยุทธศาสตร์โกศล		รองนายกรัฐมนตรี (ครม. 28) (1 มกราคม พ.ศ. 2501 – 20 ตุลาคม พ.ศ. 2501)		ถนอม กิตติขจร พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์
ถนอม กิตติขจร พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์		รองนายกรัฐมนตรี (ครม. 30–31) (9 ธันวาคม พ.ศ. 2506 – 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514)		สุกิจ นิมมานเหมินท์
พจน์ สารสิน		รองนายกรัฐมนตรี (ครม. 32) (18 ธันวาคม พ.ศ. 2515 – 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516)		สุกิจ นิมมานเหมินท์
เผ่า ศรียานนท์		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย (ครม. 27, 28, 29, 30, 31, 32) (23 กันยายน พ.ศ. 2500 – 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514) (19 ธันวาคม พ.ศ. 2515 – 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516)		กมล วรรณประภา
พลตำรวจเอก ประเสริฐ รุจิรวงศ์		อธิบดีกรมตำรวจ (1 ตุลาคม พ.ศ. 2515 – 16 ตุลาคม พ.ศ. 2516)		พลตำรวจเอก ประจวบ สุนทรางกูร
จอมพล ถนอม กิตติขจร		ผู้บัญชาการทหารบก (1 ตุลาคม พ.ศ. 2507 – 1 ตุลาคม พ.ศ. 2516)		พลเอก กฤษณ์ สีวะรา
พลอากาศโท มุนี มหาสันทนะ เวชยันตรังสฤษฎ์		อธิการบดีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (7 กันยายน พ.ศ. 2504 – 26 มีนาคม พ.ศ. 2512)		ศาสตราจารย์อุปการคุณ ดร.แถบ นีละนิธิ