ประเทศเฮติ

เฮติ (อังกฤษ: Haiti; ฝรั่งเศส: Haïti; ครีโอลเฮติ: Ajiti) หรือชื่อทางการคือ สาธารณรัฐเฮติ (อังกฤษ: Republic of Haiti; ฝรั่งเศส: République d'Haïti; ครีโอลเฮติ: Repiblik Ayiti) เป็นประเทศหนึ่งในกลุ่มประเทศแคริบเบียน ซึ่งอยู่ในทวีปอเมริกาเหนือ ตั้งอยู่บนเกาะฮิสปันโยลาในทะเลแคริบเบียน โดยมีเกาะเล็ก ๆ ใกล้เคียงด้วย คือ ลากอนาฟว์, ลาตอร์ตูว์, เลแกมิต, อีลาวัช, ลากร็องด์แก และนาวัส (ซึ่งมีข้อพิพาทกับสหรัฐอเมริกา) โดยประเทศเฮติมีพรมแดนทางทิศตะวันออกติดกับสาธารณรัฐโดมินิกัน มีพื้นที่ 27,750 ตารางกิโลเมตร (10,714 ตารางไมล์) มีเมืองหลวงคือปอร์โตแปรงซ์

สาธารณรัฐเฮติ Repiblik d Ayiti (ครีโอลเฮติ) République d'Haïti (ฝรั่งเศส)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
คำขวัญ: L'Union Fait La Force ("ความเป็นหนึ่งเดียวสร้างพลัง")
เพลงชาติ: La Dessalinienne
เมืองหลวง และ ใหญ่สุด	ปอร์โตแปรงซ์ 18°32′N 72°20′W / 18.533°N 72.333°W / 18.533; -72.333
ภาษาราชการ	ภาษาฝรั่งเศสและภาษาครีโอลเฮติ
การปกครอง	สาธารณรัฐ
• ประธานาธิบดี	โฌเวแนล โมอิส
• นายกรัฐมนตรี	Jean Michel Lapin
พื้นที่
• รวม	27,750 ตารางกิโลเมตร (10,710 ตารางไมล์) (143)
• แหล่งน้ำ (%)	0.7
ประชากร
• พ.ศ. 2560 ประมาณ	11,439,646 (85)
• ความหนาแน่น	382 ต่อตารางกิโลเมตร (989.4 ต่อตารางไมล์) (32)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	2564 (ประมาณ)
• รวม	$34.189 พันล้าน (144)
• ต่อหัว	$2,962 (174)
จีดีพี (ราคาตลาด)	2564 (ประมาณ)
• รวม	$22.431 พันล้าน (139)
• ต่อหัว	$1,943 (172)
จีนี (2555)	41.1 ปานกลาง
HDI (2562)	0.510 ต่ำ · 170
สกุลเงิน	กูร์ด (HTG)
เขตเวลา	UTC-5
• ฤดูร้อน (DST)	UTC-4
รหัสโทรศัพท์	509
โดเมนบนสุด	.ht

อดีตอาณานิคมของฝรั่งเศสแห่งนี้ประกาศเอกราชในปี พ.ศ. 2347 ใช้ชื่อประเทศว่าเฮติ ซึ่งมาจากชื่อเกาะในคำอาราวักเก่าว่า อายีตี (Ayiti) โดยถือว่าเป็นประเทศเอกราชแห่งที่ 2 ในทวีปอเมริกา (รองจากสหรัฐอเมริกา) และเป็นสาธารณรัฐเอกราชของคนผิวดำแห่งแรกของโลกอีกด้วย แต่ทั้ง ๆ ที่เก่าแก่และมีอายุยาวนาน เฮติกลับเป็นชาติที่ยากจนที่สุดในซีกโลกตะวันตก^{[ต้องการอ้างอิง]}

ประวัติศาสตร์

ในอดีตเฮติเคยเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศสนับตั้งแต่ปี 1625 ซึ่งในขณะนั้นเฮติมีชื่อเรียกว่า แซงโดแมง (Saint Domingue)

โดนประชากรส่วนใหญ่ของเฮติในช่วงเวลานั้น ก็คือบรรดาทาสผิวสีที่ฝรั่งเศสนำมาจากแอฟริกา เพื่อนำมาใช้แรงงานทาสในเฮติ ซึ่งทาสเหล่านี้ต่างก็ถูกเจ้าอาณานิคมฝรั่งเศสและคนผิวขาวกดขี่ทรมานอย่างแสนสาหัส

จนกระทั่งในปี 1791 ความอ่อนแอของฝรั่งเศสที่เกิดขึ้นจากการปฏิวัติภายใน ทำให้เหล่าทาสผิวสีในเฮติได้ก่อการปฏิวัติเพื่อปลดแอกตนเองจากฝรั่งเศส

โดยการปฏิวัติครั้งนี้ มีผู้นำคนสำคัญก็คือ ตูแซงต์ ลูแวร์ตู (Toussaint I'Overture) ซึ่งเขาก็เคยเป็นทาสผิวสีมาก่อน

