ภาษาครีโอลเฮติ

ภาษาครีโอลเฮติ (kreyòl ayisyen; ฝรั่งเศส: créole haïtien; อังกฤษ: Haitian Creole) เป็นภาษาครีโอลที่ได้รับอิทธิพลส่วนใหญ่มาจากภาษาฝรั่งเศส นอกจากนี้ยังได้รับอิทธิพลจากภาษาโปรตุเกส ภาษาสเปน ภาษาอังกฤษ ภาษาตาอีโน และภาษาต่าง ๆ ในแถบแอฟริกาตะวันตกโดยมีผู้พูดประมาณกว่า 10–12 ล้านคนทั่วโลก ซึ่งส่วนใหญ่มักเป็นชาวเฮติ

ภาษาครีโอลเฮติ
kreyòl ayisyen
ออกเสียง	[kɣejɔl ajisjɛ̃]
ประเทศที่มีการพูด	ประเทศเฮติ
ชาติพันธุ์	ชาวเฮติ
จำนวนผู้พูด	9.6 ล้านคน  (2007)
ตระกูลภาษา	กลุ่มภาษาครีโอลฝรั่งเศส ภาษาครีโอลเฮติ
ระบบการเขียน	อักษรละติน (อักษรครีโอลเฮติ)
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ	เฮติ
ผู้วางระเบียบ	Akademi Kreyòl Ayisyen
รหัสภาษา
ISO 639-1	ht
ISO 639-2	hat
ISO 639-3	hat
Linguasphere	51-AAC-cb

ก่อนช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 20 ภาษาครีโอลเฮติเป็นภาษาที่มีการใช้กันในวงจำกัด โดยประเด็นเกี่ยวกับการใช้และการเรียนการสอนภาษาครีโอลเฮติซึ่งเป็นภาษาที่ชาวฝรั่งเศสไม่สามารถเข้าใจได้เป็นประเด็นที่มีการโต้เถียงกันมาแล้วตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 19 เนื่องจากชาวเฮติบางคนมองว่าภาษาฝรั่งเศสเป็นอิทธิพลของพวกล่าอาณานิคม และชนชั้นสูงในฝรั่งเศสมักดูถูกภาษาครีโอลเฮติว่าเปรียบเสมือนภาษาฝรั่งเศสของคนที่ไร้การศึกษาหรือคนยากจน

ภาษาครีโอลเฮติเป็นภาษาที่มีการใช้กันในวงจำกัด การเรียนการสอนในโรงเรียนส่วนใหญ่มักจะใช้ภาษาฝรั่งเศสเป็นหลัก โดยก่อนหน้านี้เมื่อปี พ.ศ. 2521 ก็เคยมีการเสนอให้ใช้ภาษาครีโอลเฮติในการเรียนการสอนในสี่ปีแรกของชั้นประถมศึกษา แต่ก็ไม่ประสบความสำเร็จมากนัก แต่ก็ส่งผลให้มีการใช้ภาษาครีโอลเฮติในวงกว้างขึ้นเล็กน้อย ปัจจุบันรัฐบาลเฮติได้พยายามขยายการใช้ภาษาครีโอลเฮติให้กว้างขึ้น รวมถึงปรับปรุงระบบการเรียนการสอนในโรงเรียนด้วย

