แคนทอน

แคนทอน (อังกฤษ: canton) เป็นหน่วยการปกครองของประเทศหนึ่ง ๆ โดยทั่วไปแล้ว แคนทอนจะค่อนข้างเล็กทั้งโดยขนาดพื้นที่และจำนวนประชากรเมื่อเทียบกับหน่วยการปกครองอื่น ๆ เช่น เทศมณฑล/เคาน์ตี เขต (department) และจังหวัด และโดยสากลแล้ว แคนทอนที่รู้จักดีที่สุด ที่สำคัญทางการเมืองมากที่สุด ก็คือของประเทศสวิตเซอร์แลนด์ เพราะแม้จะเป็นส่วนหนึ่งของสมาพันธรัฐสวิสทั้งโดยทฤษฎีและโดยประวัติ แต่แคนทอนในสวิตเซอร์แลนด์ก็ยังจัดได้ว่าเป็นรัฐกึ่งเอกราช (semi-sovereign)

คำว่าแคนทอนมาจากคำภาษาฝรั่งเศสสมัยกลาง/ภาษาอิตาลี/ภาษาละติน ว่า canton / cantone / canto / canthus ซึ่งแปลว่า "เมือง" "เขต" หรือ "มุม"

ในประเทศต่าง ๆ

ประเทศเหล่านี้มีหรือเคยมีหน่วยที่ใช้คำว่า "แคนทอน" คือ

• แคนทอนของเบลเยียม (225 judicial canton, 208 electoral canton) แต่ไม่ใช่หน่วยการปกครอง เป็นหน่วยฝ่ายตุลาการและการเลือกตั้ง
• รัฐบาลของแคนทอนโบฮอล ฟิลิปปินส์ (Cantonal Government of Bohol) ค.ศ. 1898-1899
• โบลิเวีย (ปัจจุบันมี 1374 แคนทอนภายใต้ Municipality, Department, และจังหวัด)
• แคนทอนของประเทศบอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา เป็นหน่วยของสหพันธรัฐบอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา มี 10 แคนทอน แต่ละแคนทอนมีนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีของตนเอง และแบ่งออกเป็น Municipality
• แคนาดา เป็นคำเรียกภาษาฝรั่งเศส-แคนาดาโดยเท่ากับเมือง เช่นแคนทอนต่าง ๆ ในรัฐควิเบก ซึ่งมีประชากรไม่เกิน 6,000 คน และมีพื้นที่ไม่เกิน 374 กม²
• แคนทอนของประเทศคอสตาริกา เป็นหน่วยการปกครองภายใต้จังหวัด มีทั้งหมด 81 หน่วย เป็นรัฐบาลในระดับเทศบาล (municipality) และแต่ละหน่วยยังแบ่งออกเป็น district ต่าง ๆ
• แคนทอนของประเทศเอกวาดอร์ เป็นหน่วยการปกครองภายใต้จังหวัด มีทั้งหมด 221 หน่วย แต่ละหน่วยยังแบ่งออกเป็น parish
• แคนทอนของประเทศเอลซัลวาดอร์ เป็นหน่วยการปกครองใต้เมือง (Municipality) ซึ่งอยู่ใต้ Department หรือหมายถึงส่วน "ชนบท" ของเมือง ที่ห่างจากชุมชนต่าง ๆ
• แคนทอนในประเทศฝรั่งเศสทั้งหมด 2,054 แคนทอน ซึ่งเป็นส่วนย่อยของ 'arrondissements' ภายใต้ départements ภายใต้ regions และภายในแคนทอนเองอาจมีส่วนย่อยที่เรียกว่า 'communes'
• แคนทอนของเลบานอน เป็นเขตที่ไม่ได้การยอมรับแต่ควบคุมโดยกองทหารอาสาสมัครและกลุ่มอื่น ๆ ในระหว่างสงครามกลางเมืองเลบานอนและหลังจากนั้น ปัจจุบัน แคนทอนโดยมากได้กลับสู่การควบคุมดูแลของรัฐบาลประเทศเลบานอนแล้ว
• แคนทอนของประเทศลักเซมเบิร์ก ซึ่งเป็นหน่วยการปกครอง 12 หน่วยภายใน districts of Luxembourg ซึ่งมีอยู่ 3 หน่วยในประเทศ
• รัฐบาลของแคนทอนนีโกส์ ซึ่งเป็นรัฐบาลชั่วคราวของเกาะนีโกรส์ในช่วงสงครามฟิลิปปินส์-อเมริกาในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 19-20
• แคนทอนของเคอร์ดิสถานซีเรีย มี 4 หน่วย
• แคนทอนของสวิตเซอร์แลนด์ ซึ่งเป็นรัฐกึ่งเอกราช มี 26 รัฐ แต่ละรัฐมีรัฐธรรมนูญ ฝ่ายนิติบัญญัติ ฝ่ายบริหาร ของตนเอง มีรัฐสภาเดียวที่มีสมาชิกตั้งแต่ 58-200 ตำแหน่ง
• แคนทอนที่เป็นหน่วยย่อยของ vingtaine ในเจอร์ซีย์
• แคนทอนที่เป็นเขตตุลาการในประเทศเนเธอร์แลนด์

ในประเทศที่เคยมี

• แคนทอนของปรัสเซีย เป็นเขตลงทะเบียนทหารระหว่างปี ค.ศ. 1733-1813
• แคนทอนของรูเมเลียตะวันออก (เป็นเขตปกครองอิสระในจักรวรรดิออตโตมัน) ซึ่งเป็นหน่วยการปกครองย่อยภายใต้ department
• แคนทอนของสหภาพโซเวียต เป็นหน่วยการปกครองย่อยของเขตปกครองอิสระหลายเขตก่อนปี ค.ศ. 1941
• ในสาธารณรัฐนิวกรานาดา แคนทอนเป็นหน่วยการปกครองย่อยภายใต้จังหวัด (province)
• ในปี ค.ศ. 1873 กบฏของขบวนการ Cantonalism ในสเปนได้เข้ายึดเมืองการ์ตาเคนา ซึ่งเป็นท่าจอดเรือของราชนาวีสเปน แล้วประกาศเมืองเป็นอิสระ

เชิงอรรถและอ้างอิง

1.   Chisholm, Hugh, บ.ก. (1911). "Canton" . สารานุกรมบริตานิกา ค.ศ. 1911. 5 (11 ed.). สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์. p. 221.
2. "canton", Merriam-Webster Collegiate Dictionary (11 ed.), Springfield, Massachusetts, USA: Merriam-Webster, Inc., 2003, Etymology: Middle French, from Italian cantone, from canto corner, from Latin canthus iron tire
3. "canton (m)", Babylon French-English, 6.0, Babylon Ltd., n. canton, township
4. "Canton", Babylon Italian-English, 6.0, Babylon Ltd., n. canton, Swiss state; minor division of country
5. [Administrative Territorial Divisions of Costa Rica] (PDF) (ภาษาสเปน). Instituto Nacional de Estadística y Censos. 2009. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก (PDF) เมื่อ 2015-08-02.
6. [Of 221 cantons of the Homeland, in 198 wins the Citizen Revolution] (ภาษาสเปน). คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2017-08-15.
7. "Populations légales 2012 des cantons - découpage 2015". INSEE. 2015.