กองกำลังทาสของลูแวร์ตูได้ก่อการปฏิวัติด้วยความรุนแรง ชาวฝรั่งเศสรวมไปถึงคนผิวขาวในเฮติถูกสังหารด้วยความโหดเหี้ยม จนเกิดเป็นเหตุสังหารหมู่ชาวฝรั่งเศส (French Massacre) ที่ทำให้มีคนตายหลายหมื่นคน

ในปี 1802 ลูแวร์ตูพลาดท่าถูกทหารฝรั่งเศสจับกุมตัวไว้ได้ ก่อนที่เขาจะเสียชีวิตในที่จองจำที่ฝรั่งเศสในปีถัดมา ด้วยเหตุนี้ กองกำลังทาสของเฮติจึงตกอยู่ภายใต้แม่ทัพคนสนิทของลูแวร์ตูซึ่งก็คือ ฌ็อง-ฌัก เดซาลีน (Jean-Jacques Dessalines)

ท้ายที่สุดในปี 1804 การปฏิวัติก็จบลงด้วยชัยชนะของกองกำลังทาสเฮติ เดซาลีนได้ประกาศเอกราชให้กับเฮติ ก่อนที่เขาจะสถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิ จักรวรรดิเฮติ (Empire of Haiti) จึงถูกก่อตั้งขึ้นมา

แต่จักรวรรดิเฮติของเดซาลีนก็ดำรงอยู่ได้เพียงไม่กี่ปี เพราะในปี 1806 เดซาลีนได้ถูกลอบสังหารจนเสียชีวิต

หลังการล่มสลายของจักรวรรดิเฮติ ดินแดนของเฮติก็ได้ถูกแบ่งแยกออกเป็น 2 ส่วน คือรัฐเฮติ (State of Haiti) ที่ตั้งอยู่ทางเหนือ กับสาธารณรัฐเฮติ (Republic of Haiti) ที่ตั้งอยู่ทางใต้

ในปี 1811 รัฐเฮติที่อยู่ทางเหนือได้สถาปนาเป็นราชอาณาจักรเฮติ (Kingdom of Haiti) ภายใต้การนำของพระเจ้าอองรีที่ 1 (Henri I of Haiti) ซึ่งพระเจ้าอองรีที่ 1 ก็คืออดีตประธานาธิบดีของรัฐเฮตินั่นเอง

เมื่อพระเจ้าอองรีที่ 1 สวรรคตในปี 1820 ราชอาณาจักรเฮติก็ได้ล่มสลายตามไปด้วย สาธารณรัฐเฮติจึงได้ผนวกรวมดินแดนของราชอาณาจักรเฮติ ทำให้เฮติรวมกันเป็นหนึ่งเดียว

ทว่าในปี 1849 โฟสแต็ง ซูลุก (Faustin Soulouque) ประธานาธิบดีของสาธารณรัฐเฮติได้สถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิ ทำให้มีการก่อตั้งจักรวรรดิเฮติที่ 2 (Second Empire of Haiti)

ก่อนที่ในปี 1859 จักรวรรดิเฮติที่ 2 จะล่มสลายลง และเฮติก็ได้ปกครองโดยระบอบสาธารณรัฐมาจนถึงปัจจุบัน (ปัจจุบันคือสาธารณรัฐเฮติที่ 3)

วันอังคารที่ 12 มกราคม พ.ศ. 2553 เวลาท้องถิ่น 16:53:09 (หรือตรงกับเช้าวันพุธที่ 13 มกราคม พ.ศ. 2553 เวลา 04.53 นาฬิกา ตามเวลาประเทศไทย) ก็ได้เกิดแผ่นดินไหวในเฮติที่มีขนาด 7.0 โดยศูนย์กลางแผ่นดินไหวห่างจากกรุงปอร์โตแปรงซ์ เมืองหลวงของประเทศไปราว 25 กิโลเมตร (หรือ 16 ไมล์) ซึ่งนับเป็นเหตุแผ่นดินไหวที่รุนแรงที่สุดในรอบ 200 ปี ซึ่งมีผู้คนล้มตายมากกว่า 316,000 คน และไร้ที่อยู่ไม่น้อยกว่า 1,300,000 คน ทำให้ประเทศเฮติตกอยู่ในสถานการณ์ที่ย่ำแย่ที่สุดในรอบ 200 ปี

การเมือง

รูปแบบการปกครอง ประชาธิปไตย สาธารณรัฐ

ประมุขของประเทศ ประธานาธิบดี มีวาระการดำรงตำแหน่ง 5 ปี ปัจจุบัน นาย Rene Preval เข้ารับตำแหน่งวันที่ 14 พ.ค. 2549