รายการอ้างอิง

1. Mikael Parkvall. "Världens 100 största språk 2007" [The World's 100 Largest Languages in 2007]. Nationalencyklopedin.
2. Gurevich, Naomi (2004). "Appendix A: Result Summary". Lenition and Contrast: The Functional Consequences of Certain Phonetically Conditioned Sound Changes. New York: Routledge. pp. 112, 301–304. ISBN 978-1-135-87648-7. LCCN 2004051429. OCLC 919306666. OL 5731391W. Name: ... Haitian Creole ...; Phylum: ... Indo‑European...
3. "Cérémonie de lancement d'un partenariat entre le Ministère de l'Education Nationale et de la Formation Professionnelle et l'Académie Créole" (ภาษาฝรั่งเศส และ เฮติครีโอล). Port‑au‑Prince, Haiti: Government of the Republic of Haiti. 8 July 2015. จากแหล่งเดิมเมื่อ 28 July 2015.
4. Valdman, Albert (2002). "Creole: The National Language of Haiti". Footsteps. 2 (4): 36–39. จากแหล่งเดิมเมื่อ 13 July 2015.
5. Bonenfant, Jacques L. (2011). "History of Haitian-Creole: From Pidgin to Lingua Franca and English Influence on the Language" (PDF). Review of Higher Education and Self-Learning. 3 (11). (PDF) จากแหล่งเดิมเมื่อ 23 March 2015.
6. DeGraff, Michel; Ruggles, Molly (1 August 2014). "A Creole Solution for Haiti's Woes". The New York Times. p. A17. ISSN 0362-4331. จากแหล่งเดิมเมื่อ 6 September 2015. Under the 1987 Constitution, adopted after the overthrow of Jean‑Claude Duvalier’s dictatorship, [Haitian] Creole and French have been the two official languages. But at least 95 percent of the population speaks only Creole.
7. Léonidas, Jean-Robert (1995). Prétendus Créolismes: Le Couteau dans l'Igname [So‑Called Creolisms: The Knife in the Yam] (ภาษาฝรั่งเศส). Montréal: Editions du CIDIHCA. ISBN 978-2-920862-97-5. LCCN 95207252. OCLC 34851284. OL 3160860W.
8. Nadeau, Jean-Benoît; Barlow, Julie (2008) [1st pub. 2006]. "Far from the Sun". The Story of French. New York: St. Martin's Press. p. 97. ISBN 978-0-312-34184-8. LCCN 2006049348. OCLC 219563658. There are more speakers of French-based Creoles than all other Creoles combined (including English), thanks mostly to Haiti, the biggest Creole-speaking nation in the world...
9. DeGraff, Michel (2003). "Against Creole exceptionalism" (PDF). Language. 79 (2): 391–410. doi:10.1353/lan.2003.0114. (PDF) จากแหล่งเดิมเมื่อ 29 July 2015.
10. World Education Encyclopedia: A Survey of Educational Systems Worldwide. Detroit, MI: Gale Group. 2002. ISBN 978-0-02-865594-9.
11. Daniel, Trenton (6 February 2013). . US News. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 30 July 2017.
12. Hebblethwaite, Benjamin (2012). "French and underdevelopment, Haitian Creole and development" (PDF). Journal of Pidgin and Creole Languages. 27:2 (2): 255–302. doi:10.1075/jpcl.27.2.03heb. ISSN 0920-9034.

หนังสืออ่านเพิ่ม

• Anglade, Pierre (1998). Inventaire Étymologique des Termes Créoles des Caraibes d'origine Africaine (ภาษาฝรั่งเศส). Editions L'Harmattan. ISBN 9782296352582.
• DeGraff, Michel (2001). "Morphology in Creole genesis: Linguistics and ideology" (PDF). ใน Kenstowicz, Michael (บ.ก.). Ken Hale: A life in language. Cambridge, Massachusetts: MIT Press. pp. 52–121. ISBN 978-0-262-61160-2. LCCN 00-061644. OCLC 44702224. (PDF) จากแหล่งเดิมเมื่อ 29 July 2015.
• Lang, George (2004). "A Primer of Haitian Literature in Kreyòl ". Research in African Literatures. Indiana University Press. 35 (2): 128–140. doi:10.1353/ral.2004.0046. ISSN 1527-2044. JSTOR 3821349.

แหล่งข้อมูลอื่น

 

วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี ในภาษาครีโอลเฮติ

 

วิกิมีเดีย อินคิวเบเตอร์ มีการทดสอบโครงการ:
Wiktionaryในภาษาครีโอลเฮติ

• "Indiana University Creole Institute".
• Haitian Creole basic vocabulary (จาก Swadesh-list appendix ในวิกิพจนานุกรมภาษาอังกฤษ)
• "Haitian Creole-English dictionary" (PDF).