รัฐธรรมนูญปัจจุบัน มีนาคม พ.ศ. 2544 แต่มีการปฏิวัติและยกเลิกการใช้รัฐธรรมนูญหลายครั้ง จนกระทั่งกลับมาใช้รัฐธรรมนูญฉบับนี้อีกครั้งเมื่อพฤษภาคม พ.ศ. 2549 สภานิติบัญญัติ มีระบบสองสภา ประกอบด้วยวุฒิสมาชิก 27 คน และสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 83 คน มีวาระการดำรงตำแหน่ง 4 ปี

ฝ่ายบริหาร นายกรัฐมนตรีเป็นประมุขของรัฐบาล (ปัจจุบัน Jacques-Edovard Alexis เข้ารับตำแหน่งวันที่ 30 พ.ค. 2549) คณะรัฐมนตรีเลือกโดยนายกรัฐมนตรีจากการหารือกับประธานาธิบดี

ฝ่ายตุลาการ ตั้งอยู่บนระบบกฎหมายโรมัน มีคณะลูกขุน

การแบ่งเขตการปกครอง

ประเทศเฮติแบ่งออกเป็น 10 จังหวัด (departments) ได้แก่

• จังหวัดอาร์ตีบอนิต (Artibonite)
• จังหวัดซ็องทร์ (Centre)
• จังหวัดกร็องด็องส์ (Grand'Anse)
• จังหวัดนิป (Nippes)
• จังหวัดนอร์ (Nord)
• จังหวัดนอแร็สต์ (Nord-Est)
• จังหวัดนอรูแอ็สต์ (Nord-Ouest)
• จังหวัดแว็สต์ (Ouest)
• จังหวัดซูด (Sud)
• จังหวัดซูว์แด็สต์ (Sud-Est)

ภูมิศาสตร์

เศรษฐกิจ

ภาพรวม ระบบเศรษฐกิจพึ่งพิงอยู่กับเกษตรกรรม โดยสองในสามของประชากรยังชีพโดยการเกษตร

ผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ 8.9 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ

อัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ ร้อยละ 2.3 GDP (พ.ศ. 2546) 2.9 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ GDP per capita (พ.ศ. 2546) 400 ดอลลาร์สหรัฐ

โครงสร้างผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ เกษตร ร้อยละ 28 อุตสาหกรรม ร้อยละ 20 บริการ ร้อยละ 52

อัตราเงินเฟ้อ ร้อยละ 13

อัตราการว่างงาน 2 ใน 3

สินค้าส่งออกที่สำคัญ อุตสาหกรรมขนาดเล็ก มะม่วง น้ำมัน โกโก้ สินค้านำเข้าที่สำคัญ เครื่องจักร อาหารเครื่องดื่ม ผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียม เคมีภัณฑ์

ประเทศคู่ค้า เนเธอร์แลนด์ โดมินิกัน แคนาดา

ประชากร

10.85 ล้าน (พ.ศ. 2563)

ภาษา

ภาษาประจำชาติคือ ภาษาฝรั่งเศส

วันชาติ

วันที่ 1 มกราคม ของทุกๆปีเป็นการที่ประชาชนเฮติระลึกถึงการเป็นเอกราชจากฝรั่งเศสเมื่อปี พ.ศ. 2347

แหล่งข้อมูลอื่น

• ปรีดี หงษ์สต้น. (2562). ปฏิวัติเฮติ. กรุงเทพฯ: ยิปซี.

อ้างอิง

1. "การประเมินประชากรโลก พ.ศ. 2560". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. สืบค้นเมื่อ 10 September 2017.
2. "Haiti". International Monetary Fund. April 2021. สืบค้นเมื่อ 19 July 2021.
3. "Gini Index". The World Bank. สืบค้นเมื่อ 21 November 2015.
4. "Human Development Report 2020" (PDF) (ภาษาอังกฤษ). United Nations Development Programme. December 15, 2020. สืบค้นเมื่อ December 15, 2020.
5. Central Intelligence Agency (2009). "Haiti". The World Factbook.
6. "History of Haiti - Wikipedia". en.m.wikipedia.org (ภาษาอังกฤษ).
7. "Haiti | History, Geography, Map, Population, & Culture". Encyclopedia Britannica (ภาษาอังกฤษ).
8. "Haiti country profile". BBC News (ภาษาอังกฤษ). 2021-07-07. สืบค้นเมื่อ 2021-07-17.
9. "Haiti: A brief history of a complex nation". Institute of Haitian Studies (ภาษาอังกฤษ). 2016-01-21.
10. "Log into Facebook". Facebook (ภาษาอังกฤษ).
11. https://escweb.wr.usgs.gov/share/mooney/142.pdf
12. https://www.huffingtonpost.com/entry/haiti-earthquake-anniversary_us_5875108de4b02b5f858b3f9c
13. https://www.bbc.com/bitesize/guides/z3sg87h/revision/2
14. https://www.britannica.com/event/Haiti-earthquake-of-2010
15. https://www.worldvision.org/disaster-relief-news-stories/2010-haiti-earthquake-facts
16. https://edition.cnn.com/2013/12/12/world/haiti-earthquake-fast-facts/index.html